Angelique Houtveen (35) is radio-dj bij Sublime. We keken met haar de documentaire Liever kroes en praatten over rolmodellen, lelijk gevonden worden door je familie en jezelf radicaal veranderen. ‘Deze docu is nodig, nog steeds.’

Normaal gesproken zou Angelique Houtveen op een dinsdagmiddag achter de microfoon zitten, maar deze week niet. Ze zit thuis met de griep, wat geen ideale situatie is als je stem een groot deel van je werk is. Daarom kijken we ieder de documentaire op een eigen scherm, met Zoom tussen ons in. Meestal zien we haar met een natural look, zoals ze het sinds het begin van haar twintiger jaren vaak draagt. Voor het gemak heeft ze haar haar vandaag ingevlochten.

We zien een van de eerste scènes waar de moeder van Nelly vertelt hoe ze Nelly’s haar vroeger ontkroeste. Met pakjes relaxer, die volgens Nelly soms brandwondjes veroorzaakten. Niet als je de instructies op het pakje volgt, zegt haar moeder. Angelique moet grinniken. ‘Bij mij ging het net zo. Je gaat naar de middelbare school en je moet iets met je haar doen, wat betekent straight of curly. Curly is eigenlijk gewoon straight maar dan met krulspelden erin. Dan kom je bij de kapper te zitten en het brandt op je hoofd. Je denkt: wat is dit?! Maar je komt eruit met een mooie bos gladde krullen. Het was niet per se mijn keuze, maar het was wat hoorde bij volwassen worden.’

Even later zit Nelly bij de kapper, klaar om definitief naar haar natural look te gaan. Als de kapper vraagt of ze celebrities kent met een kapsel die ze als voorbeeld wil nemen, roept Nelly enthousiast ‘Angelique Houtveen!’. In het Zoom-scherm begint Angelique verrast te lachen. ‘Echt leuk. Ze had wel gemaild dat ik een voorbeeld was, maar niet dat ze het zo letterlijk in de film zou vertellen.’ 

Ondertussen halen de kapper en Nelly herinneringen op aan reclamespotjes uit de jaren 90 voor relaxer voor kinderen. ‘Ik ken die spotjes zelf niet, maar ik kende wel al die verpakkingen die je zag als je naar black hair stores ging. Met die happy Dark & Lovely-kindergezichtjes. En als je bij een familie thuis kwam was er altijd wel een pakje straightener te vinden.’

Toen ik overging naar natural was ik daar heel religieus in. Ik was het aan iedereen aan het verkondigen.

Nelly is zichtbaar geëmotioneerd als ze haar nieuwe haar voor het eerst ziet in de spiegel. ‘Iedereen heeft een eigen proces om te verwerken,’ reageert Angelique. ‘Toen ik overging naar natural was ik daar heel religieus in. Ik was het aan iedereen aan het verkondigen: “Jij moet ook natural!” Ik vond ook dat ik zelf nooit meer niet-natural mocht gaan. Zelfs geen vlechten, net als wat Nelly zegt. Dat heb ik inmiddels wel losgelaten. Ik had die radicale verandering nodig naar acceptatie van mijn eigen haar, en nu ben ik zo ver dat ik echte vrijheid heb. Ik ben nu meer grenzen aan het opzoeken met wat ik kan doen met mijn eigen haar. Als ik het morgen blond wil verven is dat ook oké.’ 

Angelique’s vader is wit en haar moeder Surinaams. Ze herkent zich in de ‘voordelen’ van light skinned zijn, zoals Nelly het vertelt. ‘Het is heel erg om te zeggen, maar dat is wel zo. Toen ik tegen mijn nicht, die vol-Surinaams is, zei dat ze natural moest gaan, vertelde ze dat mensen bij haar veel harder zouden reageren dan bij mij. Ze zei: “Bij jou is het nog iets exotisch, een licht meisje met kroeshaar. Bij mij is het gewoon lelijk.” Colorism speelt daar zeker nog een rol in. Ik voelde me met korter kroeshaar soms ook minder vrouwelijk of minder sexy. Dat werd bevestigd omdat ik minder aandacht kreeg van mannen dan toen ik stijl haar had. Gelukkig had ik destijds een vriend die heel supportive was.’

Heb je je vingers in het stopcontact gestoken?!

In tegenstelling tot Nelly’s moeder had Angelique’s moeder lang moeite met haar nieuwe kroeshaar: ‘Ze was continu excuses aan het bedenken voor de familie. “Het is maar een fase!” Pas toen het in de mainstream media kwam vond ze het eigenlijk wel mooi. Nu is ze zelf ook aan het ontdekken hoe het is om je haar niet meer straight te maken.’ 

Op straat is Angelique wel eens nageroepen. ‘Ik weet het nog goed: ik liep de deur uit en iemand riep: “Heb je je vingers in het stopcontact gestoken?!” en hij racete zo weer verder. Opmerkingen over mijn kroeshaar komen van alle kanten.’ 

Als bekende Nederlander krijgt Angelique regelmatig te maken met opmerkingen over haar haar, vooral op Twitter. ‘Daar heeft iedereen altijd commentaar, en als ik bij een talkshow aan tafel zat ging dat bijna altijd over mijn haar. Op een gegeven moment ben ik het grappig gaan vinden. Al die focus op mijn haar, really?’

livepict.com

Zangeres Erykah Badu in 2008

Sandra Alphonse / https://www.flickr.com/photos/alphonsephotography/7772352842/sizes/k/

Zangeres Jill Scott in 2012

Nelly sluit haar film af met de woorden ‘Mezelf volledig accepteren doe ik nog niet, maar ik kom er wel. Ik hoor af en toe nog andere stemmen, andere meningen, en die probeer ik dan zo snel mogelijk tegen te spreken. De energie om dat te doen haal ik uit andere prachtige, zwarte vrouwen.’ Angelique ging dat proces door rond haar twintigste. Haar grote voorbeelden kwamen uit de soul-muziek: Erykah Badu en Jill Scott. ‘Zij traden vaak op met een grote afro. Later kwam ik erachter dat die van Erykah vaak nep was, maar dat maakt niet uit, want ze was evengoed een rolmodel. Ik realiseerde me: dit kan ik ook met mijn haar. Ik hoop dat jonge meiden die met dezelfde struggles zitten een voorbeeld zien in Liever kroes en dat het okee is om te zijn wie je bent. Dat je haar mag zijn zoals het is.’ 

Angelique beseft dat het moeilijk is om jezelf te accepteren als je familie zegt dat je lelijk bent met ongestraight kroeshaar. Haar tip: ‘Mij heeft het destijds geholpen om rolmodellen te zoeken. Maar tegenwoordig heb je ook grote natural hair communities online en op evenementen. Daar vind je gelijkgestemden waarmee je je struggles kan delen.’