Thiëmo Heilbron (1986), bioloog en oprichter & directeur van Fawaka Nederland, een organisatie die meer diversiteit in de duurzaamheidswereld wil brengen. Wat is het belang van diversiteit binnen de duurzaamheidswereld? Waarom is het zo belangrijk om duurzaam en ondernemend te zijn? VPRO sprak in 2016 met de jonge, sociale, groene ondernemer, die dat jaar in de Trouw Duurzame 100 stond (de lijst van duurzame koplopers).
Breed maatschappelijk gedragen, waarom?
'Duurzaamheid gaat over hoe we met elkaar en onze omgeving omgaan en de impact van ons handelen hier in Nederland en erbuiten. Het is iets wat iedereen in Nederland aangaat en eigenlijk iedereen op de wereld. Als je kijkt naar de duurzaamheidswereld in Nederland zie je een gebrek aan diversiteit: veel organisaties, evenementen en bedrijven bestaan voornamelijk uit witte, hoog opgeleide mensen. Ik denk dat het op een bepaalde manier een reflectie is van kansen, socio-economische status en toegankelijkheid. Kijk naar problemen rondom etnische diversiteit: als je in het school-, juridisch- of arbeidssysteem gediscrimineerd wordt, dan is het ook logisch dat je je niet bezighoudt met duurzaamheid, wat over een groter abstracter gebeuren lijkt te gaan. De sociale problemen waar je dagelijks mee geconfronteerd wordt vragen dan meer aandacht. Maar uiteindelijk gaat duurzaamheid iedereen aan en is iedereen – in de volle diversiteit die Nederland kent – nodig om bij te dragen aan een duurzaam Nederland.'
Hoe maken we duurzaamheid toegankelijker?
'Vanuit mijn achtergrond als ecoloog zie ik dat er heel veel milieuproblemen zijn waar we met zijn allen serieuzer naar zouden moeten kijken. Ik vind dat iedereen daar mee bezig zou moeten zijn, maar wel binnen de eigen mogelijkheden. Van mensen die een bevoorrechte positie hebben, hoog opgeleid zijn, hoog inkomen of een groot vangnet hebben, mag je meer verwachten dan van mensen die meer in de ‘overlevingsmodus’ zitten, hoewel eigenlijk beiden nodig zijn.'
Wat zouden de groene organisaties anders moeten doen?
'Naar mijn idee doen groene organisaties te weinig om een meer divers publiek aan te spreken. Ik denk dat heel weinig groene organisaties de diversiteitsproblematiek begrijpen en dus moeilijk aansluiting vinden bij diverse doelgroepen. Helaas hoor ik ook dat mensen met migrantenachtergrond, die juist bruggenbouwers kunnen zijn, soms niet lang blijken te blijven werken voor deze organisaties, omdat ze zich vaak niet thuis voelen binnen deze organisaties. Verder denk ik dat mensen en organisaties hun blikveld moeten verruimen omdat de problemen daarom vragen: groene problemen zijn verbonden met sociale problemen en sociale problemen zijn verbonden met groene problemen. De mensen, die met groen bezig zijn moeten groeien naar sociaal en de mensen die met sociaal bezig zijn, moeten groeien naar groen.
Aan de ene kant ben ik intrinsiek gemotiveerd om diversiteit een thema te maken bij groene organisaties en groene problematiek bij sociaal georiënteerde organisaties. Uiteindelijk wil ik impact hebben. Aan de andere kant kost het me veel energie en tijd, omdat als bijvoorbeeld een groene organisatie een gebrek aan diversiteit niet als een probleem ziet, je aan een kar loopt te trekken die niet in beweging wil komen. Ik wil de dialoog tussen verschillende groepen helpen faciliteren en ook advies geven over wat ze binnen de organisatie kunnen doen om uiteindelijk een groter publiek te activeren om bewust om te gaan met duurzaamheidsvraagstukken, die voor mij dus over groen én sociaal gaan.'
Tekst gaat verder na de foto.
©
Rowan Blijd
Hoe begon Fawaka Nederland?
'Aan het eind van mijn studie Tropische Ecologie ging ik me steeds meer bezighouden met maatschappelijke thema’s in Nederland. Ik raakte in contact met ECHO Expertisecentrum Diversiteitsbeleid, een organisatie die gericht is op kinderen en jongeren met een migrantenachtergrond. Twee ervaringen die ik daar opdeed waren bepalend.
De eerste was toen ik als mentee meedeed aan het ECHO Mentorprogramma, waarbij studenten en starters met migrantenachtergrond gekoppeld werden aan young professionals van grote corporates zoals Shell en ABN Amro om de stap naar de arbeidsmarkt te vergemakkelijken. Tijdens een sessie met mijn mede-mentees sprak ik veel mensen er raakte ik geïnspireerd door hun verhalen en ambities. Ik dacht: deze mensen zijn zo inspirerend, maar waarom zie ik dit soort verhalen zo weinig terug om me heen? Ik wilde deze verhalen een podium geven.
