De dood is maar zo zwart-wit als je het zelf wilt zien. In China neemt het zogenaamde geestenhuwelijk de laatste jaren in populariteit toe, ook al is het officieel verboden. Trouwen na je overlijden moet onheil afwenden, want ongehuwd sterven brengt ongeluk, is de achterliggende gedachte. En als er geen geschikt persoon gevonden kan worden, dan wordt het een nep persoon van papier. Of een opblaaspop.
In China kunnen doden met elkaar trouwen. Als iemand sterft wordt er een oud lijk opgegraven en het stel in de echt verbonden, waarna ze weer samen onder de groene zoden verdwijnen. Een soort leven na de dood, dus. En er zijn meer redenen waarom de dood niet het einde hoeft te zijn.
geestenhuwelijk
levendig opgebaard worden
In Puerto Rico daarentegen laten ze je met rust als je eenmaal onder de grond ligt, maar doen ze wel iets bijzonders met het moment tussen sterven en begraven worden. In plaats van netjes aangekleed in een saaie kist kan je daar een overleden familielid laten balsemen en poseren in een houding naar keuze. Opzetten dus. Onder een boom in meditatiehouding of op een motor bijvoorbeeld. Want, zo stelt de balsemer: ‘Een dode moet springlevend lijken tot het moment dat hij begraven wordt.’
de dood is een technisch probleem
Goed, dat zijn extreme voorbeelden waar we in ons nuchtere landje weinig kaas van hebben gegeten. Maar ook hier wonen genoeg mensen voor wie de dood niet het onoverkomelijke einde is. Het is slechts een technisch probleem dat we kunnen oplossen, aldus een groeiende groep transhumanisten. Student Lotte van Noort is een van de velen die continu onderzoek uitvoert naar verschillende methoden om veroudering tegen te gaan, met het ultieme doel om de dood eeuwig uit te stellen. Met een beetje geluk kan ze haar eigen leven al verlengen door haar eigen onderzoek.
eeuwig leven
Een van de grote namen op dit gebied is Brits biomedisch gerontoloog Aubrey De Grey. Door verschillende ‘fouten’ in het menselijk lichaam op tijd te ‘repareren’, zoals celveroudering, DNA-mutaties en hersenziektes, zou het volgens hem mogelijk moeten zijn om een menselijk lichaam eeuwig te laten leven. Hij is er dan ook van overtuigd dat de eerste mens die duizend jaar wordt nu al op aarde rondloopt.
veel problemen van nu zijn waarschijnlijk al opgelost in de toekomst
Is het wel een goed idee om zo oud te worden? Voor jezelf, maar ook voor onze planeet? Want hoe zit het met overbevolking? Zijn dit alleen kansen voor de rijken? Wordt het leven niet saai zonder deadline? Wat is de zin van het leven dan überhaupt nog? Open-deur vragen waar transhumanisten moe van worden. Want volgens hen kan je al die extra tijd inzetten om het leven van anderen en onze planeet ook beter te maken. Mensen vergeten ook dat veel problemen van nu waarschijnlijk al opgelost zijn in de toekomst.
Wil je langer stilstaan bij dit ethische vraagstuk? Kijk dan naar de registratie van De volmaakte mens waarin filosoof Michael Sandel de aanwezigen uitdaagt om hun eigen waarheden kritisch onder de loep te nemen aan de hand van concrete ethische dilemma's.
de dood uitgesteld
Als het eeuwige leven je niets lijkt, dan kan je altijd nog kiezen om je leven op een later moment, ver in de toekomst voort te zetten. Niet alleen je dood uitstellen, maar ook de rest van je leven dus. Hoe? Invriezen. Je zou niet de eerste zijn, want op dit moment liggen er al meer dan 300 mensen in stikstoftanks te wachten tot er een technologie is uitgevonden om ze te ontdooien en tot leven te wekken. De dood is dan niet het einde, maar slechts een hele lange slaap.
Sommige cryonisten gaan nog een stapje verder. Zij willen na hun ‘slaap’ niet wakker worden in hetzelfde lichaam, maar in een ander, jonger of zelfs een kunstmatig lichaam dat bestaat uit nanobots. En dus laten ze alleen hun hoofd invriezen. Scheelt ook nog eens flink in de prijs.
upload completed
De dood is feitelijk het compleet stoppen van hersenactiviteit. Waarom proberen om die fragiele grijze massa te beschermen, als je ook je hersenactiviteit kan omzetten naar een robuuster medium zoals computerchips? We wagen ons nu op filosofisch vlak, want zo ver is de wetenschap nog lang niet, maar in theorie is het mogelijk om elk stroompje in je brein om te zetten naar een computersimulatie. Het is ons al gelukt met het neurologisch stelsel van een worm, die vervolgens volledig autonoom een robotje kan aansturen. Door alle neurologische verbindingen in kaart te brengen kunnen we een bewustzijn overzetten naar een digitaal systeem. Een robuuster systeem dat niet zomaar dood gaat en bovendien erg makkelijk te verplaatsen, kopiëren en backuppen is.
Hoe zou zo’n wereld eruit zien? Kijk dit fragment van De toekomst is fantastisch en oordeel zelf of dat is hoe jij je oude dag wilt slijten - nee, wilt vereeuwigen.
terror management
Lijken die high tech oplossingen je niets, houd het dan bij onsterfelijkheid zoals we het sinds de uitdrukking van de boekdrukkunst kennen. Doe iets voor de wereld, maak iets bijzonders, laat je stempel achter op de geschiedenis. Je lichaam en brein zijn er misschien ooit niet meer, maar je naam en je daden zullen nog eeuwenlang voortleven. Er is zelfs een theorie die stelt dat grote groepen mensen, zelfs complete culturen, voornamelijk handelen vanuit een angst voor de dood. Om toch een beetje onsterfelijk te worden. De terror management theory. Wil je daar meer over weten, luister dan de eerste aflevering van de podcast Kassiewijle waarin kunstenaar Babs Bakels haar fascinatie voor de dood uiteen zet.
Of je de doden nu letterlijk een tweede leven geeft, je lichaam in de vrieskast zet, of jezelf onsterfelijk maakt door medische ingrepen of inspirerende heldendaden: de dood is niet het einde.