cordon sanitaire noord-korea?

We ontmoeten Jang Jin-sung in een vergaderkamer in een statig pand van de Universiteit Leiden. De ingetogen, vriendelijke Noord-Koreaan werkte een aantal jaar als hofdichter voor Kim Jong-il. Hij schreef onder Zuid-Koreaanse pseudoniem lofzangen op de leider en was daarmee onderdeel van de propagandamachine van Noord-Korea. Hij vluchtte in 2004 naar Zuid-Korea nadat hij was betrapt op het uitlenen van verboden literatuur.

Dit jaar publiceerde hij het boek Dear Leader, dat dit najaar ook in het Nederlands zal verschijnen (lees hier een recensie in the Guardian). Deze week deelt hij op de conferentie 'A State of non-legitimacy’ in Leiden zijn inzichten over het regime in Noord-Korea.

Jang Jin-sung trad op achtentwintigjarige leeftijd toe tot de hogere regionen van Noord-Korea. Na de publicatie van een lofzang werd hij op persoonlijk verzoek van Kim Jong-il opgenomen in de eliteklasse. ‘Op het gebied van bezit ging ik er enorm op vooruit. Ikzelf veranderde voor mijn gevoel niet, maar de reactie van anderen op mij wel. Opeens waren er mensen die voor mij bogen.’

De manier waarop hij Kim Jong-il zag, veranderde ook. Waar Jang Jin-sung vanaf zijn geboorte loyaliteit aan de leider als hoogste goed zag, begon hij zich steeds meer te realiseren dat dezelfde leider alleen vanuit eigenbelang handelde. Hoe machtig Jang Jin-sung in de ogen van het volk ook was, ook hij moest Kim Jong-il blijven aanbidden. ‘Ik had dan wel macht, maar daarmee was ik niets meer dan een machtige slaaf.’

Had dit invloed op de manier waarop hij de Noord-Koreaanse maatschappij zag? ‘Nee’, zegt hij, ‘niets veranderde, want loyaliteit gaat boven alles. Loyaliteit is een fundamentele waarde. Je moet blijven dienen, in welke cirkel je je ook bevindt. In Noord-Korea zien we de leider als de zon. Je moet niet te dichtbij komen, want dan verbrand je. Maar blijf ook niet te ver weg, dan zal je bevriezen.’

Omdat Jang Jin-sung voor zijn werk als hofdichter Zuid-Koreaanse werken diende te bestuderen, kreeg hij de kans om zijn blik te openen. ‘Ik besefte dat er geen stap hoger op de sociale ladder haalbaar was. Ik vroeg mij af wat hierna zou komen. Dat scheen niets te zijn, de leider is immers het hoogste doel. Hierdoor begon ik te twijfelen aan de waarde van loyaliteit en de almacht en werkwijze van Kim Jong-il.'

‘De Westerse wereld heeft geen idee hoe het is om te leven in Noord-Korea’, aldus Jang Jin-sung. In Noord-Korea geldt: kiezen voor het leven is kiezen voor Kim, inmiddels de derde in rij. ‘Voor het overgrote deel van de bevolking is het vinden van een maaltijd dagelijks hoogste prioriteit. Voor de anderen is het systeem zo ingericht dat er altijd politieke of institutionele evenementen aan de orde zijn. Het leven is een tijdschema zonder vrije ruimte, waardoor zelf nadenken onmogelijk is.’

De aankomst in Zuid-Korea nadat hij zijn eigen land was ontvlucht, was dan ook een schok en openbaring tegelijkertijd. In eerste instantie werd er getwijfeld aan de reden van zijn komst. Waarom zou iemand uit de hoogste sociale klasse vluchten? Eenmaal goedgekeurd door de autoriteiten vond hij werk. ‘Ik voelde me genegeerd. Niemand die mij vertelde hoe laat ik ergens moest zijn, welke afspraken ik moest maken. Ik twijfelde of ik wel daadwerkelijk een baan had, of dat ze net deden alsof.’

Maar zijn de mensen zich bewust van het feit dat zij niet zelf nadenken? Of zijn ze zo geïndoctrineerd dat zij daadwerkelijk loyaal aan het regime wíllen zijn?
‘Hoe hoger de sociale klasse, hoe meer bewustzijn er is. De mensen zijn opgeleid, intelligent, maar zij weten ook welke dreiging er is. Voor de elite geldt een uitroeiing tot in de derde generatie bij ondermijning van het regime. Dus mensen kiezen voor de veiligheid van hun familie en houden zich koest.’

Het lijkt een uitzichtloze situatie. Wie of wat kan de vicieuze cirkel beëindigen?
‘We moeten beginnen met het doorbreken van taboes en clichés over Noord-Korea. Noord-Korea heeft op dit moment alle macht in handen. Het laatste dat zij willen is het inzetten van militaire actie. Dat betekent namelijk ook het einde voor hen. Zelfs een nucleaire bom moet het Westen niet tegenhouden om actie te ondernemen. De Westerse wereld moet beseffen dat Noord-Korea banger voor hen is, dan andersom. Zolang er geen harde maatregelen worden getroffen door andere landen, blijft Noord-Korea mensenrechten schenden. Het Westen moet diplomatie bedrijven met Noord-Korea zoals zij dat ook met alle andere landen doet: zonder met twee maten te meten en door mensenrechten en eerlijke handel af te dwingen.’

Het platform New Focus International dat in 2012 op initiatief van Jang Jin-sung is opgezet, is een manier om het werkelijke Noord-Korea te tonen aan de buitenwereld. Diverse informanten die woonachtig zijn in Noord-Korea delen via New Focus hun ervaringen over het leven onder het regime. Zij pogen ophef te creëren en kritische vragen van Westerse en omringende landen op te roepen. Uiteraard is het werk dat zij verrichten levensgevaarlijk, maar zoals Jang Jin-Sung zegt: ‘Dit is de enige manier voor hen om zin te geven aan hun leven. Zij blijven in Noord-Korea om de familie te verzorgen, maar mentaal zijn zij allang gevlucht.’

Klik voor meer over de conferentie: A State of Legitimacy: North Korean Voices in Exile