10 tips voor Dutch Design Week 2024

Bij het betreden van de tentoonstelling ligt een bodybag op de grond, in ‘millennial pink’ (deze kleur is hot op DDW, zo vonden wij uit). Dit werk van Rachelle Jeurling van ArtEZ Zwolle gaat over femicide (moord op vrouwen in de vorm van huiselijk geweld of eerwraak) dus het lijk erin zal een vrouw zijn. De bedoeling is dat je met een zaklamp om het werk heen loopt, waar bordjes met cijfers en tekst staan met daarop ontluisterende feiten zoals dat 1 op de 6 mannen geweld tegen vrouwen geoorloofd vindt. Via een koptelefoon hoor je testimonials van nabestaanden en overlevenden. Minstens zo macaber zijn de, overigens prachtig uitgevoerde, schilderijen van Alexander Blu, afgestudeerd aan Minerva Groningen, getiteld Violence: hoe gaan we om met grensoverschrijdend gedrag? Kijken we weg, blamen we de victim? Ook hier ligt weer een onthutsend stukje statistiek onder: In Nederland doet één op de vijf vrouwen aangifte van aanranding, vaak gepaard met lichamelijk geweld.

Ook niet leuk: westerse uitbuiting als gevolg van kolonialisme. De Kantamanto-markt in Ghana is een van de grootste dumpplekken van onze afgedankte kleren. Honderd zeecontainers, met erin, pak ’m beet, vijftien miljoen kledingstukken, elke week. Daan Sonnemans van de TU Eindhoven bedacht een ironisch-kritische omkering, toen hij zag hoe lokale ontwerpers creatief nieuwe kleren maken van onze oude meuk (make it fashion!). Hij zette een platform op waarin deze werken te koop zijn, Kantamanto Social Club, en laat zo het westen zijn eigen rommel terugkopen.

Om te beginnen nemen we plaats in een rij om vervolgens in koppels een vrolijk bemozaiëkt huisje in te gaan, met als disclaimer dat je je wederhelft van je eigen koppel niet kent (er staat een schotje tussen). In het huisje word je gestimuleerd om er je handen in gaten te steken zodat je de vreemde ander gaat aanraken (wees gerust: handen only, maar desalniettemin voelt het toch behoorlijk intiem van een vreemde ineens huid en lichaamstemperatuur te voelen). Het huisje uitgewandeld zie je elkaar voor het eerst (hoog blind date gehalte) en ga je met elkaar een artificieel bos in. Aan de hand van opdrachten en diepgaande vragen leer je elkaar beter kennen. Wie stelt er tegenwoordig nog wezenlijke vragen uit menselijke interesse, kom er nog maar eens om.

Koren op onze VPRO-molen, want een betere wereld begint bij inlevingsvermogen en de bereidheid om de wereld door andermans ogen te willen zien. Ook hiertoe wordt het publiek door Muzus uitgedaagd trouwens, want de installatie gaat een directe relatie aan met ander werk op het Ketelhuisplein. Alles in deze installatie is een voorbereiding om ontvankelijker voor te zijn voor de rest van het DDW-aanbod, ook als je hetero bent en het werk van een queer ontwerper gaat beleven.

Zijn bachelor Interaction Design aan de HKU volgde hij op met een master Social Design aan Design Academy in Eindhoven. Toen Walders oog eind 2023 viel op nieuwsberichten over de vondst van één van de grootste drugsdumpplaatsen van Nederland, nabij het pastorale Halsteren, ging hij op onderzoek uit.

Met een LiDAR-scanner toog hij naar de bossen nabij Halsteren. Hij sprak er met boswachters en opruimdiensten. Verzamelde data. Maakte geluidsopnamen. Elk aspect van de locatie werd nauwkeurig vastgelegd. Met deze data bouwde Walder Solem Venemum, een meeslepend interactief landschap, waar je in Microlab dankzij lichaamssensoren doorheen kunt lopen. Een trippy ervaring, ook in nuchtere toestand.

Van dansen op een elektronisch muziekfeest, naar dansen in een scootmobielcollectief, Microlab verveelt nooit:

Wie een scootmobiel rijdt, moet wel oud en invalide zijn. Aangezien niemand dat graag wil zijn, heeft de scootmobiel een imagoprobleem: real uncool. Wat een stigmatiserende kul, vond social designer Femke Hoppenbrouwer. Toen de tante van haar moeder werd veroordeeld tot het gebruik van een scootmobiel en ze zag hoe hoog haar mentale drempel was, deed Femke wat een fatsoenlijke social designer behoort te doen: stigma’s tackelen, stereotypen omverschoppen en het gesprek openen. Haar doel: de scootmobiel en diens gebruiker de status toekennen die ze verdient: Hollands glorie.

