Wanneer we ter introductie de zangeres Karsu Dönmez (1990) herinneren aan een fenomenale avond jaren geleden in Amsterdam-Noord, waar zij op een buurtfestival met soeverein gemak alle voorgaande artiesten van het podium blies, klinkt het kordaat: ‘Gast, ik was achttien toen!’ Zie daar Karsu: on stage stuiterend van jeugdig charisma, zodra ze het podium afstapt een Amsterdamse meid zonder allures. Karsu is klassiek geschoold pianiste, maar neigt even gemakkelijk naar jazz en pop. Onlangs bracht ze nog een Billie Holiday-cover bij De wereld draait door.
Karsu: ‘Hoe jazz in mijn leven kwam? Ik kreeg een reisbeurs van de Amerikaanse ambassade, maar ik had nog nooit van jazz gehoord. In New York mocht ik vanwege mijn leeftijd niet eens de clubs in. Toch was het een superleuke tijd daar, ik ging op sleeptouw met jazztrompettist Diederik Rijpstra en hoornist Morris Kliphuis, bekend van Kytopia en het trio Kapok. Ik was nogal geïmponeerd door die twee, vooral door hoe snel zij muziek schrijven. Mijn vader is als politiek vluchteling naar Nederland gekomen, dus de vrijheid die in jazz zit spreekt mij enorm aan. Ik luister sindsdien veel naar Ray Charles, Billie Holiday, Etta James, Ella Fitzgerald en Stacey Kent.
Toen ik jong was, negeerde ik de Turkse muziek, omdat het zo vaak zo unisono en voorspelbaar is. Mijn moeder draaide veel muziek uit Azerbeidzjan, dat vond ik interessanter. Inmiddels is dat anders: zoals ik nu werk, komen de invloeden overal vandaan. Een Turks liedje van een bossa nova-achtige baslijn voorzien bijvoorbeeld. Hoe ouder ik word, hoe jonger de muziek klinkt die ik maak. Toen ik veertien was, luisterde ik alleen maar naar klassiek. Twee jaar later ontdekte ik de jazz en later de funk. Nu luister ik vaak naar rock, pop en electro. Vooral de psychologie van muziek vind ik heel spannend: hoe je door een verhaal met de emoties van de luisteraar kunt spelen. Ik ben zelf met twee culturen opgegroeid. Voor een kind kan die ervaring verwarrend zijn, maar in mijn muziek kan ik de kracht van die dubbelcultuur laten klinken.’
Zangeres en pianiste Karsu Dönmez deelt tijdens de opening van het Holland Festival het podium van Carré met de groep Kardes Türküler en zangeres Candan Erçetin.
speels
Tijdens de opening van het Holland Festival speelt Karsu met de groep Kardes Türküler en de zangeres Candan Erçetin. Karsu: ‘Mijn moeder stelde voor om “liedjes van de Bosporus” als uitgangspunt voor deze samenwerking te nemen. Kardes Türküler brengt folksongs heel speels. Qua instrumentatie is het heel breed wat ze doen. Ik zing een nieuw arrangement van een “Zwarte Zee-lied” dat ik met Chopin laat beginnen en daarna fuseer.’
Kardes Türküler werd opgericht in 1993 in een universitaire folk music club. Folksongs uit Anatolië en Mesopotamië staan in hun repertoire centraal. Schrijfster en arabiste Meltem Halaceli (1978) volgt de groep al jaren. Halaceli: ‘De eerste keer dat ik Kardes Türküler hoorde, was ik in Antakya, in zuid-Turkije, en achttien jaar, en wat was ik blij verrast! Het was de eerste keer dat ik een Turkse band in het Arabisch, Koerdisch, Zazaki, Yazidi, Grieks en zelfs het Armeens hoorde zingen. Hierom vormt Kardes Türküler voor mij de poort naar de culturele, etnische en muzikale rijkdom die Anatolië, het oude Mesopotamië en de Balkan herbergen. Deze band is dermate professioneel en getalenteerd dat zij zonder de originele teksten en composities geweld aan te doen ieder folklied een nieuwe interpretatie geven. In 2013 braken de protesten in Turkije uit, waaraan Kardes Türküler ook actief deelnam. Dat is niet gek, aangezien zij als een rots staan voor het vieren van de gelijkheid tussen volkeren, hoewel het geen politieke groep is – de muziek staat centraal. Het was ook het jaar dat zij twintig jaar bestonden, een mijlpaal die zij in Istanboel in het Harbiye-stadion vierden, onder het motto: “Het moederland is ons podium”.
krachtig
‘De band is van mening dat het het protest in het Gezi-park een breedgedragen protest is, waarbij veel groepen in de samenleving het doelwit waren van de staat: vrouwen, alevieten, de homogemeenschap en milieu-activisten. Een pedante uitspraak van de president over het gebruik van potten en pannen tijdens de protesten, bracht Kardes Türküler op het idee een speciaal protestlied, Tencere, tava havasi, te componeren, met bestek, theeglazen, potten en pannen. Het gaat over een volk dat het beu is geregeerd te worden door inconsistente uitspraken en verboden. Kardes Türküler heeft ook een krachtig Turks-Koerdisch-Arabisch lied, Merhaba Rojava, gemaakt tijdens de gevechten tegen IS in Kobane. Daarin verwelkomen zij de democratische autonomie van Rojava, west-Koerdistan. Ik kan niet één favoriet lied kiezen, daarvoor zijn ze te verschillend en is hun repertoire overweldigend rijk. Ze hebben meerdere liedjes die mij raken. Maar als ik echt moet kiezen, houd ik het meest van het krachtige alevietische lied Sah-i Merdan, het Griekse Manaki Mu, Rojava en het Syrisch-Arabische protestlied Asfur, geschreven door de Libanese zanger en oedspeler Marcel Khalife. Sinds ik Kardes Türküler Tencere, tava havasi live heb horen zingen in Samandag, aan de Turks-Syrische grens, op 14 juli 2013, vind ik dat lied ook erg sterk.’
Carré
Openingsconcert Holland Festival 2015: Bogazi Geçen Sarkilar (Songs across the Bosporus)
ZATERDAG 30 MEI, 20.00 UUR