Hoe slecht gaat het, met de Nederlandse man?

De Amerikaanse mannenonderzoeker Dr. Farrell stelt dat het slecht gaat met de man. Geldt dat ook voor de Nederlandse man? Van de afname in zaadcellen tot de loonskloof: we zochten het uit.

De traditionele rolpatronen zoals we die kennen, zijn al lang niet meer leidend. Vrouwen staan niet langer alleen maar achter het fornuis, en mannen zijn niet meer vanzelfsprekend de kostwinner. Zorgt deze sociale economische opmars van de vrouw voor een verslechterende positie van de man? Volgens mannenonderzoeker Dr. Farrell, die het boek 'The Boy Crisis' schreef, wel.

Gaat het dan ook zo slecht met de Nederlandse man, als het om salaris, invloed van scheiding, en afname van zaadcellen? We zochten het uit.

De Amerikaanse socioloog Dr. Warren Farrell doet al sinds de jaren zeventig onderzoek naar de positie van mannen in Westerse samenlevingen. In zijn onderzoek focust hij zich op de 56 grote ontwikkelde landen, waaronder dus ook Nederland.

Ironisch genoeg begon Dr. Warren Farrell met zijn onderzoek in de jaren dat hij als vrouwenrechtenactivist actief was bij de National Organization of Women. Hij brak met de organisatie na onenigheid, waarna hij zich volledig stortte op het onderzoek naar de positie van mannen.

Tipje van de sluiter: we kunnen vaststellen dat niet álle inzichten van Dr. Warren Farrell opgaan voor de Nederlandse man. Jullie kunnen dus enigszins opgelucht ademhalen, mannen. Maar wees zeker niet te blijmoedig: er is nog steeds werk aan de winkel.

1. 'Jongens blijven academisch achter.'

Toen Dr. Warren Farrell in 2005 begon met zijn onderzoek voor het boek ‘The Boy Crisis’, kwam hij erachter dat in alle 56 grote ontwikkelde landen de jongens in elk schoolvak achterblijven bij de meisjes. Vooral bij lezen en schrijven, wat de twee belangrijkste voorspellers zijn van succes of falen.

Tja, schoolvakken. Wat valt hier precies onder? Het is een vage formulering. Zeker als je je bedenkt dat alle landen schoolsystemen anders indelen. Het is dan ook lastig om hier exact dezelfde cijfers voor Nederland naast te leggen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat weten dat meisjes in Nederland aan het einde van de basisschool een hoger schooladvies krijgen dan jongens en dat advies ook vaker weten waar te maken.

We vroegen het aan het CBS, dat aanvult: ‘Hierdoor stromen meer meisjes door naar het hoger onderwijs en is het aandeel hoogopgeleide meisjes en vrouwen dat van mannen gaan overstijgen. Alleen boven de veertig jaar ligt het aandeel hoogopgeleide mannen nog boven dat van vrouwen.’

Maar, daar zal dus na verloop van tijd ook weer een kentering in te zien zijn, naarmate we ouder worden.

Daarnaast scoren meisjes in Nederland aan het einde van het voortgezet onderwijs hoger op het centraal examen dan jongens.

Conclusie: gelijk
Dr. Warren Farrell heeft op dit punt gelijk, ook als het om de Nederlandse mannen gaat.

2. 'De hoeveelheid zaadcellen in sperma neemt af.'

Dr. Warren Farrell stelt dat de hoeveelheid mannelijke zaadcellen in sperma met vijftig procent is teruggelopen. Deze stelling volgt uit een onderzoek uit 1992. Bij dit onderzoek werden veel vraagtekens bij de methode en uitkomsten geplaatst. Sindsdien volgden vele onderzoeken waarbij onderzoekers inderdaad allemaal een terugloop in het aantal zaadcellen zagen, maar het niet altijd met elkaar eens werden hoeveel procent die terugloop precies was.

Een onderzoek uit 2017 van Dr. Hagai Levine van de Hebrew University of Jerusalem, dat veel stof deed opwaaien, stelde dat het aantal zaadcellen in sperma bij mannen in het Westen inderdaad gehalveerd is sinds 1970. In de jaren 70 hadden mannen in Noord-Amerika, Europa, Australië en Nieuw-Zeeland gemiddeld 99 miljoen zaadcellen per milliliter sperma, in 2011 was dit nog maar 47 miljoen.

