Wat te doen tegen regimes en legers die niet of nauwelijks informatie verschaffen over incidenten, bomaanslagen, martelingen of misstanden? De burgerdetective zoekt het zelf wel uit. Met beschikbare gereedschappen en data in het digitale domein, zijn burgers prima zelf in staat om reconstructies te maken en zo ‘de waarheid’ te achterhalen.

Het zijn de nieuwe ogen van de democratie. Organisaties van burgerdetectives, internetspeurders en bloggende specialisten. Ze verzamelen elke dag nieuwe relevante informatie uit alles wat rondgaat op het wereldwijde web en sociale media. Gegevens over geo-locaties, gewelddadigheden, betrokken personen, vernielingen, luchtaanvallen, martelingen, vaarroutes, wapentuig, geraakte doelen en aantallen omgekomen slachtoffers. 

Door de data van dit veelvoud aan openbaar beschikbaar bewijsmateriaal (open source intelligence) met elkaar in verband te brengen, is het digitale burgerjournalistennetwerk Bellingcat méér te weten gekomen over het neerschieten van vlucht MH17 dan de nationale onderzoekscommissie. En een ‘burger-specialist’ die jarenlang het JSF-dossier volgt weet méér dan het gemiddelde Kamerlid. Digitale technologie verandert de relatie tussen staat en burger. Waar het geloof in politici afneemt, stijgt het vertrouwen in de kracht van burgers.

Het gebruik van geweld in de burgeroorlogen in Oekraïne en Syrië of de staatsgreep in Turkije is niet zomaar uit te bannen. Maar als journalisten niet vanuit de oorlogsgebieden over de wandaden kunnen berichten, dan kunnen de ‘nieuwe ogen van de democratie’ toch in elk geval de ware toedracht proberen te achterhalen om op deze manier de daders ter verantwoording te roepen. Het devies van Chris Woods van het digitaal collectief Airwars is dan ook: ‘Don’t think you can wage a secret war or commit atrocities without being seen, not in our digital age!’

Regie: Shuchen Tan                                                                                                                        Research: William de Bruijn                                                                                                         Productie: Jeroen Beumer