VPRO Tegenlicht

Herover je data

Wie is de baas over onze data? Zijn dat de techbedrijven in Silicon Valley en China of heeft Europa nog iets te zeggen over de data van zijn inwoners? VPRO Tegenlicht gaat op zoek naar uitwegen en oplossingen.

Makers
Regio's

We leven in een tijd van online surveillance, data tracking en micro targeting. Onze mobiele telefoons en smart home-toepassingen zijn veelal in handen van Amerikaanse en Chinese bedrijven. Dat betekent dat onze Europese data in handen zijn van niet-Europese multinationals. Kunnen wij daar nog aan ontkomen? 

Dát we worden bespied en afgeluisterd is geen nieuws. Shoshana Zuboff beschreef eerder al in haar monumentale boek ‘The Age of Surveillance Capitalism’ hoe grote tech-bedrijven als Google en Apple met onze data omgaan, en sprak daarover in onze aflevering 'De grote dataroof'. 

Wat doe je als je voor één van deze bedrijven werkt en er van jou wordt gevraagd om duizenden Siri-gesprekken van gebruikers af te luisteren om de diensten te verbeteren? De Franse klokkenluider Thomas Le Bonniec besloot naar buiten te treden en ons te waarschuwen voor de 'spionnen in onze broekzak'. 

VPRO Tegenlicht: 'Herover je data'
18 oktober, 22.25 uur, NPO2

over de uitzending

In deze aflevering van VPRO Tegenlicht kijken we hoe we los kunnen komen van de techgiganten en onderzoeken we meerdere Europese iniatieven om de zeggenschap over onze data terug te krijgen. Welke inspanningen en initiatieven zijn er voor een meer publieke online wereld?

welke ideeën heeft Europa om onze data te heroveren? ▾

Toen technologiecriticus Tijmen Schep hoorde hoe Thomas Le Bonniec de noodklok over Apple luidde, besloot hij 'Candle' te bouwen: een veilig smart home-systeem dat de privacy van gebruikers beschermt. Het systeem is ontworpen volgens design-principes die de gebruiker grip op zijn/haar data geven. Zo zit er bijvoorbeeld een fysieke schuifknop op apparaten waarmee de gebruiker kan bepalen of het apparaat wel of niet met de cloud mag communiceren.

Een cloud die, als het aan de Franse en Duitse overheid ligt, in de toekomst volledig Europees is. Om de Europese afhankelijkheid van niet-Europese technologieën en infrastructuren terug te dringen initieerden zij het GAIA-X project. GAIA-X moet cloud- en edge-diensten van Europese aanbieders verenigen in een data-infrastructuur met gemeenschappelijke regels, normen en technologieën. Het doel: het herpakken en behouden van data-soevereiniteit voor de Europese Unie, individuele lidstaten, overheden, bedrijven en burgers.

Innovator Francesca Bria en internetcriticus Evgeny Morozov ijveren al vele jaren voor een publieksvriendelijker digitaal domein. Tegenlicht bezocht het echtpaar in Zuid-Italië en sprak met hen over een andere digitale Europese politiek die zij – hij vanuit de theorie, en zij vanuit de praktijk – proberen te ontwikkelen. Dichter bij huis houdt WAAG Amsterdam met ‘Hollandse Luchten’ een pilot voor een nieuw burgerplatform dat de leefomgeving meet in Noord-Holland.

Regie: Alexander Oey
Research: William de Bruijn
Productie: Jeroen Beumer
Eindredactie: Geert Rozinga en Doke Romeijn
over de sprekers

Thomas le Bonniec

Ex-medewerker Apple

Elke dag duizenden Siri-gesprekken afluisteren: dat is wat Thomas le Bonniec deed voor Apple. Zo wist hij dat Siri veel meer opneemt dan de vragen die mensen aan hun apparaat stellen. Er werd hem gevraagd locaties, TV shows, merken, producten en vele andere zaken te noteren. Nu luidt Thomas le Bonniec de noodklok: ‘Ze weten dingen die zo intiem zijn, en doen niets om de privacy te verbeteren’. Hij schreef brieven naar de Europese Unie en besloot zijn eigen smartphone in te ruilen voor een oude mobiele telefoon.

'hoe waarborgen we onze privacy nu echt?'

