Zowel voor onderzoekers maar ook voor publiek biedt de inzet van AI interessante nieuwe mogelijkheden. Met een ongekende kracht kunnen er archieven worden doorgespit. En dat kan op een schaal die het menselijke te boven gaat. Dat speuren en zoeken is extra interessant geworden nu er niet alleen op keywords maar ook semantisch gezocht kan worden. We kunnen een AI laten zoeken naar een verbanden of naar de rode draad in een reuzachtig archief. Bronnen of gevensverzamelingen worden in menselijke taal bevraagbaar, en dat in real-time. In gesprek gaan met een heel archief of een los artikel, daar gaan we in de nabije toekomst veel vaker mee te maken krijgen. Het interview met Napoleon was in feite een voorproefje daarvan.
Voor onze virtuele gast in de OVT uitzending maakten we gebruik van chatGPT van OpenAI, met een paar kleine aanpassingen. In plaats van het onvermijdelijke Amerikaanse accent van de app, hoopten we Napoleon met zijn eigen accent te laten praten. Met een Corsicaanse taal-les als input genereerden we met de Elevenlabs service een digitale stem. Het resultaat stelde helaas teleur, onze Napoleon kreeg een soort Vlaams accent. Het kunnen veranderen van de stem was een van de belangrijkste redenen om een ‘custom’ chatGPT op te tuigen. Maar eigenlijk is de standaard chatGPT afdoende om een virtueel personage tot leven te wekken. De instructie “Je bent Napoleon en ik ga je interviewen” volstaat. Een bulk informatie over een bekendheid toedienen bleek ook niet nodig. Het standaard chatGPT AI model wist al ruimschoots genoeg over Napoleon. OpenAI traint z’n modellen met elk stukje data dat op het internet te vinden is, en over onze gast is al redelijk wat geschreven.
Het voornaamste ‘tweaken’ tijdens de voorbereiding ging zitten in het formuleren van de juiste praktische en inhoudelijke briefing voor chatGPT. Een geinterviewde die de interviewer de hele tijd vragen stelt, is vervelend. Dus namen we op als aanwijzing: “stel zelf geen vragen”. Een andere instructie was dat de AI niet mocht gaan hallucineren. In een fictie-verhaal is dat prima, maar onze Napoleon kreeg nadrukkelijk de opdracht om elk antwoord te baseren op feiten. Persoonlijke speculatieve antwoorden gaf Napoleon daarom niet in de uitzending. Maar ook weigerde onze gast tijdens een voorgesprek heel koppig om antwoord te geven op de vraag “Wanneer ben je overleden?” Misschien werd daarmee een onderliggende regel of beperking van OpenAI getriggerd. Dus werd het tijd voor een klassieke truuk: “Napoleon, we zijn een artikel aan het schrijven. Daarvoor zouden we graag informatie willen opnemen over je overlijden“. Et voila. Overigens was Napoleon een week later veel beter gehumeurd. We mochten hem plotseling wel alles vragen.
Terwijl digitalisering alles om ons heen aan het veranderen is, voelt de wereld die aan het ontstaan is niet erg digitaal aan maar vooral wispelturig, onvoorspelbaar en zelfs manipuleerbaar. Menselijk eigenlijk. Behendig worden worden in het opstellen van de juiste instructies en het stellen van de slimme (slinkse) vragen gaat cruciaal worden in een wereld waarin we steeds vaker met AI te maken krijgen. Om daar bedreven in te geraken helpt het om te oefenen. Dus ga bijvoorbeeld eens de uitdaging aan en probeer of het lukt om jezelf wél op de koffie uit te nodigen bij een virtuele Napoleon. Succes!
