Ruben Terlou komt aan in Changsha, waar de ziekenhuizen overvol zijn.

kijk nu op NPO Start

Veel jongeren trekken naar de stad. En daardoor raakt het platteland bevolkt door bejaarden die zichzelf maar moeten zien te redden. De migratie heeft ook grote gevolgen voor China’s ziekenzorg. Want het verzekeringsstelsel is niet ingesteld op zoveel nieuwe stadsbewoners. En zo ontstaat er een klasse-maatschappij waarin vele Chinezen in grote financiële problemen komen zodra ze ziek worden.

Ruben spreekt de bejaarde theeboeren in Fujian en volgt ernstig zieke kankerpatiënten die in een straat vol goedkope hotels naast het ziekenhuis van Changsha wachten op hun behandeling en hopen op genezing.

mevrouw Jin Man

Op deze plek willen we graag nog even stilstaan bij mevrouw Jin Man, die een belangrijke rol speelt in deze aflevering en op 20 november 2017 is overleden aan de gevolgen van kanker. We zijn haar immens dankbaar voor haar bijdrage aan deze serie.

Haar lot bewijst ook hoe levensgroot het verschil tussen stad en platteland kan zijn in China. Hieronder ('open') vind je meer informatie over het hukou-systeem dat dat in stand houdt.

Niet alleen is de ziekenzorg op het platteland verre van toereikend; wie voor betere zorg naar de stad afreist, komt in een zeldzame administratieve molen terecht. Dat is niet alleen te wijten aan urbanisering of vergrijzing: dat verschil tussen stad en platteland is ook daadwerkelijk vastgelegd.

Het hukou-systeem in China is formeel vastgelegd in de jaren vijftig, maar in feite al eeuwenoud, en geeft iedere nieuw geboren Chinees onmiddellijk een stempel mee: een paspoort eigenlijk, dat stelt uit welk gebied je komt en welke rechten je daar hebt. En daarmee ook welke rechten je ergens anders niet hebt.

Als Chinees bepaalt je hukou dus in grote mate je toekomst, want het bepaalt of je wel of niet in aanmerking komt voor bepaalde woningen, banen en dus zorg. In China kijkt men al geruime tijd kritisch naar dit kastesysteem, omdat juist ook binnenlandse migratie het land groot heeft gemaakt én groot maakt – mannen en vrouwen als Jin Man die van het platteland komen om in de fabrieken te werken. In 2014 kondigde de overheid daarom aan het onderscheid tussen stads- en plattelandsbewoners te zullen gaan schrappen. De eerste hervormingen zijn lokaal reeds doorgevoerd.

interactieve foto: Het sterfbed

Ook online neemt Ruben Terlou je mee Door het hart van China: in een reeks interactieve, zeer gedetailleerde foto's komen extra verhalen aan bod die niet of maar gedeeltelijk in de televisieserie voorbij komen.

Zo neemt Ruben je in het tableau hiernaast mee naar het eiland Qingshan Dao, waar zevenhonderd achtergebleven ouderen hun laatste jaren slijten, verzorgd door één plattelandsdokter. Lees hier meer over de interactieve site.

factsheet

doodsoorzaak
Kanker is de belangrijkste doodsoorzaak in China. Naar schatting komen er jaarlijks bijna drie miljoen (2.8) mensen aan de ziekte te overlijden.

diabetes
Naast kanker is diabetes een veelvoorkomende ziekte onder de Chinese bevolking. De helft van de volwassenen in China heeft diabetes, of bevindt zich in een voorstadium van de ziekte. Diabetes brengt in China een sociaal stigma met zich mee, wat het moeilijker maakt een partner of een baan te vinden. Veel patiënten verbergen hun ziekte daarom zelfs voor de eigen familie.

witte rijst
Witte rijst is niet alleen favoriete kost voor menig Chinees, maar ook een belangrijke oorzaak van de diabetesepidemie in China. Geraffineerde witte rijst heeft namelijk een desastreus effect op bloedsuikerlevels. Om de Chinezen alternatief te bieden zonder ze hun dagelijkse portie rijst af te nemen, ontwikkelen wetenschappers een nieuwe rijstkorrel die voedzamer en gezonder is.

grijze muur
De snel groeiende groep ouderen in China wordt ook wel ‘de grijze muur van China’ genoemd.

60-plussers
In 2040 zal China de meest grijze samenleving ter wereld zijn. Tegen die tijd is naar verwachting 28% van de bevolking (402 miljoen mensen) boven de 60. Dit is meer dan een verdubbeling ten aanzien van 2010, toen het aantal 60-plussers 12.4% van de Chinese bevolking vormde (168 miljoen mensen). Ter vergelijking: in Frankrijk duurde het 115 jaar voordat het percentage 60-plussers verdubbeld was van 7% naar 14%.

bikiniwedstrijd
Gelukkig hoeven de ouden van dagen zich niet te vervelen in China. In de regio Rudong is een universiteit voor 70-plussers geopend, waar studenten onder andere Latijn-, dans- en smartphonelessen kunnen volgen. En in 2017 namen in de stad Tianjin meer dan vierhonderd mannen en vrouwen deel aan een bikiniwedstrijd, exclusief voor mensen boven de 55. De schone Ma Jing was met haar 78 jaar de oudste deelnemer.

plattelandsdokters
Op het Chinese platteland zijn er gemiddeld 1.4 artsen per 1000 patiënten. In steden is de verhouding iets beter, 3.2 artsen per 1000 patiënten.

meer ontdekken

ontmoet een kapper waar je ook je bloeddruk kunt laten meten

DROOMLAND AMERIKA | MISSISSIPPI

Mississippi is de ziekste staat van Amerika. Hoge bloeddruk, diabetes en andere gezondheidsproblemen zijn typerend voor de armste inwoners van deze zuidelijke provincie. De kindersterfte is twee keer zo hoog als het landelijk gemiddelde, de levensverwachting op sommige plekken lager dan in Tanzania.

Het racistische verleden in Mississippi heeft daarnaast diepe sporen nagelaten: veel zwarte bewoners zijn huiverig om witte hulpverleners te bezoeken. Een kapper biedt uitkomst: naast het knippen van de haardos meet hij de bloeddruk van zijn klanten, want hij heeft wel toegang tot de mensen die de reguliere zorg mijden.

In Droomland Amerika (2016) reist Eelco Bosch van Rosenthal door de Verenigde Staten om te zien wat voor land Obama nalaat aan zijn opvolger.

 

© Ruben Terlou