En die boze droom, deze dystopie uit 1984 kwam voor veel Amerikanen dit jaar ongemakkelijk dichtbij. ‘Make Margaret Atwood fiction again’ en ‘The Handmaid’s Tale is geen gebruiksaanwijzing!’ zo stond er op protestborden te lezen tijdens de Women’s March. Een televisieserie gebaseerd op het boek is een hit, en vrouwen gekleed in de kuise klederdracht van de onderdrukte handmaids oftewel dienstmaagden -- een rode cape en witte kap in Zeeuwse stijl -- bezetten uit protest de Amerikaanse Capitolen waar abortus- en ziektewetten ten nadele van vrouwen worden uitgehold.
Of Amerika zich werkelijk in een voorstadium van Atwood’s dystopie bevindt, valt nog te bezien, maar het blad de New Yorker kroonde de schrijfster uit ontzag voor haar vooruitziende blik toch alvast tot ‘de profeet van de dystopie’.Toch benadrukt Atwood dat haar boek eerder met een historische blik is geschreven. ‘Ik heb niks in het boek gestopt dat niet ooit, ergens, echt gebeurd is,’ zo vertelt ze in interviews.‘Alles is gebaseerd op de werkelijkheid.’
De meeste inspiratie putte Atwood uit de geschiedenis van de puriteinen: een streng christelijk volkje dat ooit in New England neerstreek. Toen de puriteinse heerschappen hun religieuze utopie stichtten,begonnen ze met de bouw van een galg en een gevangenis, zo merkte Atwood ooit fijntjes op. Een van haar Amerikaanse voorouders, ‘half-hung Mary’, werd aan zo’n galg opgeknoopt voor hekserij, maar toen ze ’s ochtends nog in leven bleek werd ze weer naar beneden getakeld.
Ook de Amerikaanse anti-feministen van de jaren zeventig keren in gereïncarneerde vorm terug in The Handmaid’s Tale. Zo lijkt de sadistische kampbewaker Tante Lydia sterk op Phyllis Schlafly, de oerconservatieve, zorgvuldig gecoiffeerde vrouw met parelketting die tegen gelijke rechten streed en vóór het voorrecht van de vrouw om door mannen beschermd te worden. In het boek roept Lydia vrouwen op om toch vooral te waarderen dat hen in plaats van ‘vrijheid om’ de ‘vrijheid van’ wordt geboden. Bedoeld wordt vanzelfsprekend de bescherming tegen hitsige mannen, stressvolle banen en de noodzaak om je mooie hoofdje over politieke kwesties te breken.
De vraag is of Atwood’s boek de zwartgallige toekomstprofetie is die veel Amerikanen er nu in zien. Is haar dystopie een waarschuwing, of eerder een rewrite van de Amerikaanse droom als nachtmerrie? Literatuurwetenschappers KristineSteenbergh en Dan Hassler-Forest en filosoof Maarten Doorman bespreken The Handmaid’s Tale.