charlie hebdo bij de vpro

'VPRO'ers moeten zich uitspreken over het islamitisch fundamentalisme.'

Dat zei columnist René Cuperus donderdag 8 januari in Bureau Buitenland. Presentator Chris Kijne ging toen niet in op dit verwijt. Nu wel.

We hebben er al dagenlang van alles over gehoord en gelezen. Het blad Charlie Hebdo is dapper tegendraads en stond vol met riskante cartoons. Onze eigen jaren 60 cult-tekenaar Willem tekende erin, naast allerlei Franse topcartoonisten. De verschrikkelijke aanslag, zo wordt gezegd, zal het blad niet klein krijgen. Als eerbetoon aan de dappere makers een gesprek over de lange geschiedenis en voorgeschiedenis van het blad met schrijfster en Frankrijk-kenner Rudi Wester en tekenaar Joost Swarte. Het satirische tijdschrift Charlie Hebdo ontstond in zijn huidige vorm in 1992. Het blad komt voort uit het in 1960 gestichte maandblad Hara-Kiri, en bevat geen foto’s, maar alleen tekst, tekeningen en spotprenten. NPO Geschiedenis over de historie van Charlie Hebdo en voorganger Hara-Kiri.

In de Koran wordt nergens gesproken over het uiterlijk van Mohammed. De paar bekende afbeeldingen van Mohammed staan in geschriften uit Perzië. Volgens de overlevering was hij van gemiddelde lengte, niet dik, had een wit rond gezicht met volle zwarte baard waarin maar weinig grijze haren zaten. Hij had ook een moedervlek zo groot als een duivenei tussen zijn schouderbladen, die in de traditie bekend werd als het ‘zegel der profeten’.Maar doorgaans mocht de profeet niet worden afgebeeld, en al zeker zijn gezicht niet, want alleen dat al was ontheiliging. Journalist Robin de Wever vertelt over beelden en anti-beelden van de profeet. 

'Ze zeggen dat jij ons hebt gemaakt. (...) Het loopt hier in ieder geval behoorlijk uit de hand, en we zouden het met z’n allen erg op prijs stellen als je even langs kan komen.'

Columnist Tim den Besten is ook geraakt door de gebeurtenis in Parijs en schreef een vriendelijk verzoek aan de 'meneer/mevrouw' daarboven.

Bureau Buitenland: Niet alleen in Europa leiden de aanslagen in Frankrijk tot felle reacties. Ook in de Arabische wereld wordt volop geblogd en getwitterd. Anass Bendrif is journalist bij de Arabische afdeling van de Wereldomroep en volgt sinds de aanslag de discussies op de sociale media op de voet.

Bureau Buitenland herdenkt de slachtoffers van de aanslag in Parijs en verklaart zich solidair met Charlie Hebdo. Hoe wordt er vanuit Europa gereageerd op deze terreurdaad? Speelt deze gebeurtenis extreemrechtse partijen en bewegingen zoals het Duitse Pegida in de kaart?

Daarover wordt gesproken met Frankrijkcorrespondent Stefan de Vries, politiek ideoloog en columnist René Cuperus en Hanco Jürgens, verbonden aan het Duitsland-instituut.

In Bureau Buitenland reacties op de aanslag op het Franse satireblad Charlie Hebdo, waarbij 12 mensen om het leven kwamen. Wat voor gevolgen heeft dit voor Frankrijk, en voor de rest van Europa?

Met:

• Ariejan Korteweg, oud-Frankrijkcorrespondent voor de Volkskrant. Hij maakte meerdere verhalen over Charlie Hebdo en interviewde de vermoorde directeur en voormalig hoofdredacteur van het blad.
• Yoeri Albrecht, directeur van debatcentrum De Balie
• Zeki Arslan, oud-directeur van Forum, instituut voor multiculturele vraagstukken
• Martin de Haan, vertaler van de boeken van Michel Houellebecq

'Houellebecq biedt in zijn boek geen antwoord of uitweg, hij doet wat hij altijd doet: provoceren.'

Soumission, de spraakmakende nieuwe roman van de Franse schrijver Michel Houellebecq, die op 7 januari verscheen, is een onrustbarend what-if scenario over islamitisch Frankrijk. Bizar actueel in het licht van de recente aanslagen in Parijs. VPRO Gids-redacteur Ilse van der Velden las het nieuwe boek van Houellebecq.

'Satire is in Frankrijk altijd zo belangrijk geweest in het publieke debat, ik me niet voorstellen dat het ineens over is.'

Via striptekenaar Willem Holtrop kreeg illustrator Joost Swarte voet aan de grond in Parijs, waar hij vanaf 1973 voor het Franse stripblad Charlie Mensuel begon te tekenen - een voorloper van Charlie Hebdo. Swarte, bekend om zijn 'klare lijn' stijl, kwam sindsdien geregeld op de redactie van het Franse satirische tijdschrift en heeft een aantal van de vermoorde cartoonisten goed gekend. Pieter van der Wielen spreekt met Joost Swarte naar aanleiding van de aanslag op het redactiekantoor van Charlie Hebdo.

'Ik doe wat ik leuk vind.'

Hij behoort tot de meest controversiële cartoonisten van Frankrijk: de Nederlandse politiek tekenaar Willem Bernard Holtrop, beter bekend als Willem. Wim Brands sprak Holtrop op 4 december 2002 in De Avonden: 'Alles wat er in het hoofd zit, dat moet eruit.'