Dus daar ging ze, op haar elektrische fiets scootmobielen inhalen (‘Ze gaan best snel!’), om de gebruikers ervan te kunnen spreken en uiteindelijk te vragen of ze bij haar Scootmobiel Dans Collectief wilden. Dat wilden mensen wel. Met een groep van vijftien scootmobieldansers bedacht Femke dansbewegingen en choreografieën. De moves zijn opgetekend in een boek, het verhaal vastgelegd in een documentaire. Hartverwarmend. 

De scootmobiel is wat ons betreft de nieuwe Fatbike.

Cryptische titel, denk je wellicht, maar nee: dit is heel concreet. Je komt binnen in het Not Show-deel van de tentoonstelling: ontwerpen die nog niet af zijn, prototypes en mislukkingen. Waarom exposeren makers alleen een eindproduct, wanneer die met bubbeltjesplastic naar de galerie of het museum wordt gestuurd? Waarom niet het experiment vieren door het proces te laten zien? Zo showt Luuk van Laarhoven zijn prachtige metalen platen met verschillende tinten blauw die in elkaar overvloeien als een meditatief Rothko-schilderij – een onbedoeld gevolg van het feit dat hij als houtbewerker zonder al te veel ervaring begon te lassen en er bij zijn lasnaden heftige verkleuringen plaatsvonden. Kleuren mooi, lasnaad lelijk – hij behield wat mooi was en perfectioneerde zich in de lastechniek. En voilà.

Een ruimte verderop, langs de afscheiding van (hoe kan het anders) bubbeltjesplastic, komen we in het Show-deel, met onder meer een bijzondere metalen stoel van Frank Penders. Dit werk is het gevolg van een experiment met een lamp – te zien in het Not show-deel. Uit één metalen plaat vouwt en buigt hij objecten door verhitting en zonder restmateriaal. Dit deed hij ook toen hij met een lamp bezig was. Ondertussen zag hij dat hij er ook een stoel van kon maken wanneer hij een deel van de lamp de andere kant op zou buigen. En zo werd lamp ook stoel.

Kortom, een inspirerende plek met mooie spullen (fijne afwisseling van al die systeemverandering op en rondom Strijp-S), maar ook een fijne oefening voor een elastische geest: experimenteer en denk om, dat levert mooie dingen op.

Als we anders willen kijken naar de bodem, zitten we ook goed bij Nieuwe Vroenten, ook op de Embassy of Food. Het project van onder meer de architecten van Lola Landscapes en Jaap Korteweg geeft ons een inkijkje in een heel andere omgang met het land. Geen afscheiding tussen wonen, werken, landbouw en energieproductie, maar een revolutionaire toekomstvisie die een stuk land van 1000 hectare op een gezonde en duurzame manier wil invullen. Ga erlangs en verbeeld je hoe het is om daar te wonen.

Het loont ook om stil te staan bij de verschillende ‘What If Labs’, broedplaatsen voor experimenteel ontwerp met het doel maatschappelijke problemen op te lossen. Zo laten ze zien hoe sociale verandering soms met kleine middelen grote impact kan hebben: een speelse blokkendoos met informatie over gedeeld ouderschap met een daverende emanciperende werking en een online tool die de gemeente Amsterdam helpt om steekincidenten te voorkomen. Sociale verandering hoeft niet ingewikkeld te zijn.

Een eyecatcher vinden we gelijk naast de embassy, in de vorm van een wel heel bijzonder tiny house. Architectenbureau Superuse ontwikkelde het tiny house van de ‘nacelle’ van een windmolen, oftewel het gebouwtje van waaruit de wieken draaien. Betreed de toekomst en ervaar hoe het is als we afval meer gaan zien als grondstof.
Daarnaast is er in de tentoonstelling dit jaar veel aandacht voor inclusieve toegankelijkheid, bijvoorbeeld door een tactiele maquette in de expositieruimte voor mensen met een visuele beperking. Met als bonus op het halve uur een gratis publiekstour door de woekerende wildgroei van projecten. Helemaal in lijn met de uitgangspunten van het ontwerpen van een inclusieve samenleving, die hopelijk zijn weerslag heeft op andere plekken en locaties, binnen en buiten de DDW.