Nu het aantal burgerdoden in Gaza oploopt, neemt de kritiek op Israël met de dag toe. Maar Israël voert al jaren hetzelfde argument aan: de schuld voor de burgerdoden ligt niet bij hen maar bij Hamas, die door zich in flats, ziekenhuizen en scholen te verschuilen burgers als ‘menselijk schild’ zou inzetten.   

Het is een argument waar de Tweede Kamer gevoelig voor is, zo bleek deze week. Het parlement nam een motie aan waarin het weliswaar stelt dat Israël zich aan het oorlogsrecht moet houden, maar toevoegt dat ‘naleving daarvan zeer bemoeilijkt wordt door het […] doelbewust gebruik door Hamas van civiele objecten.’ Wat zegt het oorlogsrecht eigenlijk hierover? Militair historicus Christ Klep is te gast.

Het is een vreemde paradox: de belangrijkste, of in ieder geval de meest lucratieve uitvinding die in het NatLab ooit is gedaan, daar zag Philips eigenlijk geen brood in. Ik heb het over de lithografiemachines die in de jaren ’70 zijn ontwikkeld, die later werden doorontwikkeld door een ander bedrijf: chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven. Geen bekende naam bij het grote publiek, maar het is inmiddels het waardevolste techbedrijf van Europa. 

Hoe dat zo gekomen is, daar schreef NRC-journalist Marc Hijink een boek over, dat volgende week uitkomt: Focus: De wereld van ASML.

In het najaar van 1934 kondigde Johannes Wardenier aan dat hij een uitzonderlijke uitvinding had gedaan die die de wereld voorgoed zou veranderen: een brandstofloze motor. Een week lang werd Wardenier gezien als genie, en het nieuws van zijn vondst ging de wereld over.
Maar we weten dat die brandstofloze motor er niet gekomen is. Waarom niet? En was Wardenier nou een genie, of een oplichter? Techniekjournalist en industrieel ontwerper Paul Schilperoord schreef er het boek De koning van zeven dagen over en is te gast.

In het OVT-archief bevindt zich een prachtige radiodocumentaire waarin uiteenlopende betrokkenen over De zaak Wardenier vertellen. Luister hier verder.

OVT zendt deze week uit vanuit het Natlab in Eindhoven. Nu is dat een cultureel centrum, maar vanaf 1914 huisde in dit gebouw het Philips Natuurkundig Laboratorium, dat een broedplaats van technologische vooruitgang en ontdekkingen was. Zelfs Einstein kwam er in 1923 op bezoek, om daar een lezing over kwantumfysica te geven. Begrepen de Philips-medewerkers daar iets van? Verslaggever Christianne Alvarado vraagt het aan Sergio Derks, curator bij het Philips-museum.

In de jaren 20 van de vorige eeuw werden de Osage, de oorspronkelijke bewoners van Oklahoma, slachtoffer van exploitatie, terreur en moord. De daders waren geen vreemden, maar bleken hun witte Amerikaanse naasten. Ze waren uit op de rijkdom en het land van de Osage, nadat daar olievelden werden gevonden. 

Daarover gaat de nieuwe film Killers of the Flower Moon van Martin Scorsese, die gebaseerd is op deze gruwelijke geschiedenis. Historicus en antropoloog Lea Zuyderhout is gespecialiseerd in de geschiedenis van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika en vertelt.

Lea Zuyderhoudt raadt de volgende films aan:

Een eerste film om te zien is Smoke Signals (1998). Deze film is geschreven en gemaakt door Natives en is een echte klassieker. De film is laagdrempelig en raakt aan belangrijke thema’s die belang van het verleden in het heden naar voren halen. De film gemaakt en gespeeld door een teams van Natives en in veel latere films kun je verwijzingen naar deze film terug vinden.  

De tweede film: Atanarjuat, The fast Runner (2001). Deze film is de eerste film die compleet in het Inuktitut gemaakt is. Het is een beeldschone film die veel prijzen heeft gehad. Orale tradities spelen een belangrijke rol in deze film. De film zelf is een gamechanger in de filmgeschiedenis maar het is voor veel mensen ook een gamechanger in hoe verhalen verteld kunnen worden. 

Daarnaast zijn er op dit moment heel veel films die lokaal gemaakt worden of waarin de samenwerking wordt gezocht. Ook deze films zijn online beschikbaar en zijn beslist de moeite waard zijn om te kijken. Zoeken via het trefwoord Native American Film Festival brengt een breed scala van films in beeld. Juist de “kleinere” films zijn vaak indrukwekkend en vernieuwend. Ze zetten al in de volle breedte in op het vertellen van nieuwe en oude, historische en epische verhalen. Native American Film is een genre van haast ontelbaar veel Nations met een indrukwekkende reikwijdte en rijkdom aan verhalen. 

Iedereen kent Pompeii; de stad die in 79 na Christus door de uitbarsting van de Vesuvius werd weggevaagd. Herculaneum, de stad waar de inwoners van Pompeii op vakantie gingen, is minder bekend. Toch werd daar in 1752 een belangrijke vondst gedaan: verkoolde papyrusrollen. De inhoud werd lange tijd verloren gewaand maar afgelopen week was er sprake van een doorbraak: door middel van AI werd een woord op deze rollen leesbaar gemaakt.

Wat voor nieuwe informatie kunnen we uit deze rollen destilleren? En hoe zijn de wetenschappers te werk gegaan? Papyroloog Mark de Kreij kent een van de onderzoekers die betrokken is bij het project en geeft duiding.

Het handzame Philicorda-orgel is een echte Eindhovense Philips-uitvinding. Verslaggever Christianne Alvarado praat met pianist Bert van den Brink, die zijn eigen geliefde Philicorda meegenomen heeft. Hij vertelt over de geschiedenis en zijn liefde voor het orgeltje.

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi. 

Deze week is de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:

• Libris Geschiedenis Prijs-nominatie Hoog spel - Marcel Metze
• In wat voor land leef ik eigenlijk? - Karin Amatmoekrim
• Op veler verzoek. Inclusieve politiek in Nederland - Joris Oddens 

Naast de welbekende historische items is er deze maand ook livemuziek. Deze week is het de beurt aan de Rotterdam-based Indie band Elephant.

Naast de welbekende historische items is er deze maand ook livemuziek. Deze week is het de beurt aan de Rotterdam-based Indie band Elephant.

 

Naast de welbekende historische items is er deze maand ook livemuziek. Deze week is het de beurt aan de Rotterdam-based Indie band Elephant.