'Vrouwen bewijzen dat ze zich beter aanpassen aan deze tijd'

Tijdens een zomervakantie van journalist Hanna Rosin schitterden mannen door afwezigheid. Precies deze vakantie leidde tot het boek 'The end of men', waarin ze het einde van de mannelijke dominantie aankondigt.

Hanna Rosin is een gevierd en drukbezet journalist en schrijver als ze in 2009 net als elk ander jaar vakantie viert in Virginia met haar familie. Rosin, nog net geen veertig, zit in een vakantiehuisje in een kustplaatsje waarnaartoe ze geregeld wandelingetjes maakt, bijvoorbeeld om naar de plaatselijke supermarkt te gaan. Iets valt haar al die tijd op: er zijn nauwelijks mannen te bekennen. Niet op de parkeerplaats. Niet op de kermis, en bij de ijssalon zijn ook alleen maar vrouwen.

Hoe anders was dat in voorgaande jaren, schrijft ze in haar bestseller 'Het einde van de man': het was altijd een stadje geweest waar de arbeidersklasse het goed had, waar de bouwsector floreerde en waar mannen in grote terreinwagens door de hoofdstraat reden. Maar nu leken ze verdwenen als sneeuw voor de zon. Waar waren de mannen gebleven?

het mistroostige verhaal van de werkloze Calvin

Rosins vakantietripje valt midden in een van de donkerste recessiejaren. Want juist in dat jaar wordt duidelijk hoezeer de financiële crisis, die begon bij de Amerikaanse banken, er echt in begint te hakken.

Steeds meer landen raken in een diepe recessie. En het zijn vooral de grote en zware industrieën die de hardste klappen krijgen. Vijf miljoen Amerikanen verliezen in de eerste helft van het jaar hun baan en daarvan is ruim tachtig procent man. Ze werken in de zwaar getroffen financiële instellingen, in de bouw, de auto-industrie, en in scheepswerven – arbeid waar flinke fysieke kracht voor nodig is. Die typische mannenbanen stonden op de tocht , een ontwikkeling die gezien de statistieken al veel eerder op gang was gekomen.

De vakantievierende Rosin gaat op onderzoek uit en ontmoet in het dorp Calvin een wat sullige maar zachtaardige man die zijn dagen blijkt te vullen met het zoeken naar baantjes en frustratie heeft over een niet-werkende magnetron. Zijn vrouw Bethenny heeft de broek aan, terwijl Calvin in het middenklassestadje eigenlijk de voorbestemde kostwinner zou moeten zijn. Maar geld om zijn gezin in levensonderhoud te voorzien: dat heeft hij niet.

De vele gesprekken die Rosin met Calvin voert, doen haar beseffen dat hier iets veel groters aan de hand is, namelijk dat er een enorme economische en culture verschuiving aan het plaatsvinden is. ‘Niet alleen voor de mannen, maar ook voor de vrouwen – en beiden zouden zich moeten aanpassen aan een compleet nieuwe manier van werken en samenleven, en zelfs verliefd worden’ schrijft ze in haar inleiding van 'Het einde van de man'.

'vrouwen bewijzen dat ze zich beter aanpassen aan deze tijd: ze zijn flexibeler en onafhankelijker'

– Hanna Rosin, schrijver

Rosins definitieve doorbraak

De observatie van de verdwenen mannen en het mistroostige verhaal van Calvin blijken van groot belang voor de journalistieke carrière van Rosin. Het is haar grote doorbraak.

Rosin, die schrijft voor gerenommeerde magazines als The Atlantic, The Washington Post en The New Yorker schreef al eerder een antropologisch verkennend boek over een christelijke school waar jonge evangelicals worden opgeleid om ‘Amerika van de ondergang te redden’. God’s Harvard is het resultaat van anderhalf jaar embedded te zijn geweest op het Patrick Hendrik College. Ze vervolmaakt er haar waarnemingskunst. De ambitieuze studenten en leraren worden met gevoel voor precisie beschreven.

‘Ze houden net zoveel van hun iPods als van Jezus', schrijft ze. Veel alumni belanden later als stagiair in het Witte Huis of gaan aan de slag als medewerkers van neoconservatieve politici. Rosin is bovendien overtuigd feminist. In het voorjaar van 2009 is ze een van de twee oprichters van het vrouwenmagazine DoubleX, verbonden aan het online platform Slate. Als voorvechter van vrouwenrechten is ze bovendien, met haar man – ooit zelf journalist, thans ondernemer – en drie kinderen flink geworteld in de progressieve elite van Amerika. Ze woont in Washington DC, de administratieve hoofdstad van de Verenigde Staten, in een lommerrijke rustige buurt.

Volgens Nordin Lasfar, de regisseur van de Tegenlicht-uitzending ‘Alfamannen’ die Rosin thuis interviewde, vroeg de taxichauffeur of hij naar een beroemdheid ging. Want ‘hier in uptown Washington wonen alleen maar famous people’, aldus de man. In de omringende tuinen staan bordjes met ‘Vote Elisabeth Warren' (de Democratische presidentskandidaat die deze week de handdoek in de ring gooide) en refugees are welcome – vluchtelingen zijn welkom.

