VPRO Tegenlicht presenteert dit weekend een heel andere voorhoede. Die nieuwe elite bestaat niet uit theoretisch opgeleiden zoals bestuurskundigen, economen en consultants, maar uit monteurs, loodgieters en elektriciens.

Onderzoeker en auteur Elizabeth Currid-Halkett ontdekte een paar jaar geleden dat er een nieuwe elite aan het ontstaan is. Die maatschappelijke voorhoede is hoogopgeleid, maar niet per se vermogend. Ze laten zich voorstaan op een moreel juist, duurzaam en kennisrijk leven, doen aan yoga, drinken koffie met havermelk en komen elkaar tegen bij de natuurwinkel. ‘De nieuwe elite is meritocratisch. Ze bestaat uit mensen die een goede studie hebben genoten, hard werken en daarmee een plaats in die elite hebben verdiend,’ zei Currid-Halkett in een interview met Trouw uit 2017. Heel anders dus dan de leden van de elite in de negentiende eeuw die met de bekende gouden lepel werd geboren.

Denken over elites is van alle tijden: wie maken er deel van uit en welke invloed hebben ze? Er zijn, door de eeuwen heen, politieke, militaire, economische elites, en zoals we daarnet hebben gezien, dus ook culturele elites ontwaard en beschreven.

VPRO Tegenlicht presenteert dit weekend een heel andere voorhoede. Die nieuwe elite bestaat niet uit theoretisch opgeleiden zoals bestuurskundigen, economen en consultants, maar uit monteurs, loodgieters en elektriciens. Allemaal mensen die we nu en in de toekomst keihard nodig hebben om onze economie draaiende te houden en de energietransitie te vervolmaken. Tijd om deze nieuwe elite systematisch op te leiden in scholen en ervoor te zorgen dat zij zich voldoende gehoord voelen in ons representatieve democratie. Hoe doe je dat? 

De grote waarde van monteurs en elektriciens

Eerst wat meer over die nieuwe elite. Hoe komt het toch dat technische beroepen helemaal uit de mode zijn geraakt? Het handwerk draagt echt iets bij aan de maatschappij, maar heeft een slecht imago: het staat gelijk aan vies werk, olie op je broek en zwart onder je nagels. Loodgieters en elektriciens verdienen goud geld, maar nog steeds is de waardering voor hun werk laag. Terwijl we ze zó hard nodig hebben.

De mbo'er is dus van het grootste belang voor onze samenleving. En dat wordt de komende jaren alleen maar zichtbaarder. Hoogopgeleiden zijn niet langer de elite. De toekomst ligt in handen van handwerkers. Als bijvoorbeeld gaat om de energietransitie moet de oplossing van de werkvloer komen. VPRO Tegenlicht presenteert daarom dit weekend de nieuwe elite. Zondag 22.05uur op NPO2, en op het moment dat je dit leest, te zien op onze site.

Bekijk de uitzending

De grootste verbouwing van Nederland ooit

In de uitzending ‘De nieuwe elite’ laat Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, er geen misverstand over bestaan. Nederland staat de komende tijd voor de grootste verbouwing aller tijden, zegt hij. Het is precies het pleidooi van hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans. Hij heeft ruim vijfentwintig boeken op zijn naam staan over duurzaamheid en transitie. Iemand die weet hoe je grootschalige verandering kan bereiken, dus.

En als één land dit kan, is het Nederland wel, schrijft Rotmans in een artikel dat te lezen is op onze site. Het is weliswaar enorm complex, maar met een Deltaplan kunnen we volgens hem de crisis oplossen. ‘We hebben alles in huis: de kennis, de expertise, de innovatiekracht, de instituties en het geld om deze transitieopgave het hoofd te bieden.’

lees het artikel

Help, bouwvakker gezocht voor de energietransitie!

Handen uit de mouwen dus, als we ten minste genoeg handen hebben die dat kunnen doen. Want daar schort het op dit moment echt aan. Er is een groot tekort tekort aan technici die de duurzaamheidstransitie kunnen uitvoeren. Dijken moeten verzwaard, windmolens geplaatst, warmtepompen geïnstalleerd. Maar ja, wie gaat doen?

Al met al missen we zo’n 20.000 technische mensen die die verbouwing daadwerkelijk kunnen gaan uitvoeren. Mensen die goed met hun handen kunnen werken. Ook de bouw mist zo’n 40.000 werknemers. Een tekort dat de komende jaren alleen maar oploopt als we er niets aan doen. Zijn er oplossingen voorhanden? Ja, schrijft redacteur Daan Kuys deze week: de unieke koppeling van jong en oud op de Duurzaamheidschool.
lees het artikel

Wat als zíj zouden bepalen wat er gebeurt?

Loodgieters, elektriciens, schoonmakers, leraren, zorgverleners – we zouden ze allemaal op handen moeten dragen, want zij houden Nederland draaiende. Dat bleek bij uitstek tijdens de coronacrisis. Nu de wereld weer op gang komt, verliezen zij in rap tempo hun verworven heldenstatus. Het is een belangrijke vraag: hoe zorgen we tot zij tot hun recht komen in onze representatieve democratie?

VPRO Tegenlicht presenteerde vorig jaar de 'Top der onmisbaren’: een burgerraad gevormd door onze verpleegkundige, leerkrachten, pakketjesbezorgers en vuilinismannen. Gedurende drie dagen kwamen zij bijeen in een luxe kasteel om oplossingen te bedenken voor de problemen waar zij dagelijks tegenaan lopen. Hoe zou de wereld eruit zien als 'de onmisbaren' het voor het zeggen hadden?
bekijk de uitzending