richting democratie

Na de aanslagen van 7 januari heb ik twee dagen lang aan de informatiekanalen gekluisterd gezeten. Na de aanslagen van 13 november heb ik mijn televisie amper aangehad, ik heb alleen de mensen gebeld die ik kende in de getroffen wijken (en dat waren er al flink veel).

Aan aanslagen raak je gewend.

In 1986 vond er in Parijs een reeks bomaanslagen in openbare gelegenheden plaats (ik geloof dat de Libanese Hezbollah daar toen verantwoordelijk voor was). Het waren vier of vijf aanslagen, telkens met een paar dagen ertussen, soms een week, nou ja ik ben het een beetje vergeten, maar wat ik me nog heel goed herinner is de sfeer in de metro, de eerste week. In de treinstellen heerste totale stilte, en de blikken van de reizigers kruisten elkaar vol argwaan.

Dat was de eerste week. Daarna kwamen de gesprekken weer op gang en werd de sfeer weer normaal. Het idee van een dreigende explosie speelde nog door ieders hoofd, maar het was op de achtergrond geraakt.

Aan aanslagen raak je gewend.

Frankrijk zal overeind blijven. De Fransen zullen overeind blijven, ook zonder zich speciaal heldhaftig te tonen, ook zonder een ‘nationaal reveil’ nodig te hebben. Ze zullen overeind blijven, omdat het niet anders kan, en omdat je overal aan gewend raakt. En geen enkel menselijk vermogen, ook angst niet, is zo sterk als gewenning.

Keep calm and carry on. Prima, doen we (ook al hebben we in de verste verte geen Churchill als leider). In tegenstelling tot een wijdverbreide opvatting zijn de Fransen vrij gedwee, vrij eenvoudig te regeren; wat niet wil zeggen dat ze volkomen achterlijk zijn. Hun voornaamste onvolkomenheid lijkt eerder te worden gevormd door een soort vergeetachtige frivoliteit waardoor hun geheugen op gezette tijden dient te worden opgefrist.

Voor de ellendige situatie waarin we momenteel verkeren, zijn mensen verantwoordelijk, politiek verantwoordelijk; en die politiek verantwoordelijkheden zullen vroeg of laat toch een keer moeten worden onderzocht. Het is niet erg waarschijnlijk dat de onbeduidende opportunist die voor ons staatshoofd moet doorgaan en de randdebiel die als eerste minister dienstdoet, glorieus uit het onderzoek zullen komen, net zomin als de ‘kopstukken van de oppositie’ (LOL).

Wie heeft er precies zo diep in de personele bezetting van de politie gesneden dat die onder voortdurende spanning staat en haast niet meer in staat is haar taak te vervullen?

Wie heeft ons precies voorgehouden, jaar in jaar uit, dat grenzen een ouderwetse absurditeit waren, een bewijs van ranzig, misselijkmakend nationalisme?

De verantwoordelijkheden, zoveel mag duidelijk zijn, worden breed gedeeld.

Welke politiek verantwoordelijken hebben Frankrijk meegesleurd in absurde, geldverslindende operaties met als voornaamste doel eerst Irak en daarna Libië in chaos te storten? En welke politiek verantwoordelijken maakten zich op om hetzelfde te doen in Syrië, heel kort geleden nog?

(Of wacht, ik vergat even dat we niet naar Irak zijn geweest; de tweede keer niet. Maar het scheelde weinig, en het heeft er alle schijn van dat Dominique de Villepin om die ene reden de geschiedenis zal ingaan, wat niet niks is: omdat hij ervoor heeft gezorgd dat Frankrijk voor één keer, de enige keer in de recente geschiedenis, niet meedeed aan een even achterlijke als criminele operatie.)

Het oordeel dat zich opdringt, is jammer genoeg streng: onze achtereenvolgende regeringen van de laatste tien (twintig? dertig?) jaar hebben jammerlijk, systematisch, zwaar gefaald in hun kerntaak: het beschermen van de onder hun verantwoordelijkheid geplaatste bevolking.

De bevolking zelf heeft absoluut niet gefaald. Of eigenlijk weet je van de bevolking niet wat ze precies denkt, want de achtereenvolgende regeringen hebben wel uitgekeken om referenda te organiseren (op één na dan, in 2005, maar de uitkomst daarvan hebben ze maar liever genegeerd). Opiniepeilingen blijven wel toegestaan, en die brengen (voor wat ze waard zijn) zo ongeveer het volgende aan het licht. De Franse bevolking heeft nooit haar vertrouwen in en solidariteit met de politie en het leger verloren. Ze heeft de zedenpreek van ‘moreel links’ (moreel?) over de ontvangst van vluchtelingen en migranten door de bank genomen met walging aangehoord. Ze heeft de buitenlandse militaire avonturen waar onze bestuurders haar in meenden te moeten betrekken nooit zonder argwaan onder ogen gezien.

Je zou een lange lijst voorbeelden kunnen geven van de inmiddels onoverbrugbare kloof tussen de bevolking en degenen die geacht worden haar te vertegenwoordigen. Het discrediet waarin momenteel alle politieke partijen in Frankrijk zijn gevallen, is niet alleen massaal, het is ook legitiem. En ik denk, ik denk echt dat de enige oplossing die ons rest zou zijn om zoetjesaan koers te zetten richting de enige vorm van echte democratie, waarmee ik bedoel: richting directe democratie.