Er is geen specifiek onderzoek gedaan naar de zaadcellen van Nederlandse mannen, maar in 2017 wél naar de terugloop van zaadcellen bij Europese mannen. De onderzoekers van dit onderzoek kwamen tot een terugloop van 32.5 procent.

Conclusie: deels gelijk
Dr. Warren Farrell heeft gelijk, de vraag is alleen welk percentage op de Nederlandse mannen van toepassing is.

3. 'Mannen hebben meer kans op depressies.'

Volgens Dr. Warren Farrell hebben mannen meer kans op depressies.

Hier zien we andere cijfers voor Nederland dan Farrell in zijn onderzoek suggereert. Een depressieve stoornis komt in Nederland vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwen hebben in alle leeftijdscategorieën meer kans op een depressie. (Bron: Trimbos-instituut).

In 2016 gaf 9 procent van de vrouwen aan last te hebben van een depressie, tegenover 6 procent van de mannen. Vrouwen kregen in 2013 vaker depressiva voorgeschreven dan mannen: 8 procent tegenover 4 procent.

Conclusie: geen gelijk
Dr. Warren Farrell heeft op dit vlak geen gelijk wat betreft de Nederlandse mannen.

4. 'Mannen plegen vaker zelfmoord dan vrouwen.'

Dr. Warren Farrell stelt dat mannen vaker zelfmoord plegen dan vrouwen.

In Nederland is er al tientallen jaren sprake van meer zelfdoding bij mannen dan bij vrouwen.

Daarentegen blijkt uit een onderzoek dat zich richtte op vier Europese landen wél dat vrouwen vaker zelfmoordpogingen ondernemen, maar dus in veel mindere mate slagen. Een verklaring hiervoor is dat mannen voor gewelddadigere manieren kiezen en er dus niet op tijd ingegrepen kan worden.

Conclusie: gelijk
Dr. Warren Farrell heeft op dit vlak gelijk, ook als het om de Nederlandse mannen gaat.

wil je hierover praten?

Denk jij aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand anders? Bel 0900-0113 of chat via 113.nl.

5. 'Mannen hebben vaker last van obesitas dan vrouwen.'

Volgens Dr. Warren Farrell zouden mannen vaker last hebben van obesitas dan vrouwen.

In Nederland is dit niet zo: vrouwen hebben juist vaker last van obesitas dan mannen.

Conclusie: geen gelijk
Dr. Warren Farrell heeft op dit vlak als het om de Nederlandse mannen gaat, geen gelijk.

'de hoeveelheid zaadcellen in sperma neemt af'

– Dr. Warren Farrell, onderzoeker en schrijver van 'The Boy Crisis'

6. 'Gescheiden vaders hebben veel minder contact met de kinderen.'

De landen die Dr. Farrell onderzocht hadden twee overeenkomsten: het waren ontwikkelde landen, waar het 'makkelijker' is om te scheiden. En punt twee: vrouwen kunnen er kinderen krijgen zonder te trouwen – of sterker nog: zonder een man nodig te hebben. Dit gegeven zag Dr. Warren Farrell ook terug in zijn cijfers.

Na een scheiding, stelt Farrell dus, heeft in 40 tot 45 procent van de gevallen het kind na die tijd weinig of geen contact met de vader.

Een soortgelijk onderzoek is in Nederland niet gedaan. Uit het onderzoek ‘Scholieren en gezinnen’ van de Universiteit Utrecht uit 2010 blijkt wel dat kinderen in 75 procent van de scheidingsgevallen bij hun moeder woont. Slechts bij 6 procent van de scheidingen wonen kinderen na een scheiding bij hun vader.

Cijfers van het CBS tonen aan dat 11.0918 mannen de ouder zijn in eenoudergezinnen, tegenover 47.1188 vrouwen. Vrouwen zijn dus vaker de ouder in eenoudergezinnen. Maar, zo vult het Nederlands Jeugdinstituut aan: 'Dat betekent dat zij waarschijnlijk alleen het hoofdadres zijn van de kinderen. Het betekent absoluut niet dat die kinderen geen contact hebben met hun vader.'

Cijfers uit 2015 laten zien dat 33.927 kinderen alleen bij de vader wonen. Tegenover 254.121 kinderen die bij hun moeder wonen. Goed om hierbij op te merken is dat het hierbij niet alleen om scheidingen gaat.

