Wanneer wordt de boevenwereld op de Zuidas aangepakt?

Roland Duong ,

Legale en illegale belastingcontructies, die Poetin en de georganiseerde misdaad in de kaart spelen, worden gefaciliteerd op de Zuidas. Wanneer worden deze brievenbusfirma’s aangepakt?

Nederland telt 12 duizend ondoorzichtige brievenbusfirma's. De belastingdienst heeft geen expertise en mankracht om deze “bedrijven” te door te lichten. We weten dus eigenlijk niet of deze belastingconstructies legaal zijn, zoals veel fiscalisten en bedrijven die hiervan profiteren beweren.

Het zou interessant zijn als de Belastingdienst met dezelfde bedrevenheid waarin Nederlanders met een migrantenachtergrond fiscaal werden opgejaagd, de brievenbusfirma's te lijf zou gaan. Grote kans dat dan zal blijken dat veel brievenbusfirma's zich niet aan de regels houden.

In de VPRO Tegenlicht podcast interviewde ik Henk Willem Smits, journalist bij Follow the Money en coauteur van het vers verschenen boek Waarom niemand hier belasting betaalt - behalve jij.

Kremlin aan de Zuidas: Henk Willem Smits over belastingparadijs Nederland

Nog altijd zijn we een van de grootste belastingparadijzen ter wereld. Hoe kan het dat er maar niets verandert? In deze aflevering van de Tegenlicht podcast spreken we Follow The Money-journalist Henk Willem Smits, die een boek schreef over belastingparadijs Nederland.

Het Kremlin van de Zuidas

De meeste mensen deugen. Ook mensen die hun brood verdienen in de financiële wereld. Dat zijn gewoon brave burgers die zich aan de regels willen houden zoals de meeste Nederlanders.

Maar hoe zit het met onze fiscale advocaten? Natuurlijk zijn ook dat geen morele monsters en kan je gezellig een biertje met ze drinken. Natuurlijk zullen zij beweren zich aan de letter van de wet te houden. Maar wat weten zij precies van hun opdrachtgevers? En waarom worden binnen die kringen de belangen van het Kremlin zo goed behartigd?

Er wordt de laatste tien jaar veel gesproken over ondermijning: de onderwereld die de bovenwereld infiltreert met legale bedrijven en politici die door crimineel geld worden gesteund. Maar als we schrijver Roberto Saviano moeten geloven, die met zijn boek Gomorra de praktijken van de maffia blootlegde, dan zijn legale (en illegale) belastingconstructies ondermijning van de bovenwereld door de boevenwereld.

legale en illegale belastingconstructies zijn ondermijning van de bovenwereld door de boevenwereld

Saviano legt een rechtstreeks verband tussen de macht van de georganiseerde misdaad in Nederland die hun geld weet wit te wassen via dezelfde 'laundromat' waarin de oligarchen, de Starbucksen, Googles en Bono's van deze wereld hun belastingen ontwijken.

Het is tijd om de woorden van Saviano serieus te nemen. Zoals niemand meer kan ontkennen dat afhankelijkheid van gas en olie autoritaire oorlogszuchtige regimes in de kaart speelt, zo wordt de lijkgeur van fout geld wel erg penetrant nu de bommen op onschuldige Oekraïense gezinnen neerdalen in ons eigen Europa. Alleen door de sancties worden de winsten van Poetins staatsbedrijven en zijn oligarchen – die via Nederland worden vergroot – nu enigszins aan banden gelegd.

De taak van Hoekstra

Daar moet wel bij worden gezegd dat minister Hoekstra, die de onderzoeken naar Russisch geld in Nederland moet coördineren, er nog wel een paar tandjes bij kan zetten. Zijn ijver om Oekraïne zware wapens te leveren zou hij ook aan de dag kunnen leggen om schimmige belastingconstructies aan te pakken. Dat heeft op langere termijn waarschijnlijk een beter effect op de wereldvrede en internationale criminaliteitsbestrijding dan het leveren van wapens. Veel van dat wapentuig zal als de oorlog is geëindigd in handen komen van criminelen. En zal worden aangekocht of doorverkocht via schimmige brievenbusfirma's.

Hoekstra staat wellicht niet te trappelen om een sector aan te pakken waarbinnen hij connecties heeft

Maar als ex-belastingontwijker - Hoekstra investeerde via de Maagdeneilanden in een safaribedrijf in Oost-Afrika - en gezien zijn achtergrond als financieel consultant en partner bij McKinsey, staat onze minister van Buitenlandse Zaken wellicht niet te trappelen om een sector aan te pakken waarbinnen hij ongetwijfeld nog veel connecties heeft.

Dat is jammer. Als er draagvlak en momentum is om de meest grove mazen in de internationale belastingwet te dichten is het nu. Georganiseerde criminaliteit en oorlogszuchtige, autocratische regimes moeten we niet langer faciliteren. En met de gierende inflatie wordt de roep dat iedereen zijn eerlijke steentje aan de schatkist moet bijdragen sterker.

Gelukkig is er... de EU

Als de BV Nederland moeite heeft de fiscale doos van Pandora op te ruimen, biedt Brussel uitkomst. De EU staat te trappelen om een nieuwe belastingrichtlijn aan te nemen. De beoogde Europese richtlijn is gebaseerd op een akkoord tussen bijna 140 landen over hervorming van het internationale belastingstelsel, met als doel belastingontwijking tegen te gaan. Daarin is opgenomen dat multinationals met een jaaromzet van 750 miljoen euro of meer nergens ter wereld minder dan 15 procent belasting mogen betalen.

Binnen de EU spartelt alleen Polen tegen. Zij willen de EU chanteren om meer coronageld in de wacht te slepen. De hoop is dat de EU-diplomaten deze vouwen weten glad te strijken. Want als China en de VS zich scharen achter een wereldwijd level playing field voor multinationale bedrijfswinsten, kan de EU niet achterblijven.

Natuurlijk, mazen zullen altijd worden gevonden, maar als in de top van het bedrijfsleven en openbaar bestuur exorbitante belastingontwijking als not-done wordt verklaard is dat een grote stap in de goede richting om de boevenwereld buiten de bovenwereld te houden.

over de maker

Roland Duong is programmamaker bij onder andere de VPRO. Voor Tegenlicht regisseerde hij o.a. de afleveringen Digitale Detox en Mijn Bullshitbaan. Eerder was hij de host van de podcastreeks De Slag om het Internet, en momenteel van de Tegenlicht Podcast.