Dit artikel verscheen in VPRO Gids #38 (23 t/m 29 september 2017) en is de elfde in een serie portretten van hedendaagse mediapioniers.
De wereld verandert en de media veranderen mee. Makers gebruiken nieuwe technologieën en strategieën om hun verhalen bij het publiek te krijgen. De VPRO Gids portretteert in een serie de voorlopers van de moderne media. In de elfde aflevering: Sara Kolster (39), interactief ontwerper.
Wat doet een interactief ontwerper?
‘Bij de producties die ik maak kan de kijker zelf bepalen hoe hij of zij het verhaal tot zich neemt. Als ontwerper kun je mensen uitnodigen om een verhaal op een bepaalde volgorde te bekijken, of het materiaal opknippen in verschillende mediacomponenten. Bijvoorbeeld een YouTube-film, een radiodocumentaire en een museuminstallatie. Ik bepaal dan wat de beste manier is om mensen zoveel mogelijk bij het verhaal te betrekken. Je moet de kijker de illusie van veel keuzes geven, maar wel sturen, want anders is er geen spanningsboog. De laatste paar jaar heb ik bij de producties die ik heb gemaakt ook de regie gedaan, omdat ik ook graag invloed wilde hebben op de inhoud. Die inhoud is het vertrekpunt en van daaruit kijk ik hoe het verhaal het beste verteld kan worden.’
Waar heb je je de laatste tijd mee beziggehouden?
‘Begin dit jaar verscheen de radiodocumentaire Toen ik vijf was, over de dood van mijn zusje. Daarbij heb ik ook animaties gemaakt. Ik ben nu samen met regisseur Nirit Peled bezig met een verhaal dat zich helemaal op WhatsApp afspeelt. Het project heet A Temporary Contact en wordt in november gelanceerd. Je moet een bepaald nummer toevoegen aan je adresboek en dan wordt het verhaal in gang gezet; je volgt een personage vier dagen lang. Met WhatsApp kun je gebruik maken van tekst, beeld, audio en je kunt er locaties mee delen, dus er zijn heel veel mogelijkheden. Bovendien gebruikt iedereen het toch al de hele dag.'
(artikel loopt door onder afbeelding)
©
Tessa Posthuma de Boer / VPRO Gids
'Ik experimenteer graag met bestaande kanalen en vind het interessant om te kijken hoe ik die tussenruimte kan benutten. Zo heb ik ook Art up Your Tab ontwikkeld. Dat is een extensie voor de internetbrowsers van Google Chrome en Firefox, waar je bij elk tabblad dat je opent een nieuw kunstwerk uit een museum te zien krijgt. Heel veel kunst is gedigitaliseerd, maar wordt nooit bekeken. Art up Your Tab is een soort cadeautje in een browser, een mooie manier om kunst beschikbaar te maken.’
Is dat de beste manier om publiek te bereiken in deze tijd van informatie-overload?
‘De concentratiespanne van de meeste mensen is heel kort. Als je daar geen rekening mee houdt, verlies je publiek. Ik houd van het experiment, maar ben het bereiken van publiek steeds belangrijker gaan vinden.'
'Een nieuw soort interface bedenken voor een verhaal is mooi, maar werpt ook weer drempels op. Een webdocumentaire die op een bepaalde site staat, wordt overspoeld door alle andere miljoenen sites. Hij moet wel heel bijzonder zijn, willen mensen daar speciaal naartoe gaan. Daarom denk ik dat je steeds de beste kanalen moet inzetten om je doel te bereiken. Het is fantastisch als je daar een soort puzzel van kunt maken, dat je met elke vorm weer een ander deel van je publiek bereikt.'
'Daarom denk ik goed na over het mediagebruik van mijn publiek en bedenk van tevoren allerlei manieren waarop ze kennis kunnen maken met het project. Dat is een belangrijk onderdeel van mijn werk, iets wat traditionele tv-makers niet hoefden te doen.’
Je moet niet naar een nieuwe gadget grijpen alleen omdat het hot en happening is.
Is de toekomst van de media interactief?
‘Ik ben ondanks mijn vak best sceptisch over nieuwe media. Een experimentele of interactieve vorm is niet altijd de juiste manier om een verhaal te vertellen. Je moet niet naar een nieuwe gadget grijpen alleen omdat het hot en happening is.'
'Een nieuw medium als virtual reality kan zeker iets toevoegen, maar je moet er wel goed over nadenken of het verhaal ervoor geschikt is. Ik heb nu twee virtualrealityprojecten gemaakt: Rawing Room, met Jan Rothuizen, en Tafelgeheim. In allebei bevindt de kijker zich in een geïllustreerde werkelijkheid. Dat biedt een toevoeging: wanneer ben je anders in een wereld die helemaal getekend is? In het theater gebeurt op het moment ook veel op het gebied van interactiviteit en publiek erbij betrekken. Daar liggen nog veel mogelijkheden: een eeuwenoud medium op een nieuwe manier gebruiken om mensen te raken en aan het denken te zetten.’
Hoe zie je de technologische toekomst verder?
‘Ik zie niet gebeuren dat iedereen met een virtualrealityheadset rondloopt. Maar de zelfrijdende auto komt er wel aan, en dat levert ook weer een andere manier van consumeren op. Ik denk dat virtual reality vermengd wordt met augmented reality, een technologie waarbij je een laag over de bestaande werkelijkheid kunt leggen.'
'Daar liggen nog heel veel ontwikkelingen in het vooruitzicht, ook in combinatie met draagbare technologie: the internet of things. Veel apparatuur is nu nog te groot en zwaar, maar ik denk dat technologie veel meer naadloos geïntegreerd wordt in ons lichaam en in gebruiksvoorwerpen.
'Ook audio heeft nog erg veel potentie, dat is ook een heel goede manier om informatie tot je te nemen. We zullen niet meer de hele dag in die onnatuurlijke houding voorovergebogen op een schermpje kijken. Dat gaat zeker veranderen, en door middel van die nieuwe technologie kun je ook weer verhalen vertellen. Al weet ik niet of ik die ook zal gaan maken, er komt ook een nieuwe generatie makers aan.’
Wat zou je zelf graag nog maken?
‘Ik zou graag nog een documentaire willen maken die in het verlengde ligt van Toen ik vijf was. Hoe en wat weet ik nog niet, maar het zal zeker niet alleen een lineair verhaal worden. Ik ben te veel verknocht aan het experiment. Ik zal meerdere mogelijkheden benutten om het publiek te bereiken, maar uiteindelijk draait het erom of het verhaal je raakt.’