Nederlandse gegevens die in de buurt komen van wat Farrell zegt, komen uit 2018. Uit dat onderzoek bleek dat van de volwassenen die tussen 1971 en 1991 zijn geboren en die als kind de scheiding van hun ouders meemaakten, nu 20 procent geen contact meer heeft met de vader. Als het om de moeder gaat is dit vijf procent.

Conclusie: moeilijk te beoordelen
Een soortgelijk onderzoek is in Nederland niet gedaan. Wanneer je zou afgaan op bovenstaande cijfers lijken gescheiden moeders cumulatief meer uren met hun kind te besteden dan vaders, maar dat zegt natuurlijk weinig over kwalitatief contact.

'mannen vertonen meer disfunctioneel gedrag'

– Dr. Warren Farrell, onderzoeker en schrijver van 'The Boy Crisis'

7. 'Mannen vertonen meer disfunctioneel gedrag.'

Dr. Warren Farrell stelt dat drugs-, games- en pornoverslavingen vaker te zien zijn bij mannen. Hij noemt dit ook wel 'disfunctioneel' gedrag.

Het Trimbos-instituut peilt de verschillen in drugsgebruik tussen mannen en vrouwen op twee fronten: cannabis en xtc. Bij beide is te zien dat mannen deze drugs vaker gebruiken dan vrouwen. Dit zegt echter niet of zij drugsverslaafd zijn.

Verder is bij Trimbos-instituut ook te zien dat 10 procent van de volwassen Nederlandse mannen overmatig drinkt, tegenover 6.6 procent van de volwassen Nederlandse vrouwen.

Conclusie: deels gelijk
Een soortgelijk onderzoek is er in Nederland niet, maar cijfers van het Trimbos-instituut laten wel degelijk zien dat mannen meer drugs en alcohol gebruiken.

8. 'Vrouwen verdienen meer dan mannen.'

In een eerder onderzoek dat Dr. Warren Farrell uitvoerde, 'Why men earn more' (2005), trok de socioloog de conclusie dat vrouwen die niet getrouwd zijn en geen kinderen hebben, 17 procent meer verdienen dan mannen in eenzelfde situatie.

Het is lastig om te zeggen of dit ook opgaat voor Nederland, aangezien exact dezelfde cijfers voor Nederland ontbreken. Maar, uit het Nationaal Salaris Onderzoek blijkt dat er in Nederland zeker geen sprake is van de 'omgekeerde salariskloof', waar Farrell het over heeft.

Sterker nog: de salariskloof is in de laatste twee jaar alleen maar gegroeid. Uit het Nationaal Salaris Onderzoek blijkt dat vrouwen op jaarbasis gemiddeld vijfduizend euro minder verdienen dan de gemiddelde man. En hoe hoger opgeleid je bent, hoe groter het verschil: op universitair-niveau kan het verschil zelfs tot twaalfduizend euro(!) oplopen. Dit is op jaarbasis, laat staan gedurende hun gehele carrière.

Het glazen plafond is dus nog zeker niet doorbroken. Zo blijkt ook uit de Emancipatiemonitor 2018 van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Cultureel Planbureau. In 2016 was het bruto-uurloon van vrouwen gemiddeld 19 euro, tegenover de 23 euro van mannen. Vrouwen verdienen daarmee zeventien procent minder dan mannen.

Er is een klein beetje licht in de duisternis: de salarissen van mannen en vrouwen lijken in de leeftijdscategorie onder de 36 jaar iets gelijker op te lopen, dus wellicht is er een omslagpunt aanstaande.

Daarentegen zijn mannen in de Nederlandse beroepsbevolking iets vaker werkloos dan vrouwen. Het werkloosheidspercentage bij vrouwen nam het afgelopen jaar af, terwijl het percentage werkloze mannen juist gelijk bleef. Onder mannen tot 35 jaar nam de werkloosheid het afgelopen jaar toe.

Als we de vergelijking bekijken in de ontwikkeling van de afgelopen tien jaar zien we dat bij vrouwen de werkloosheid in alle leeftijdsgroepen in 2019 lager was dan in 2009. Bij mannen is dit niet in alle leeftijdsgroepen terug te zien: bij mannen van 25 tot 45 jaar en van 65 en 75 jaar was de werkloosheid in 2019 hoger dan tien jaar eerder.

Conclusie: geen gelijk
Er is geen soortgelijk onderzoek gedaan in Nederland, maar Dr. Warren Farrell heeft zeker ongelijk als het gaat om de omgekeerde loonkloof.