OVT

OVT 10 december 2023

Afgelopen dinsdag is emeritus hoogleraar Henk Buck overleden. Hij maakte in 1990 bekend een mogelijk medicijn te hebben gevonden tegen AIDS, maar Bucks onderzoek bleek niet te kloppen. Het werd een van de grootste wetenschappelijke affaires die ons land heeft gekend. Hoogleraar farmaceutische geschiedenis Toine Pieters vertelt over de Affaire Buck.

Verder in OVT: de muzikale erfenis van Maria Callas, de teruggave van het kanon van Kandy, historische boeken, Kweekje #6: 'herschikken' en meer.

OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.

Wat maakte opera-diva Maria Callas zo iconisch?

De liefhebbers hebben er lang op gewacht: de documentaire Maria Callas, Paris 1958. Met nog niet eerder vertoond gerestaureerd en ingekleurd materiaal. Op 19 december 1958 maakte Callas, de bekendste opera-diva van de 20e eeuw, haar debuut in Parijs. In aanwezigheid van “Tout Paris”, waaronder de Franse president Coty, schrijver Jean Cocteau, de hertog en hertogin van Windsor, Charlie Chaplin en Brigitte Bardot.

Wat maakte die avond zo legendarisch? En hoe kijken we er nu naar, wetende dat Callas een dramatisch leven tegemoet zou gaan? Sopraan Francis van Broekhuizen, die nu tourt met het programma Maria Callas 100 jaar, vertelt over haar liefde voor Callas.  

Het lege vitrinesyndroom

Afgelopen dinsdag werd in Sri Lanka, met groot ceremonieel vertoon, een tentoonstelling geopend met erfgoed dat ooit door Nederland was gestolen. Onder andere het beroemde kanon van Kandy en een paar ceremoniële zwaarden die tot voor kort in het Rijksmuseum te zien waren, werden terugggegeven. Jos van Beurden doet al 30 jaar onderzoek naar dit soort roofkunst en de teruggave daarvan. Zijn nieuwe boek heet Het lege vitrinesyndroom en hij is te gast.

De Affaire Buck

In de jaren '90 was de wereld in de ban van AIDS. De ziekte eiste jaarlijks veel doden en wetenschappers zochten naarstig, maar tevergeefs, naar een medicijn. En toen was er een doorbraak: op 12 april 1990 wordt er op het journaal verkondigd dat de gelauwerde hoogleraar organische chemie Hans Buck, in samenwerking met viroloog Jaap Goudsmit, een oplossing had gevonden. Het werd wereldnieuws en Buck was te gast in verschillende televisieprogramma's. Hij deed stellige uitspraken en gaf AIDS-patiënten hoop. Maar niet veel later bleek het valse hoop te zijn; zijn onderzoek bleek niet te kloppen. Hij werd verstoten uit de wetenschappelijke wereld en kwam nooit meer aan de bak.

Afgelopen dinsdag overleed deze tragische figuur. Terugblikkend op zijn leven rijst de vraag: hoe heeft dit kunnen gebeuren? We duiken samen met Hoogleraar farmaceutische geschiedenis Toine Pieters in de geschiedenis van een van de grootste wetenschappelijke affaires die Nederland ooit heeft gekend.

Meer weten? Andere Tijden heeft in 2005 een aflevering over de Affaire Buck gemaakt. Kijk het fragment hier terug.

Boeken met Sanne Frequin

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Lotfi El Hamidi. 

Deze week is de beurt aan kunsthistoricus Sanne Frequin. Zij bespreekt:

  • Anjou - het historische kaartspel over de Bijbel van Anjou van de KU Leuven
  • Anthony BaleOp reis in de Middeleeuwen
  • Raoul Bauer - De lange schaduw van de duivel

De turbulente relatie tussen de VN en Israël

Afgelopen week deed secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties een zeldzaam beroep op de Veiligheidsraad, omdat er “een ernstig risico bestaat dat het humanitaire systeem in Gaza instort”. En dat moet “koste wat kost voorkomen worden”, aldus Guterres. Israël reageerde woedend. De Israëlische minister Cohen van Buitenlandse Zaken noemde Guterres "een gevaar voor de wereldvrede".

Is dit een historisch dieptepunt in de relatie tussen de VN en Israël? En hoe heeft die relatie zich vanaf de stichting van de staat Israël ontwikkeld? Historicus Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht Peter Malcontent is te gast.

 

Column van Sana Valiulina

Het Spoor Terug: Kweekje #6: Herschikken

Nicole is terug in Nederland. Door haar reis naar Suriname is ze kweekjes als iets positiefs gaan zien. Maar er is ook een schaduwkant, zo vertelt bijvoorbeeld cultureel-antropoloog Gloria Wekker. Kweekjes die als hulp in de huishouding werden gebruikt bijvoorbeeld. Voor Nicole werd goed gezorgd door haar kweekmoeder Sonja. Toch wil ze nu echt weten: waarom ik? Voor antwoorden op die vraag gaat Nicole langs bij haar vader en kweekmoeder Sonja. Zal haar vader willen praten over waarom ze een kweekje werd? En waarom nam Sonja haar eigenlijk in huis? 

Met alles wat ze heeft geleerd en gehoord keert Nicole terug naar socioloog Aspha Bijnaar. Welke lessen uit de Afro-Surinaamse geschiedenis over kweekjes neemt ze mee? Tot slot komt het tot een confrontatie met haar moeder Jetty. Ze hebben ieder hun eigen perspectief op het verleden. Kunnen ze zich met elkaar verzoenen?