verplichting

Misschien moeten we onderscheid maken tussen morele verplichtingen – je hebt een kind en dat moet je opvoeden – en sociale verplichtingen: je werk organiseert een kerstborrel. Er staat nergens in je contract dat je op de kerstborrel moet verschijnen, maar je voelt de druk van collega’s en je verschijnt op die kerstborrel.
Als een kennis gaat trouwen en je gaat naar dat huwelijksfeest, is dat ook een sociale verplichting. En als een vriend gaat trouwen; sociale of morele verplichting? Het ligt eraan hoe goed de vriendschap is.
De sociale verplichting gaat samen met sociaal wenselijk gedrag. Je verschijnt op de borrel, dan kun je niet in een hoekje somber voor je uit gaan zitten staren, je moet doen alsof je het leuk hebt. Een vriendin zei tegen me: ‘Als je doet alsof je het leuk hebt, wordt het vanzelf leuk.’ Een bedenkelijk, maar wel optimistisch uitgangspunt.
Het sociaal wenselijke bestaat uit de juiste combinatie van conflictvermijding en provocatie. In elke cultuur ligt die melange weer anders. De Amerikaanse cultuur legt qua sociale wenselijkheid meer de nadruk op conflictvermijding – provocaties zijn er elders al genoeg – terwijl de Nederlandse cultuur de milde provocatie lijkt te kunnen waarderen.
De sociale verplichting kan goed samengaan met de zoektocht naar liefde en seks. Je bent op de borrel en een collega van de afdeling it-beveiliging lijkt je voor het eerst waar te nemen als mens. Of geflirt gewaardeerd wordt, hangt af van de verschijning en de charmes van de flirtende persoon. Misschien ook van zijn salaris.
Zij die de sociale verplichting werkelijk als sociale verplichting en niets anders dan dat wensen te zien, kunnen zich houden aan twee vuistregels. Praat met minstens vijf verschillende mensen en informeer naar het welzijn van de gesprekspartners.
Wie de sociale verplichting serieus neemt kan het gesprek niet droog genoeg beginnen. Bijvoorbeeld: ‘Hoe gaat het met je gezondheid?’
Wie die vraag heeft gesteld heeft aan zijn verplichting voldaan. Als de ander geen zin heeft in het gesprek kan hij zich omdraaien en weglopen. Zoals gezegd, aan de sociale verplichting is voldaan.