OVT
OVT 28 november 2021
Deze maand 400 jaar geleden vierden de Pilgrims, die met het schip 'The Mayflower' in 1620 in Amerika arriveerden, hun eerste oogstfeest: Thanksgiving. Tegenwoordig ligt de feestdag onder vuur. In Het Spoor Terug meer over deze Pilgrims, hun tijd in Nederland en de overgang van nationale trots naar schaamte.
Verder onder meer: de nalatenschap van Jan Foudraine en de antipsychiatrie, plafond van Caravaggio te koop, 'Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus', de dekolonisering van de geschiedenis van Afrika, en de column van Micha Wertheim.
De erfenis van Jan Foudraine en de antipsychiatrie
Het boek Wie is van hout werd de bijbel van de antipsychiatrie, een beweging die zich in de jaren zestig verzette tegen de medicalisering van de psychiatrie. De menselijke aanpak ontbrak volledig in de geestelijke gezondheidszorg, constateerde de schrijver en psychiater Jan Foudraine.
Deze week kwam zijn biografie uit: Jan Foudraine. Psychotherapeut, onderzoeker, schrijver. Wat is de erfenis van zijn bestseller en hoe is het tegenwoordig gesteld met de menselijke maat in de psychiatrie? De biograaf Alex Rutten en hoogleraar psychiatrie Jim van Os zijn te gast.
Villa met plafond van Caravaggio te koop
Op de plafondschildering die Caravaggio in 1599 maakte voor het alchemie-kabinet van kardinaal Bourbon del Monte, kijken Jupiter, Neptunus en Pluto - de Griekse goden van de lucht, zee en aarde - wijdbeens neer op de mensheid onder hen. De Italiaanse Renaissance-schilder wilde zijn honende collega’s laten zien dat hij heus wel het plafondperspectief machtig was. En inderdaad hij beschilderde het Casino dell’Aurora (Het Huis van de Dageraad) in hartje Rome in perfect perspectief.
400 jaar later wordt het Het Huis van de Dageraad, inclusief muurschildering, verkocht aan de hoogste bieder. Kan dat zomaar? Een Italiaans meesterwerk achter de gesloten deuren van een Russische oliegarch of Saoudische sjeik? We vragen het Italië-correspondent Anne Branbergen.
Boek 'Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus'
Kunsthistoricus en geurdeskundige Caro Verbeek is te gast over haar deze week verschenen boek: Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus. Een boek dat dit keer niet gaat over wat we met die neus ruiken, maar over het ding zelf: de neus als schoonheidsideaal, maar ook als graadmeter voor karaktereigenschappen. En daarnaast een boek waarin vele bekende neuzen - van de oudheid tot nu - de revue passeren: van de neuzen van Socrates en Cleopatra, via Napoleon, tot die van Lady Gaga aan toe.
Lees ook het artikel over Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus van Caro Verbeek in de VPRO Gids.
De geschiedenis van Afrika dekoloniseren
'Afrika heeft geen geschiedenis,' was tot halverwege de vorige eeuw de veronderstelling in Europa. Als reactie werd het project ‘General History of Africa’ opgestart in 1964. Het beoogde resultaat: acht boeken van elk duizend pagina’s, die chronologisch de geschiedenis van het hele Afrikaanse continent beschrijven. Panafrikaans en antikoloniaal. Een commissie van negendertig mensen gaat aan de slag.
Geen recept voor een gestroomlijnd schrijfproces, zou je zeggen. Toch is het gelukt: in 1998 werd het laatste deel uitgegeven. Historica Larissa Schulte Nordholt dook in deze geschiedenis en promoveert op 1 december op het proefschrift: Africanising African History. Met de aanstaande doctor praten we over de hobbelige ontstaansgeschiedenis van deze boekenserie.
Historische boeken met Bart Funnekotter
Elke maand bespreken we de nieuwste historische boeken met afwisselend Wim Berkelaar en Bart Funnekotter. Deze week is Bart Funnekotter aan de beurt. Hij las voor ons:
- Verborgen Levens, Publieke Figuren: Romeinse vrouwen buiten Rome van Emily Hemelrijk
- De Hemelbouwer. Een biografie van Eise Eisinga van Arjen Dijkstra
- Het wonder van de hbs. Een onderwijshervorming die slaagde van Jan Blokker
- De Weimarrepubliek. Over de kwetsbaarheid van de democratie van Patrick Dassen
Eén van deze boeken wordt verkozen tot Boek van de Maand - en dat kunt u winnen! Houd tijdens de uitzending onze Facebookpagina in de gaten.
Het Spoor Terug: Mayflower
Een documentaire van Remy van den Brand
De Pilgrims die in 1620 met het befaamde schip 'The Mayflower' in Amerika arriveerden, worden gezien als de grondleggers van de Amerikaanse democratie. Thanksgiving voert terug op hun eerste oogstfeest, dat ze vierden met inheemse bewoners, deze maand 400 jaar geleden.
De inheemse bevolking ziet de komst van de Pilgrims als begin van het einde, in de vorm van genocide en verlies van land. Thanksgiving noemen zij daarom een ‘national day of mourning’. In Het Spoor Terug meer over deze Pilgrims, hun tijd in Nederland en de overgang van nationale trots naar schaamte en afkeer. Een documentaire van Remy van den Brand.