'mannen zijn niet langer de dominante sekse'

Het tekent wellicht de progressieve bubbel waarin Rosin zich bevindt. Tijdens de laatste presidentsverkiezingen kwam ze er ondubbelzinnig voor uit: ik stem voor Hillary Clinton.

Je zou zeggen: ze is net als andere gepriviligieerde buurtbewoners, kennissen en vrienden die CNN kijken en The New York Times lezen blind voor het andere Amerika, het Amerika van de aanhangers van Donald Trump.

In werkelijkheid ligt dat toch een tikkeltje anders. Rosin groeide namelijk zelf op in een Joods arbeidersgezin. Haar vader (taxichauffeur) en moeder (secretaresse) stemmen Trump, zo zegt ze in 2016 in een interview voor NRC Handelsblad. Politici vinden ze al snel fake, gemaakt. Haar moeder identificeert zich net als Rosin met het feminisme, maar maakt politiek gezien een andere keuze.

'Ik ben niet langer de baas. Het zijn de vrouwen die beslissingen sturen'

'voor het eerst in de geschiedenis zijn mannen door vrouwen voorbijgestreefd'

– Hanna Rosin, schrijver

stellen kiezen vaker voor een meisje

Die dualiteit die in haar zit, maakt haar als geen ander ontvankelijk voor het verhaal van ‘bankhangers’ als Calvin en de verdwenen mannen. Rosin stuitte allengs op het verhaal van een bioloog, Roland Ericsson, die in de jaren zeventig met een nieuwe wetenschappelijke methode op de proppen kwam om via een soort spermaselectie het geslacht van het kind te kiezen. Die boodschap bracht hij met een cowboy-achtige allure, niet gespeend van de nodige masculiniteit.

Feministen stonden op hun achterste benen: nu zal iedereen wel voor een jongen kiezen. Heeft de vrouw nog wel toekomst? Wordt zij niet een tweederangsburger? Maar toen Rosin deze zorgen voorlegde aan de inmiddels bejaarde Ericsson, moest hij er hartelijk om lachen. Bij een nieuwe, geavanceerdere spermaselectiemethode wordt in 75 procent van de gevallen een meisje gevraagd. Ericsson verzucht: ‘Ik ben niet langer de baas. Het zijn de vrouwen die beslissingen sturen.’

Het is een prachtige anekdote waarmee Rosin in 2010 haar essay ‘The End of Men’, geschreven voor The Atlantic, begint. Dat essay slaat in als een bom, zozeer dat Rosin besluit het tot een gelijknamig boek uit te werken, mét de optimistische ondertitel ‘en de opkomst van de vrouw’.

Want dat is het natuurlijk óók: dat de man zijn eeuwenlange dominantie (deels) moet opgeven ten faveure van de in opmars zijnde vrouw, is ook een positieve ontwikkeling.

Zeker voor een feminist als Hanna Rosin, want zo staat het kernachtig samengevat op de achterflap van haar boek: ‘Mannen zijn niet langer de dominante sekse. Voor het eerst in de geschiedenis zijn ze door vrouwen voorbijgestreefd!’

Vrouwen hebben bewezen dat ze zich beter aanpassen aan deze tijd. Omdat ze flexibel zijn en onafhankelijker. Met andere woorden: mannen die hun werk zijn verloren in het postindustriële tijdperk, en in zulk desastreus aantal na de crisis, doen er goed aan zich die eigenschappen eigen te maken.

Al met al een opzienbarende conclusie. ‘The end of men’ wordt dan ook een heuse beststeller. Rosin duikt na publicatie haast overal op. Ze houdt Ted Talks, neemt zitting in paneldiscussies en houdt door heel het land (lees: de Verenigde Staten) lezingen.

Haar boek blijft lange tijd de gemoederen bezighouden. Er zijn tal van bewonderaars, maar binnen progressieve en feministische kringen wordt het boek ook neergesabeld: te veel begrip voor de precaire positie van de man.

Zelf is ze, ruim tien jaar na data, niet meer zo happig om het nog over ‘Het einde van de man’ te hebben. Misschien omdat het thema de afgelopen jaren, met de opkomst van Trump en alt-right, behoorlijk gepolariseerd is geraakt.

Haar verhaal was echter bijzonder belangrijk voor het verhaal in 'Alfamannen'. Na lang aandringen was er dan toch een interview mogelijk. ‘Ok guys, it must be important for you. Just come and visit me and we will talk about it’, was na maanden aandringen haar antwoord.

Wil je (anoniem) praten over je (mentale) problemen? Bel MIND Korrelatie: 0900-1450 (€0,15/min), iedere werkdag van 9.00 tot 18.00 uur. Of ga naar www.mindkorrelatie.nl.