Tijmen Schep

privacy designer

Tijmen Schep is technologie-criticus en privacy designer. Hij schreef het boek Design My Privacy – 8 principes voor ontwerpers. Hiermee helpt hij designers en designstudenten om zowel de praktische als de ethische aspecten van privacy-veilige diensten te leren kennen.

Naar aanleiding van dit boek kreeg hij veel vragen van studenten over voorbeelden van systemen die echt rekening houden met onze privacy. Als antwoord daarop ontwierp hij 'Candle': een smart home-systeem dat onze privacy waarborgt. Het home-systeem maakt geen gebruik van een cloud. Alle data die hij opslaat blijven in je huis en zelfs daar heb je weer controle over; met schakelaar kun je bepalen of de apparaten data naar de centrale controller in je huis mogen sturen. De apparaten van Candle zijn ook fysiek te openen, zodat de gebruiker precies kan zien uit welke onderdelen ze bestaan.

Francesca Bria

Italiaans nationaal innovatiefonds

Francesca Bria is hoofd van het Italiaans nationaal innovatiefonds en bijzonder hoogleraar aan het instituut voor Innovation and Public Purpose van University College Londen. Ze adviseert over digitale strategie, technologie en informatiebeleid. Het werk van Francesca focust zich op een van de belangrijkste vraagstukken van onze tijd: hoe kunnen we mensen zeggenschap over hun data teruggeven?

'hoe kunnen steden hun controle behouden over technologie, data en infrastructuur?'

Evgeny Morozov

schrijver en tech-criticus

Evgeny Morozov is schrijver en tech-criticus. Samen met zijn vrouw Francesca Bria schreef hij Rethinking the Smart City. Hoe kunnen steden hun controle behouden over technologie, data en infrastructuur? Hoe gaan ze om met diensten die gebruik maken van 'slimme technologie', zoals transport, onderwijs en de gezondheidszorg? Evgeny en Francesca bespreken alternatieve modellen voor de smart city, die berusten op democratische data-eigenaarschap en grassroots-democratie, waarbij burgers inspraak hebben. 

Élie Girard

directeur IT-bedrijf Atos

Élie Girard is de CEO van het Franse IT-bedrijf Atos, een van de iniatiefnemers van de Europese clouddienst GAIA-X. Het hebben van een Europese clouddienst is van groot belang, zodat er data-infrastructuur onstaat met gemeenschappelijke regels, normen en technologieën waar de Europese Unie controle over kan uitoefenen. Maar het is niet alleen maar goed voor onze privacy, stelt Girard, ook voor onze Europese economie is het belangrijk om deze diensten te leveren. 

Judith Veenkamp

hoofd Smart Citizens Lab, Waag Amsterdam

Judith Veenkamp is hoofd van het Smart Citizens Lab van Waag Amsterdam: een bedrijf dat de sociale en culturele impact verkent van nieuwe technologieën en hun toepassing voor sociale innovatie. Judith Veenkamp begeleidt hierbij het project 'Hollandse Luchten’, een pilot voor een nieuw burgerplatform dat de leefomgeving meet in Noord-Holland. Door de data samen met burgers te verzamelen, zal er ook samen actie worden ondernemen, is het idee.
meer verdieping

hoe veilig is de corona-app?

Het kabinet heeft een app ingezet in de hoop de corona-epidemie te bestrijden. Maar er zijn grote zorgen over de privacy, de data-opslag en de haast waarmee die apps worden ontwikkeld. In onze podcast Future Shock deelt privacy-expert Marietje Schaake haar zorgen.

'jouw gedragsdata – met wie je chat en waar je bent – wordt verkocht aan adverteerders'

drie Tegenlicht-docu's over data die je moet hebben gezien

Hoogleraar Shoshana Zuboff luidt de noodklok: we zijn massaal slachtoffer van de grootste dataroof in de geschiedenis. Deze drie Tegenlicht-afleveringen voorspelden het al.

zeven tips om jezelf tegen dataroof te beschermen

We zitten meer thuis, en zijn dus ook meer online. Privacy lijkt opeens een stuk minder van belang in deze tijden van crisis, maar ook nu kunnen we verstandige keuzes maken en zo min mogelijk van onze data vrijgeven aan de grote techbedrijven. Om er voor te zorgen dat datarovers nu niet met al die data aan de haal gaan: zeven tips om jezelf te beschermen tegen dataroof.

 

 

 

ga naar een Meet Up!