“Waar betalen multinationals belasting en hoeveel?” De vraag lijkt simpel maar wie een antwoord zoekt, komt - met stijgende verbazing - terecht in een ingewikkeld universum. Tegenlicht neemt u mee op een duizelingwekkende reis langs de belastingparadijzen met als gidsen internationale belastingexperts en data-nauten.

We ontmoeten hun bewoners en volgen de routes waarlangs mondiaal belasting ontweken wordt. Routes met suspense klinkende namen als ‘Cayman special’, ‘Killer B’, ‘double Irish’ en ‘Dutch sandwich’. Een economische thriller waarin het systeemrisico voor overheden en burgers, of die zich nu in Nederland of in Afrika bevinden, zo precies mogelijk voor u in kaart gebracht wordt.

Elk jaar, uiterlijk op 1 april, moet alles weer binnen zijn: Uw aangifte voor de inkomstenbelasting. Naar waarheid ingevuld en zo nodig met toelichtende bijlagen. Ergens in de zomer hoort u of u nog moet bijbetalen voor wegen, scholen, ziekenhuizen en andere publieke voorzieningen.

Hoe anders werkt het voor een multinational. Wat ooit begon als een manier om het betalen van dubbele belasting te voorkomen (want tweemaal dezelfde belasting betalen in twee verschillende landen is wat veel van het goede) is inmiddels uitgegroeid tot een vernuftige industrie om winstbelasting en andere verplichte afdrachten zo laag mogelijk te krijgen. Zo ontstond de zogenoemde “offshore-economie”; een parallel universum waarin omvangrijke kapitaalstromen met de snelheid van het licht de wereld overgaan.

En waarvan de totale omvang van wat superrijken en bestuurders van multinationals er hebben ondergebracht geschat wordt op zo'n 32.000 miljard dollar. Een financiële schaduwwereld welke met een hoge mate van geheimhouding omringd wordt.  

 Tegenlicht regisseur Marije Meerman (‘Quants’ & ‘Money & Speed’) haalde diep adem en dook onder in de wereld van belastingverdragen en tax holidays. Een wereld waarin overheden en multinationals verwikkeld zijn in een race naar nul. Want dat is wat je in een belastingparadijs betaalt. En daarmee lijkt van alle onderdelen van onze mondiale samenleving er één het meest geslaagd: de flow of finance.

In Engeland groeit ondertussen de weerstand en stellen parlementsleden de juiste vragen aan Starbucks, Amazon en Google. Ook binnen de Europese Unie wordt gewerkt aan wetgeving. Hoe lang kan de belastingdruk op burgers en MKB nog toenemen terwijl die op multinationals almaar afneemt? Is dit de prijs die we nu eenmaal moeten betalen voor geglobaliseerd kapitalisme?

Met: advocaat James Henry (VS) en accountant Richard Murphy (UK), business intelligence investigator William Brittain-Catlin (UK), financieel journalisten Siem Eikelenboom en Gaby de Groot (Financieel Dagblad), architectuurtheoreticus Keller Easterling (Yale University, New Haven), voormalig onderzoeksrechter en EU parlementslid Eva Joly (Parijs), econoom en tax researcher Johannes Chiminya (Zimbabwe) en Attiya Waris, internationaal rechtskundige aan de universiteit van Nairobi (Kenia).

Tegelijk met de uitzending komt de serious game “Taxodus” van Femke Herregraven in de lucht. Hierin kan iedereen zelf het profiel van een multinational kiezen en op zoek gaan naar de mondiale route waarin zo min mogelijk belasting betaald hoeft te worden.

Regie: Marije Meerman
Research: William de Bruijn
Animaties: Motoko film & motion design
Productie: Jenny Borger/Marie Schutgens
Eindredactie: Henneke Hagen/ Frank Wiering