‘HAPPINESS’ van theatermaker en kunstenaar Dries Verhoeven stond afgelopen week op het Theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Het VPRO Medialab was benieuwd naar deze installatie, waarin Verhoeven reflecteert op kunstmatige intelligentie en menselijkheid.

Nederlands theatermaker en kunstenaar Dries Verhoeven richt zich op het mentale gebied met zijn nieuwe productie ‘Happiness’. De maker van onder andere Phobiarama en Guilty Landscapes zet kunstmatig apothekersassistente Amy aan het werk in een betonnen apotheekje.

Eerder onderzocht de VPRO robots in de reisserie ‘Robo sapiens’ waar Jelle Brandt de hele wereld afreist om antwoord te krijgen op de vraag 'wat gaan robots voor ons betekenen?'. Het VPRO Medialab verkende zelf met Home Smart Home de rol van slimme apparaten in ons leven. Robots bestaan al jaren, maar maken sinds kort steeds vaker deel uit van ons dagelijks leven. Hoe de mens omgaat met emoties kan onvoorspelbaar zijn, robots handelen daarentegen naar hoe ze geprogrammeerd zijn.

''Na de halfuur durende ‘Happiness’ voorstelling ervaren te hebben, was ik niet alleen een stuk wijzer over het gebruik van drugs, maar besefte ik ook hoe misleidend ons brein kan zijn. Onze gevoelens en gedachten kunnen gereflecteerd worden op een mechanisch lichaam. Iets wat geprogrammeerd wordt zo te handelen, maar toch zo natuurlijk aanvoelt. De robot toonde erkenning voor menselijke emotie waardoor je je aangetrokken voelt.'' - Safaa Bouzambou

'Happiness'

‘kunstmatig beïnvloeden van onze geest’

'Happiness' is een live installatie met in de hoofdrol humanoïde Amy, die op een objectieve manier voorlichting geeft over drugs gebruik. Hiermee onderzoekt Verhoeven het kunstmatig geluk dat we scheppen door deze middelen te gebruiken. Amy kan knipperen met haar ogen, glimlachen, haar tong uitsteken. Ze probeert zoveel mogelijk mens te zijn en toont de kwetsbaarheid van het mens-zijn. Verhoeven hoopt dat Amy hiermee mensen zal ontroeren en dat er een band zal ontstaan.

De humanoïde is vernoemd naar de Britse zangeres Amy Winehouse die gedurende haar hele carrière openlijk met drugs- en alcoholmisbruik te maken had. Winehouse overleed op 27-jarige leeftijd in 2011 aan een alcoholvergiftiging.

Tijdens de voorstelling bespreekt Amy onder andere het gebruik van heroïne, GHB, alcohol, Prozac en tien andere drugs. De humanoïde verteld niet alleen uitgebreid over het gebruik en effecten, maar probeert ook fysiek het gevoel uit te beelden hoe het is om onder invloed te zijn van zulke middelen. Ze praat en zingt op een liefdevolle manier, iets wat bezoekers ontroerd. De voorstelling kan ook confronterend zijn er worden middelen getoond die door de huisarts voorgeschreven worden in een rits tussen harddrugs. Hiermee wil Verhoeven het gesprek opwekken en mensen aan het denken zetten.

De voorstelling speelt zich af in een klein gebouw dat een kruising is van een apotheek en publiek toilet. "Het is een beetje geheimzinnig, en morsig en dat staat model voor onze omgang met psychoactieve middelen. In de maatschappij hebben we het daar niet altijd in alle openheid over, om verschillende redenen praten we meer over bijv. sigaretten of alcohol dan dat we het hebben over crystal meth, zware pijnstillers of antidepressiva waar behoorlijk veel mensen gebruik van maken.", vertelde Verhoeven. Met HAPPINESS wil hij dit zichtbaar maken in een publieke ruimte en het hebben over het veelvuldig gebruik van deze middelen.

De realisatie van HAPPINESS heeft ongeveer een jaar geduurd. Na een onderzoek gestart te zijn in Nederland kwam Verhoeven uit in Berlijn voor de bouw van de robot. "Het programmeren van een simpele handbeweging kan tot wel een dag duren.",  legt Verhoeven uit.  Amy werkt momenteel op 48 motoren die allemaal aangestuurd worden vanuit een centraal station.

 

Het werk van Verhoeven zet de toekomst van theater in de schijnwerpers. Amy laat zien hoe menselijk een robot daadwerkelijk kan zijn.
Happiness biedt een inspirerende vooruitblik naar de mogelijkheden voor werken met robots kunnen Tegelijkertijd toont de ervaring van Verhoeven hoe ingewikkeld en arbeidsintensief het momenteel nog is om een robot menselijk te doen overkomen. Het gegeven dat robots perfect volgens script kunnen worden geprogrammeerd is zeker een pre, maar daarin mist wel het empathisch gedeelte. Het gedeelte te kunnen interacteren met elkaar en het publiek is onmisbaar voor de beleving van het verhaal.  Happiness is een interessante stap in het onderzoek naar de rol van robots in onze samenleving en werpt de vraag op of de mens en robot ooit als gelijken zullen samenleven.

Happiness is vanaf 29 augustus t/m 20 oktober te zien op het  NDSM-werf in Amsterdam & van 30 oktober t/m 3 november op het SPRING in Autumn  & Impakt Festival in Utrecht.

Credits

  • Eindredactie: Safaa Bouzambou, Annelies Termeer
  • Beeld: Safaa Bouzambou, Willem Popelier