Waarom is het Medialab met VR begonnen?
‘Op die manier konden we meteen het Medialab smoel geven. Het Medialab had vier onderzoekslijnen waarvan het eerste concentratiepunt Immersive werd. Immersief betekent letterlijk onderdompeling. Dat kan je bijvoorbeeld creëren door een VR-bril op te zetten met een koptelefoon, dan ben je compleet ergens anders. We hebben voor deze richting gekozen omdat er op dit moment een revolutie aankomt op dat gebied, grote namen als Facebook en YouTube maar ook Disney stoppen op dit moment heel veel geld in VR.'
Het Medialab heeft zich de afgelopen tijd ondergedompeld in de wereld van Virtual Reality. Het resultaat? Drie bijzondere Virtual Reality films. Bij De volmaakte mens werd de VR-film De Upgrade gemaakt en voor Lowlands de mindfuck VPRO Peepshow. Een paar weken na de lancering van de meest recente VPRO VR-film bij de science fiction comedy Missie Aarde spreekt VPRO.nl met medialaborant Steye Hallema, een van de makers en bedenkers van de drie films.
'Het leukste aan VR is dat het nep-echt is. Je kan er juist dingen mee maken die in het echt niet kunnen.'
Je hebt nu een paar films gemaakt bij VPRO-programma's. Kun je bij elk programma een VR productie maken?
‘Ja en nee. Je kan bij alles wel een filmpje maken met een 360 graden camera maar dat wordt op een gegeven moment saai. Het kan bijvoorbeeld wel heel tof zijn om in een bos te lopen waar beren zijn en dat een beer aan de camera gaat snuffelen. Maar bij programma’s als Taarten van Abel wordt het wel weer een stuk moeilijker om een VR-film te maken. Je moet uitgaan van wat voor verhalen het medium zelf opwerpt en dat gaat vaak over hoe je de werkelijkheid ervaart. Daar is de Peepshow een goed voorbeeld van. Daarbij weet je op een gegeven moment niet meer weet wat de werkelijkheid is, en dat is juist de grap. Het leukste aan VR is dat het nep-echt is, je kan er juist dingen mee maken die in het echt niet kunnen.’
Wat voor verhalen roept het medium dan op?
‘VR heeft een aantal krachten. Eén daarvan is dat je het gevoel hebt dat je ergens anders bent. Het tweede is dat je daardoor ook een bepaalt soort intimiteit aangaat met die persoon, omdat je het gevoel hebt alsof je er bij bent. De kans bestaat wel, als je die krachten niet gebruikt, dat je snel ongevoelig wordt voor het medium. Je moet dus ook echt andere verhalen gaan vertellen dan bijvoorbeeld televisie en film en dan wordt het interessant. Als VR alleen gaat om een toneelstuk om de camera dan is het medium snel klaar denk ik.’
Is het voor de acteurs bij bijvoorbeeld Missie Aarde dan ook heel anders?
‘In de televisieserie neem je een shot en daarna een tegenshot, steeds in kleine stukjes. Dit is meer een theaterstukje, het wordt in één take opgenomen. Wat de acteurs heel goed doen, wat belangrijk is, is heel goed focus verlenen. Dus Bram zegt: “Ha Reibek, blij dat je er bent” en wijst dan naar Reibek. Iedereen weet dan meteen wie het personage is, dat daar iets te zien is en dat je daar moet kijken.’
Die personages komen ook heel dichtbij.
‘Dat kwam doordat dit stereoscopisch is gefilmd, dat betekent dat het met twee camera’s is gefilmd waardoor je een 3D-effect krijgt, net als in de bioscoop.’
Hoe werkt dat precies?
‘Je hebt twee ogen en daardoor zie je diepte. Als je dat wil nadoen moet je dus ook met twee camera’s filmen en dat beeld ook weer naar die twee ogen leiden. Ik vind dat niet noodzakelijk is voor VR, als je maar mee wordt genomen in de ervaring. Stereoscopisch is pas echt goed als het object heel dicht bij komt, vanaf anderhalve meter van je vandaan, zoals in de Missie Aarde film. Het is belangrijker dat je als kijker er bij wordt betrokken, alsof we zonder jou het verhaal niet kunnen vertellen. Op televisie kan je dat ook proberen maar dan is het niet geloofwaardig. Bij VR geloof je dat wel.’
Wat waren de grootste uitdagingen?
‘We hebben bij De volmaakte mens best een toffe film gemaakt, maar het werd nog niet door heel veel mensen opgepikt doordat de drempel nog groot is om een video te gaan bekijken. Die film is wel genomineerd voor een Prix Europe, maar nog niet iedereen weet dat het bestaat of hoe ze met zo’n film om moeten gaan. Daarom hebben we het bij Missie Aarde anders aangepakt. Bij de promotie werd er een vacature voor astronaut uitgestuurd waar iedereen op kon reageren. Dat was echt heel tof en werd ook goed op gereageerd.’
Hoe reageren kijkers op die film?
‘Mensen vinden het allemaal wel heel gaaf. En die kijken waarschijnlijk alleen nog maar op hun telefoon. En dat werkt blijkbaar ook heel goed in de 360 graden video omdat je heel goed wordt begeleid.’
Wat is bij de opnames de grootste uitdaging?
‘Het filmen is nog wel relatief makkelijk. Je zet de camera’s neer en je speelt een scène. Je moet wel heel erg rekening houden met de lijnen waar het ene camerabeeld overloopt in het andere camerabeeld, dat je niet op die lijnen moet gaan staan. Maar dat is allemaal techniek, als daar een probleem is dan vind je een oplossing. Een verhaal verzinnen en verkopen is écht lastig want dat zijn veel ongrijpbaardere dingen.’
'De fundamentele vraag van VR is: what the fuck doet die kijker in de ruimte die we voor hem hebben gecreëerd? Als je dat kunt oplossen, dan heb je een goede VR-film.'
Als Facebook, Google en Disney er zoveel geld in stoppen, loopt iedereen dan straks met een VR-bril?
‘Dat is de vraag. Als er geen goede content wordt gemaakt, dan gebeurt er niks en zijn die bedrijven hun geld gewoon kwijt. Er moet goede content zijn zodat het loont om een bril te kopen, aan de andere kant moeten meer mensen een bril hebben voordat je bereik hebt met je video. Wat dat betreft denk ik ook dat het voor de VPRO heel belangrijk is om met die content door te gaan. Die content is straks niet alleen geld waard maar het is ook tof dat mensen de VPRO-verhalen op die manier kunnen ervaren. Dus content is het belangrijkste.’
Kun je in VR dingen kwijt in 360 die je niet in een normale film kwijt kan?
‘Als maker moet je goed nadenken over de ruimte, omdat je de mensen in een heel grote ruimte plaatst. De fundamentele vraag van VR is: what the fuck doet die kijker in de ruimte die we voor hem hebben gecreëerd? Als je dat kunt oplossen, dan heb je een goede VR film. Het hoeft niet per se een verhaal te zijn, het kan ook muziek met een 3D wereld zijn. Dat de kijker denkt: ik heb geen idee wat ik hier doe, maar ik vind het wel te gek.’
Laatste vraag: Wat maakt een goede VR-film?
‘Iemand die als eerste die what the fuck vraag kan beantwoorden en het medium echt benut door een ervaring te maken die niet met gewone film kan worden gemaakt. Daar zijn heel veel manieren voor die nog niet uitgekristalliseerd zijn en dat is denk ik een van de redenen waarom ik het zo leuk vind om hier mee bezig te zijn. Er is gewoon nog een hele wereld te ontdekken.’