OVT

OVT 12 november 2023

In middeleeuwse steden werden heel wat mensen om het leven gebracht: een priester die op klaarlichte dag door huurmoordenaars wordt omgelegd, een academicus die met pijl en boog in het oog wordt geschoten en een non die een kapelaan vermoordt. Deze moorden zijn inzichtelijk gemaakt in een digitale kaart. Wat kunnen we leren van het bekijken van middeleeuwse steden met deze moorddadige bril?

Verder in OVT: Een politieke geschiedenis van Hamas, De poppenspeler van Mengele, de miniserie Fellow Travellers, Kweekje #2 en meer.

OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.

Een politieke geschiedenis van Hamas

In de oorlog tussen Israël en Hamas lopen de dodenaantallen alsmaar op. Ondertussen krijgt de roep van hulporganisaties om een staakt-het-vuren vooralsnog geen gehoor. Het verloop van deze oorlog lijkt precies de bedoeling van Hamas, zo valt deze week in The New York Times te lezen, die Hamas te spreken kreeg. 

Hoe is Hamas tot deze conclusie gekomen? We leggen het voor aan Jeroen Gunning, verbonden aan King’s College in Londen, die al decennialang onderzoek doet naar Hamas en een politieke geschiedenis van Hamas schreef.

Middeleeuwse moordpraktijken in kaart gebracht

Een priester die op klaarlichte dag door huurmoordenaars wordt omgelegd, een academicus uit Oxford die met pijl en boog in het oog wordt geschoten, en een non die een kapelaan vermoordt; zomaar wat middeleeuwse moorden die tot leven zijn gebracht op de Medieval Murder Map, een initiatief van de University of Cambridge. De digitale kaart toont een fascinerend en gruwelijk overzicht van honderden middeleeuwse misdaden gepleegd in Engelse steden zoals Londen, Oxford en York.

Mediëvist Sanne Frequin bekeek de kaart voor ons en vertelt of zij nieuwe inzichten kreeg door met een moordenaarsblik naar de middeleeuwse stad te kijken.

De poppenspeler van Mengele

Om ervoor te zorgen dat dokters beter toegerust zijn om in hun vakgebied ethische beslissingen te nemen, moet de rol die medici in Nazi-Duitsland hebben gespeeld een vast onderdeel worden van de studie medicijnen. Die opmerkelijke oproep stond onlangs in het medisch tijdschrift The Lancet.

Medisch historicus Leo van Bergen heeft zich daarin gespecialiseerd en schreef onlangs het boek De poppenspeler van Mengele over de praktijken van de nazi-arts Josef Mengele.

Boeken met Wim Berkelaar

Elke week bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi. 

Deze week is de beurt aan historicus Wim Berkelaar. Hij bespreekt:

  • Herman Langeveld - De zwarte schapen van de familie
  • Piet Hagen - Joodse klokkenluiders
  • Sarah Bakewell - De humanisten

Column van Nelleke Noordervliet

De Lavender Scare: een vergeten heksenjacht

Je zou het een vergeten heksenjacht kunnen noemen: de zogeheten Lavender Scare die in Amerika tijdens de jaren ’50 plaatsvond. Het was in zekere zin een afgeleide van de bekendere Red Scare, de anticommunistische heksenjacht van de Amerikaanse senator Joseph McCarthy. Bij de 'Lavender Scare' richtte McCarthy zich op het uitbannen van alle homoseksuele werknemers uit de Amerikaanse overheid. Uiteindelijk zouden duizenden mensen daardoor hun baan verliezen. 

De nieuwe Amerikaanse dramaserie Fellow Travelers verkent de geschiedenis van de 'Lavender Scare'. Cultuurwetenschapper Looi van Kessel van de Universiteit Leiden bekeek de serie voor ons en is te gast.

Het Spoor Terug: Kweekje #2: We praten niet

Om meer te weten te komen over de oorsprong van kweekjes duikt Nicole in de migratiegeschiedenis van Afro-Surinamers in Nederland. Hoe hielden families, gescheiden door een oceaan, contact met elkaar? Nicole gaat op zoek naar de cassettebandjes die haar familieleden aan weerszijden van de oceaan voor elkaar inspraken. Ondertussen groeit bij Nicole een onbestemd gevoel. Het is een stille regel: In bere tories, verhalen die in je buik moeten blijven, zaken die binnen de familie opgelost moeten worden, daar praat je niet over. En dat is nou precies wat Nicole wel wil doen: het gesprek openen. Haar zoektocht zorgt voor weerstand. “Een Bounty,” wordt ze zelfs genoemd.

Is ze Surinaams of Nederlands? Bij haar moeder, die in het theater ook persoonlijke verhalen deelt, vindt ze steun. Tegelijkertijd staat hun eigen geschiedenis tussen hen in. Want waarom liet haar moeder haar achter? Moest Jetty weg om zichzelf te ontwikkelen?