De tweede belangrijke ervaring had ik tijdens de ECHO Junior Academy, een soort naschoolse kinderuniversiteit waarbij we kinderen in Amsterdam Zuidoost de mogelijkheid tot hoger onderwijs duidelijk wilden maken, waar ik dit keer als mentor actief was. Ik raakte in contact met kinderen met allerlei etnische achtergronden en voelde me erg verbonden met hen, en zij met ons mentoren. Je zag dat de kinderen zich konden herkennen in ons en onze verhalen, waarom niet doorstuderen, en waarom niet als bioloog? Hier haalde ik het belang uit voor kinderen, en ik denk alle mensen, om zich te kunnen identificeren met positieve aansprekende verhalen.
Mijn ecologische achtergrond raakte verbonden met vraagstukken rondom diversiteit en ik besloot te beginnen met een interviewreeks, waarin jonge sociale en groene rolmodellen van verschillende etnische achtergronden en opleidingsniveaus aan bod kwamen. Het platform Fawaka Nederland ontstond en werd opgepikt bij de Duurzame Jonge 100 en daarna bij OneWorld. Ik deed een oproep aan lezers om te helpen en kreeg veel aanmeldingen binnen. Een paar weken later begon de organisatie Fawaka Nederland in een klein kantoortje in Amsterdam-Noord.'
Wat betekent Fawaka Nederland?
'Fawaka betekent ‘hoe gaat het’ in het Surinaams, en ook in straattaal in Nederland, wat voor een heel groot deel Sranantongo (Surinaams) is. Toen ik begon merkte ik dat duurzaamheid bij veel mensen een slecht en suf imago had. Ik heb daarom gekozen voor een wat stoerdere naam om een nieuw publiek aan te kunnen spreken. Verder reflecteert het ook mijn eigen verhaal. Als geboren en getogen Nederlander met Surinaamse roots ben ik gevormd door zowel het Nederlandse als het Surinaamse. Met Fawaka Nederland verbind ik mijn Nederlands zijn met mijn Surinaams zijn, ook in taal. Mijn motto gaat ook over verbondenheid: ubuntu, oftewel: ik ben omdat wij zijn. Voor mij is de betekenis daarvan dat ik niet op mezelf sta maar altijd verbonden ben met mijn omgeving en mensen in mijn omgeving - en zij met mij. Dit betekent dat we allemaal samen in het leven staan en dus ook samen eventuele problemen moeten aanpakken. Hierbij moeten we eerlijk naar elkaar toe zijn, ook als dat over gevoelige zaken gaat, maar vervolgens moeten we samen zoeken naar een oplossing. Hier in Nederland hebben we nog een lange weg te gaan, maar we gaan het redden, daar ben ik van overtuigd.'
Tekst gaat verder na de foto.
©
Rowan Blijd
Fawaka Nederland nu?
'Inmiddels bestaan we ruim anderhalf jaar en hebben we drie verschillende takken: Stichting Fawaka Nederland, Fawaka Consultancy, Fawaka Ondernemersschool. Stichting Fawaka Nederland werkt nog steeds aan de interviewreeks en organiseert evenementen rondom duurzaamheid en diversiteit. Fawaka Consultancy helpt groene organisaties een meer divers publiek te bereiken. Fawaka Ondernemersschool heeft nu mijn main focus. Hiermee ontwikkelen we educatieve programma’s over duurzaam ondernemen voor kinderen.
Ik zou kinderen graag als duurzame ondernemers willen opleiden. Of in ieder geval daarover laten nadenken. Het ondernemende is altijd waardevol, wat je ook doet, maar vooral als je in een ongunstige maatschappelijke positie zit en eruit wilt komen dan helpt ondernemerschap je ook daarbij. De mentaliteit van af en toe knokken en ergens voor durven gaan is belangrijk.
Tijdens de Junior Academy van ECHO heb ik iets meegemaakt dat ik tot op de dag van nu verschrikkelijk vind. We lieten kinderen een woordweb maken waarbij ze vrij mochten associëren. De woorden waren Bijlmer, allochtoon en derdewereld. Er kwamen allemaal negatieve dingen uit. De workshop werd door een van de mentoren gegeven. Toen zij vervolgens haar eigen naam midden in het woordweb plakte realiseerden de kinderen: dit zijn woorden die niet bij de juf passen, maar andere mensen wel aan haar geven, of aan ons. Pas nadat we door gingen vragen, kwamen er wel positieve associaties uit.
We zouden als maatschappij kritisch moeten kijken naar wat we onze kinderen op jonge leeftijd al bewust en onbewust meegeven. Dit moet veranderen. Ieder kind moet positief naar zichzelf kunnen kijken en de vele mogelijkheden kunnen zien. Aangezien we als maatschappij nog niet zover zijn vind ik daarom een ondernemende mentaliteit heel belangrijk, creatief, vol ambitie, strijdbaar en met een wil om door te gaan, ook als dingen tegenzitten.'
©
Rowan Blijd