Luister op 3 maart tussen 10:00 en 12:00 naar OVT op NPO Radio 1, of luister Het Spoor Terug daarna terug op je eigen podcastplatform.
De moeizame Nederlandse vredesmissie in Libanon, van 1978 tot 1985, is bijna vergeten. OVT’s Het spoor terug blikt in 'Onze jongens in Libanon' terug op het trauma van toen.
In maart 1978 trok het Israëlische leger Libanon binnen om een einde te maken aan de aanslagen die de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) van Yasser Arafat vanuit dit land in Israël pleegde. Maar de Veiligheidsraad van de VN veroordeelde die inval en startte de vredesmissie Unifil, die in het zuiden van Libanon de strijdende partijen uit elkaar moest houden. In zes jaar tijd, van 1979 tot 1985, werden in totaal negenduizend Nederlandse militairen naar Libanon gestuurd, van wie er negen sneuvelden.
Dit alles is nu veertig jaar geleden, en de missie is goeddeels in de vergetelheid geraakt. Als er de afgelopen jaren nog aan de Nederlandse aanwezigheid toen in Libanon werd gerefereerd, dan was dat omdat een deel van de veteranen in een blijvende juridische strijd verwikkeld raakte met het ministerie van Defensie. Bijna veertig jaar na dato eisten zij nog schadevergoedingen, omdat hun levens vanwege traumatische gebeurtenissen in Libanon nooit meer hetzelfde werden.
Twintig jaar geleden maakte Michal Citroen, programmamaker van geschiedenisprogramma OVT, een tweeluik vol ooggetuigenverslagen van Libanon-veteranen. Nu we weer twintig jaar verder zijn, heeft ze datzelfde materiaal gebruikt om het nieuwe tweeluik Onze jongens in Libanon te maken en met de kennis van latere vredesmissies (Srebrenica, Mali) te kijken naar de missie van toen.
Want eigenlijk ging het er raar aan toe. De regering van premier Dries van Agt besloot zonder veel overleg met de Tweede Kamer om deel te nemen aan Unifil. Vakbond VVDM stapte tevergeefs naar de rechter om te voorkomen dat dienstplichtigen onder dwang naar Libanon moesten. En aangekomen ter plekke hadden de Nederlanders een erg beperkt mandaat: als ze onder vuur kwamen, mochten ze zich nauwelijks verweren.
Los daarvan wisten de soldaten niet in wat voor wespennest ze eigenlijk terechtkwamen. Nederland was gewend om onder Navo-vlag in Noord-Duitsland gelegerd te zijn, voor het geval de Sovjets zouden komen binnenvallen. In Libanon was het een heel andere situatie. Sinds 1975 heerste er een burgeroorlog, waarbij gevochten werd tussen de PLO, Libanese milities, islamitische groepen en het Syrische leger. Nog complexer werd de situatie toen het Israëlische leger dus in 1978 binnen viel.
Een terugkerende klacht van de veteranen is: we konden er niks. Dat sentiment werd nog sterker toen Israël in 1982 voor de tweede keer besloot Libanon binnen te rollen, dwars door de linies van Unifil heen. In november 1985 keerden de laatste Nederlanders terug.