Het is één van de rijkere regio's in Spanje: Catalonië. Catalanen hebben een eigen taal en cultuur, en een deel van de inwoners identificeert zich dan ook niet als Spanjaard, maar als Catalaan. Die Catalanen strijden al jaren voor een onafhankelijk Catalonië. Dat verlangen werd alleen maar groter toen in 2008 de economische crisis uitbrak, en ook Spanje verzwakte.
Al jarenlang wordt er gedemonstreerd voor een onafhankelijk Catalonië. Carles Ros Figueras (29) loopt al een tijdje mee met de protesten, die in oktober escaleerden. Waarom gaat hij de straat op? 'Wat zou jij doen in een hopeloze situatie?'
Dit artikel is onderdeel van de serie 'wereldwijde wanhoop' waarin we de generatie spreken die nu de straat op gaat.
©
VPRO
Negen jaar later komt het tot een lokaal referendum. De vraag: moet Catalonië afhankelijk worden van Spanje? Al snel verklaart de Spaanse staat het referendum ongeldig, tot onvrede van veel stemmers.
Afgelopen oktober worden negen Catalaanse separatistenleiders, die het referendum organiseerden, veroordeeld tot negen tot dertien jaar gevangenisstraf. Een onterechte en strenge straf, vinden veel Catalanen. Honderdduizenden demonstranten gaan de straat op. Deze keer ontstaan er rellen: publiek eigendom wordt in brand gestoken, waarop de politie met traangas en rubberen kogels schiet.
Carles Ros Figueras (29) demonstreert al jaren voor de Catalaanse onafhankelijkheid. In het dagelijks leven doet hij onderzoek naar hernieuwbare energie, in zijn vrije tijd werkt hij voor de Popular Unity Candidacy (CUP), een politieke partij die pleit voor de pro-Catalaanse onafhankelijkheid. Ook is hij actief in de Committees for the Defence of the Republic (CDR), een netwerk dat bestaat uit verschillende commissies die burgelijk ongehoorzame acties en blokkades organiseren.
'Heel wat Catalanen willen onafhankelijk van Spanje worden. Er zijn al jarenlang grote protesten. Maar niemand buiten Catalonië merkte dit op.’
‘Toen wij een eigen referendum wilden organiseren, werden de organisatoren naar de gevangenis gestuurd, en kregen we geen enkel alternatief voorstel aangeboden’, zegt Carles. ‘In plaats daarvan moeten we onze mond houden. Wat zou jij doen in zo'n hopeloze situatie?'
Volgens Carles is het niet zo dat elke Catalaanse inwoner rijker is dan andere Spanjaarden. 'Een groot deel van ons heeft lage lonen, de sociale diensten zijn slecht, en de huurprijzen van de flats zijn hoog. Dan kun je twee dingen doen. Of je legt je er bij neer dat je voor altijd vastzit, of je probeert iets van verandering teweeg te brengen.’
wat wil je bereiken met deze protesten?
‘We willen democratische leiders kunnen verkiezen die ook de wensen van de Catalanen steunen. Maar we willen vooral in gesprek gaan met Spanje over onafhankelijkheid, in plaats van dat de rechter beslissingen neemt op basis van wetten die niet meer van deze tijd zijn.'
'je kan meer dan zeven verschillende apps hebben om met dezelfde mensen te praten'
tegen wie protesteren jullie precies?
‘We bevechten de structuur van de Spaanse staat in zijn geheel. Dus niet alleen de Spaanse premier, of de president, of de koning, of één politieke partij.
Het probleem is namelijk niet de mensen die stemmen voor Spanje, maar de regels die gezamenlijk de Spaanse staat vormen.'
hoe organiseren jullie jezelf?
‘Vooral met veel verschillende apps. We gebruiken Whatsapp, maar we gebruiken ook Telegram wanneer we grote groepen willen bereiken: sommige kanalen hebben meer dan 400.000 mensen. We hebben Signal, om op een veiligere manier dingen te bespreken. We gebruiken email voor formele berichten en Instagram voor verspreiding en communicatie.'
Uiteindelijk spreek je vaak met dezelfde mensen op verschillende apps. Toch is het handig omdat elke app voor een andere reden wordt gebruikt.’
©
VPRO
maar zit er een hierarchie in de protestbeweging?
‘De meeste demonstranten komen met vrienden, en er zijn geen duidelijke leiders. De protesten worden, net als het referendum, lokaal georganiseerd door het CDR.
Ook is een nieuwe groep ontstaan, genaamd ‘Tsunami Democratic’. Deze groep manifesteert zich alleen online, en niemand weet precies wie daar achter zit. Maar het is een belangrijk deel geworden van onze onafhankelijkheidsbeweging: de rellen ontstonden nadat Tsunami Democratic online de protesten had georganiseerd.
Rellen vinden vooral plaats in de avond. Het zijn voornamelijk de jongeren die daaraan deelnemen. De andere demonstraties zijn vredig. Mensen van alle generaties nemen daar deel aan. Zelfs de omaatjes van je familie doen enthousiast mee. De sfeer is in principe goed. ’
'Soms zijn mensen boos. Ze huilen, ze zijn moe en angstig. Ze weten dat je een grote moderne staat niet zomaar kan verslaan. Maar je probeert het beste te maken van de protesten. Je weet dat je er morgen weer bent, dus je probeert de goede sfeer erin te houden.’
wat vind je van het gewelddadige deel van de protesten?
‘Eerlijk gezegd heb ik de protesten niet echt als gewelddadig ervaren. Mensen gooien wel eens dingen naar de politie wanneer zij met rubberen kogels schieten. Maar niets op het niveau van wat er gebeurde in Ecuador en Chili. Ik vind het pas geweld wanneer er doden vallen. Geweld plegen is niet ons hoofddoel in zo’n protest: we willen het juist een prettige omgeving voor iedereen maken. '
'En ja, publiek eigendom wordt in brand gestoken. Maar de situatie is lang niet makkelijk geweest voor ons, en de reactie van de politie is ook heftig geweest. Je mag niet stemmen op een referendum, je mag niets beslissen, je mag niet deelnemen aan het parlement, je kan niets veranderen op een democratische manier. Maar als de Spanjaarden een beetje nerveus worden wanneer we een paar vuilnisbakken in brand steken, laten we dat dan doen.'
hoe zie jij de toekomst van Catalonië voor je?
‘Het is moeilijk om de situatie van de volgende paar maanden of jaren voor je te zien. Maar wanneer ik terugblik op de eerste grote protesten, ongeveer negen jaar geleden, zie ik hoe ver we al zijn gekomen. De partijen in de Spaanse staat zijn opgesplitst, veranderd, en nieuwe partijen zijn opgekomen. We hebben de nieuwe partijen van Catalonië zien groeien.'
'De publieke opinie is de afgelopen tijd ook drastisch veranderd. Veel inwoners waren sceptisch over hoeveel we konden bereiken met het protesteren, maar door onder andere het succesvolle ‘ongeldige’ referendum besef je dat er veel meer te bereiken is.
Bovendien beginnen mensen trots te worden op wat er al is bereikt. Het kan zijn dat we vandaag niks bereiken, of drie jaar lang niets, maar we weten dat de situatie veel beter kan zijn dan wat het nu is. Dus we blijven vechten voor onze rechten. In de afgelopen negen jaar is er zoveel veranderd. Ik ben benieuwd wat we de volgende negen jaar kunnen bereiken.’