In het pas opgeleverde Amsterdamse Eye Filminstituut presenteren 8 duoteams van vormgevers en mediamakers hun projectvoorstellen. Mediafonds en graphic designacademie Sandberg hebben de beide disciplines bij elkaar gebracht voor een seizoen lang workshop over nieuwe onderzoeksjournalistieke tools.
Researcher William de Bruijn schreef op Linkedin een logboek in zeven delen over de totstandkoming van De Tax Free Tour.
Deel 1: de aanleiding (juni 2012)
meer artikelen bij deze aflevering
Deel 2: Marije Meerman haalt adem en duikt onder (begin sept. 2012)
Eerste redactievergadering van het 11e tv-seizoen. Het idee om iets te doen aan het mondiale systeem van belastingontwijking wordt door de (eind-)redactie positief ontvangen. Maar de regisseurs staan er niet voor te dringen. Het thema belasting aantrekkelijk maken...dat zal niet meevallen, zeker nu ons marktaandeel op de prime time van Nederland 2 omhoog moet volgens de netmanager. Marije Meerman, die eerder de fraaie Quants en Money & Speed films maakte, gaat toch maar overstag. Ze wilde eigenlijk weer een beetje weg van de crisis en de financiële sector, maar allah. Vandaar ook dat in het huidige persbericht staat 'Marije Meerman haalde diep adem en dook onder in de wereld van belastingverdragen...'. Soms weten wij ietsje meer dan er staat :).
Deel 3: De eerste research (sept. 2012)
De echte research begint. Welke belastingen betalen multinationals eigenlijk en in welk land betalen ze die dan? Op vakantie in Noord-Spanje heb ik Nicholas Shaxson's 'Treasure Islands' gelezen (al kwam het tijdens de vloed in de golven terecht ergens bij het Oyambre Parque Natural). Die auteur legt de oorsprong van belastingontwijkingen helder en prettig leesbaar uit.
Deel 4: De geboorte van De Tax Free Tour (okt. 2012)
Wat ons vooral bijblijft is het 'detective-gevoel' bij deze belastingjournalisten. Het gevoel dat je over iets belt met de Kamer van Koophandel, en dat die het vervolgens zelf ook moeten gaan opzoeken...Hetzelfde gevoel ontwaarden we op voorgesprek bij Katrin McGauran en Rens van Tilborg van SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen). Door dit alles besluiten we de film te maken als het ware over de schouder van researchers en journalisten die dit gigantische 'tax galaxy' aan het onderzoeken zijn.
Deel 5: Het Verzet (nov. 2012)
Net op het moment dat we ongeveer voldoende begrip van het onderwerp beginnen te krijgen, explodeert de boel. Op maandag 12 november vindt in London een hoorzitting plaats van Britse parlementsleden met hoge vertegenwoordigers van Amazon, Google en Starbucks. Topic: waarom betaalden deze megaconcerns in Engeland weinig tot geen winstbelasting?
Deel 6: Moraliteit en politieke besluiten (dec. 2012)
Kan het verbazen dat winst gedreven organisaties als multinationale ondernemingen hun internationale belastingkosten zo laag mogelijk willen krijgen? Nee. Mogen ze erop worden aangesproken: zeker! Zoals mijn research-collega Gerko Wessel graag zegt: "Als een handelwijze economisch profijtelijk is, is die daarmee nog niet moreel juist".
Deel 7 en slot: Geleerde lessen (jan. 2013)
Wat zijn de lessen die we hebben geleerd in ons vier maanden intensief verblijf (sept - dec 2012) in de 'tax galaxy'? Een steeds grotere verfijning van de belastingontwijkindustrie door multinationals. Dat is nou eenmaal wat door het proces van globalisering ontstaat. Naarmate bedrijven meer internationaal opereren zullen ze onze mondiale realiteit van 200 landen met verschillend belastingsystemen optimaal kunnen 'bespelen'.