barbers gelijk

‘History is not over’ is de eerste zin van Benjamin Barbers inmiddels twintig jaar oude publicatie Jihad vs. McWorld. Met die openingszin plaatste hij zichzelf doelbewust recht tegenover het al even geruchtmakende boek van zijn landgenoot en collega-politicoloog Francis Fukuyama van drie jaar eerder: The End of History and the Last Man. Het is natuurlijk beneden de stand van academici om te bekvechten over de vraag wie er nu, twee decennia verder, gelijk heeft gekregen. Daarom doe ik het maar even.

Fukuyama zag in de ineenstorting van het communisme mogelijkheden voor de definitieve, wereldwijde overwinning van het democratisch kapitalisme. En nam geen ideologische tegenstander meer waar aan de horizon.
Barber beschreef dat het nieuwe wereldbeeld enerzijds zou worden bepaald door zowel kapitalisme – in zijn allerminst democratische vorm van wereldwijde deregulering en neolibralisme. Minstens zo bepalend zou de reactie daarop zijn, van allerlei anti-modernistische en xenofobe stam- en groepsverbanden – die hij bundelde onder de noemer ‘jihad’. Dit alles ten koste van burgerschap en democratie.

Ach, beslist u zelf maar wie het dichtst bij de werkelijkheid van nu is gekomen. Ik weet zeker dat zelfs Fukuyama er niet lang over hoeft na te denken. Barber heeft recentelijk, in If Mayors Ruled the World, zijn visie ontvouwd op de stel­ling dat échte democratie vooral op lokaal niveau floreert. Het aantal bewijzen daarvoor, kan ik als Tegenlicht-medewerker zeggen, groeit met de dag. Aan de hand van beide boeken kijken naar door Barber geselecteerde films tijdens het IDFA – het lijkt me zowel belangwekkend als buitengewoon aangenaam.