Paprikaplanken en koffiepanelen: is dit het huis van de toekomst?
Op de Floriade in Almere staat een huis gebouwd uit honderd biobased materialen. Het is circulair en modulair, en laat zien hoe we huizen in de toekomst kunnen gaan bouwen.
Een schop onder de reet van de bouwwereld. Dat is wat de Exploded View Beyond Building van Lucas De Man (conceptontwikkelaar) en Pascal Leboucq (ontwerper) moet zijn. Netter gezegd: een gebouw dat zou kunnen, zonder te zeggen dat het zo moet.
Het huis, dat te zien is op wereldtuinbouwtentoonstelling de Floriade in Almere, is gemaakt van honderd verschillende natuurlijke materialen en reststromen. Van paprika- en koffiedikpanelen in de keuken tot een toilet van 3D-geprint toiletpapier uit het riool. Een derde van de materialen zijn bovendien gewoon al op de bouwmarkt te verkijgen. Alle partijen zoeken samenwerking of opschaling.
Één van de problemen met de woningnood is dat er een hoop woningen bij moeten, liefst allemaal duurzaam. Maar waar de meeste mensen denken dat duurzaamheid iets is dat zo lang mogelijk moet meegaan, zegt De Man iets anders. ‘Duurzaamheid zou permanente tijdelijkheid moeten zijn: het vermogen om je continu aan te passen aan veranderende omstandigheden – geen overbodige luxe de komende decennia.’
Exploded View is dan ook extreem modulair. Het huis kan snel en makkelijk worden opgebouwd, uitgebreid voor als je kinderen krijgt, kleiner gemaakt wanneer je partner je onverhoopt verlaat, en binnen tien dagen verplaatst van plek naar plek – handig voor in een wereld met extreem en onvoorspelbaar weer.
Hoeveel het kost? Voor de oorlog zou het gebouw tien procent duurder zijn geweest dan een traditioneel huis met cement en beton. Maar met de stijgende materiaalprijzen is het inmiddels een goedkoop alternatief. Dit huis slaat bovendien CO2 op. Wanneer Den Haag dát gaat belonen, zou het wel eens heel snel kunnen gaan.
Een paar materialen uitgelicht
Om de zeven jaar worden alle waterwegen in Nederland gebaggerd. Het bedrijf Waterweg maakt een nieuw product van deze reststroom: tegels. De bagger wordt gemixt met een binder en met een speciale techniek tot een tegel geperst. In tegenstelling tot de meeste andere tegels, laten deze baggertegels regenwater door. Zo bereiken het plensbuien snel de grond en worden riolen ontzien. Geschikt dus voor een klimaat dat 1,5 graden warmer is. Wel wordt nu nog cement gebruikt als binder. In de nabije toekomst verwacht Waterweg hiervoor een alternatief te hebben.
Dit harde materiaal voor bijvoorbeeld panelen bestaat uit verschillende reststromen, waaronder vezels van riet, maar ook van toiletpapier afkomstig uit het riool. Dat materiaal wordt als een soort deeg in elkaar geperst bij een temperatuur van 140 graden Celsius. Blauwgroene algen geven de panelen z’n kleur.
Wat doe je als je een hoop paprika’s hebt geteeld in een broeikas, maar na de oogst blijven er nog allemaal paprikaresten over? Daar maak je meubels van natuurlijk. En brandwerend isolatiemateriaal. Althans, dat doet startup Rik Makes. Het materiaal kan bovendien ten alle tijde door de shredder en opnieuw worden geconstrueerd. Andere materialen van Rik Makes zijn bovendien biologisch afbreekbaar en kunnen dus ook op de composthoop.
Heftige regenval gaat vaker voorkomen de komende jaren. Een beetje voorbereiding is daarom wel handig. Deze panelen, ook te gebruiken als dakpannen, van zinc, gras en bloemen houden veel water vast, dat vervolgens ook nog eens de lucht en temperatuur in huis op peil houdt. Minder belasting voor ons rioolnetwerk, dus, en aangenamer wonen in onze huizen.
Toegegeven, er gaat maar vijf procent oesterschelp in dit materiaal. Maar het is een voorbeeld van hoe restaurants al hun afvalresten wel ergens kwijt kunnen. De oesterschelp wordt gemixt met quartz en daar maakt designer Marjolein Stappers gladde oppervlaktes van die makkelijk zijn schoon te maken en er esthetisch goed uitzien. Het materiaal is nog experimenteel overigens, en nog niet op de markt.
Nederland is met zo'n tien miljard eieren per jaar de grootste ei-exporteur ter wereld. De eierschaal wordt nu vaak gebruikt door boeren om de grond te verrijken. Maar er kan ook eerst een keramiek-achtig product van gemaakt worden. Daarna kan het materiaal alsnog gebruikt worden voor het land. Leuk. Toch kunnen we misschien beter gewoon stoppen met de bio-industrie.
In Berlijn rijdt een aantal fietskoeriers langs verschillende café's en koffiebarretjes om hun koffiedik op te halen. Dat koffiedik wordt gedroogd en gevormd tot kleine kopjes. Het materiaal lijkt enigszins op hout, maar ruikt nog steeds een beetje naar koffie.
Klimaatverandering zorgt voor zowel grotere periodes van droogte als plotselinge stortbuien. Goed watermanagement in onze steden wordt daarom onontbeerlijk. Studio Sway ontwierp daarom panelen die regenwater opvangen. Ze zijn makkelijk op de muren van je huis te monteren.
Het opgevangen regenwater kan worden gebruikt voor het grijswatersysteem van gebouwen. Dat wil zeggen dat je met het water je toilet kan doorspoelen, je was kan doen of je tuin water kan geven. Studio Sway is al actief in Zuid-Afrika en Nederland, maar zoekt nog investeringspartners, sponsoren en partijen om mee samen te werken.
Bouwtuin is een nieuw soort gilde op het gebied van natuurlijk bouwen. De organisatie specialiseert zich in het opzetten van een lokale bouwketen. Voor hun bouwwerken gebruiken ze natuurlijke reststromen, zoals hout, stro, riet en aarde, die vrijkomen bij (land)bouwactiviteiten of bij natuurbeheer. Alle onderdelen zijn weer makkelijk uit elkaar te halen zodat ze ergens anders van nut kunnen zijn. Zo werd het Exploded View-huis in twee dagen opgebouwd.
Riet wordt nu al gebruikt voor daken, maar komt voornamelijk nog uit China. Het riet van deze wanden komt uit de Weerribben in Friesland. De stengels worden op zo'n manier aan elkaar geplakt dat de wand zich leent voor geluidsisolatie (met een AW-waarde van 1.0, voor de kenners).
Werk je in de bouw of ben je gewoon een materiaalfan? Ga dan hieronder naar de website van The Exploded View om alle honderd materialen te zien.
20 jaar toekomst verkennen met tegenlicht
Dit online archief gebruikt kunstmatige intelligentie om meer dan 500 uitzendingen gemaakt sinds 2002 op nieuwe manieren beschikbaar en doorzoekbaar te maken. Zoek naar specifieke fragmenten, citaten en zelfs losse shots.
Regie & research
Daan Kuys
Camera & montage
Ilija Bozovic
Productie
Koos van de Merbel
Eindredactie
Geert Rozinga & Doke Romeijn