Dear Sirs and Madams,

We write to you on behalf of our client S.A.T. BIO-SABOR, domiciled in Carretera de San José, Km. 2, 04117 San Isidro, Níjar (Almería), Spain, with Spanish V.A.T. number V04655270, including the rest of companies that form part of its group (“BioSabor”).

We are writing to you in connection with the programme “Argos (HUMAN/VPRO)” broadcast on the “NPO Radio 1” on 1 April 2023, with the title “Spaanse tomaten met een luchtje”, which refers to tomato production in the Spanish region of Almeria (the "Programme").

The Programme transmits an intentionally defamatory image of BioSabor, associating our client, a prestigious Spanish vegetable producer, with alleged (and false) illegal and unethical acts, such as the violation of workers' rights. Specifically, the Programme explicitly refers that BioSabor workers would work more hours than are paid for, and that they would be paid below the legal minimum wage (the Programme states that they earn 4 euros per hour). It is also referred that adequate safety measures are not observed in the application of phytosanitary treatments, and that workers are intimidated and pressured by the employers.

We must express our absolute rejection of the content of the Programme. The described facts are contrary to reality, and the most alarming thing is that the Programme has been made and published without firsthand knowledge of the reality of the sector and the certainty of the facts referred to in the Programme. The assertions made about violations of workers' rights are completely false.

This shows a clear lack of professionalism and journalistic rigor. If a serious and rigorous investigation had been carried out, you would have been able to see first-hand how the Programme conveys a totally misleading and distorted image, seriously damaging the reputation of Almeria's producers, and especially that of BioSabor.

The Programme that you have published is documented in the television report broadcasted on the German television channel "tagesschau" on February 23, 2023 (the “Report”).

However, such Report incurs in serious distortions of reality due to the fact that the persons involved in its production have made use of erroneous sources of information, without having adequately verified the facts referred to in the Report.

We have formally notified the television channel "tagesschau" of these circumstances through certified letter to NDR/ ARD-aktuell (Tagesschau) dated on 21 March 2023.

Precisely in this case, you should know that the Report interviews a former employee of BIO CEMOSA, S.L. ("Biocemosa"), who held the position of supervisor and who has recently been dismissed as a result of a criminal complaint filed against him by the workers of this same company. The reason for which this worker was dismissed was none other than the alleged commission of criminal acts committed against the rest of Biocemosa's employees, who reported having been extorted by this former employee. Therefore, the reality of the facts is that the Biocemosa workers have not been pressured by their employers; on the contrary, they could have been extorted (allegedly) precisely by the person who was interviewed in the Report.

Obviously, the illegal acts allegedly committed by the person interviewed in the Report have been reported by Biocemosa employees to the authorities. The criminal complaint was filed in December 2022, and a formal investigation is currently being conducted.

In light of the above, we must emphasize your responsibility and obligation to ensure truthful information and according to reality, both with respect to BioSabor in particular, as well as with respect to Almerian producers in general.

We must also warn you that the image of BioSabor and the sector in general has already been damaged on previous occasions through the media, and we cannot allow this to happen again. There are certain people and organizations of dubious reputation whose sole purpose is to intentionally damage BioSabor, linking it without any proof to illegal acts that have nothing to do with this company.

Therefore, if you are truly interested in reporting on the real situation of the sector, it makes no sense to rely exclusively on unfounded accusations made by people who only intend to damage the reputation of the sector and/or BioSabor (e.g., an employee dismissed for serious behaviour against other employees) without even verifying such accusations.

We would also like to take this opportunity to inform you that BioSabor has always been committed to the highest ethical and legal standards, and in this regard has carried out all internal and external audits provided for in Spanish legislation, implementing additional audits above standard market practices to ensure that its activity and performance reach the highest levels. Precisely because of this, we can confirm that BioSabor has never committed illegal acts or behaved dishonorably towards its employees. There is no record of any sanction issued by a public authority related to the facts published in the Programme regarding bad working conditions, which are being presented as true without any evidence to support them.

Precisely, as a result of the publication of the Report, an extraordinary and unannounced audit was conducted on Biocemosa on March 1, 2023, for which all workers of this producer were interviewed, and among other facts, it was concluded that:

• There is no evidence that workers work more than 40 hours per week.
• Workers are paid more than €8 per hour.
• According to all workers at Biocemosa, the dismissed employee allegedly extorted another worker, which was the reason for his dismissal.
• In relation to phytosanitary treatments, the employees do not carry out such treatments or work on the farm while they are being carried out.
• Biocemosa's workers confirm that there are sanitation facilities on the farm, and they do not live there or receive housing from the producer. Each worker has their own house, including the dismissed worker.
• It is noted that the auditor was unable to locate the dismissed worker, despite numerous attempts.

On the basis of the above, the statements made in the Programme regarding BioSabor are intentionally defamatory and are seriously misrepresenting the truth and misleading consumers by willingly and wrongfully associating BioSabor with allegedly illegal, unlawful and dishonorable acts that has never committed.

This unlawful conduct carried out by VPRO/HUMAN has constituted, among other things, a serious infringement of BioSabor's right to honor, among other applicable regulations.

We also inform you that BioSabor has suffered huge damages from the publication of the Report and the Programme.

Therefore, we request a formal rectification of the misleading information published, which has severely damaged BioSabor's reputation and defamed its image. Additionally, we inform you that BioSabor has commissioned the specific valuation of the damages and losses caused by your actions, reserving through this communication any legal action that may be necessary for their compensation.

Furthermore, we warn you that, in case of non-rectification and/or persistence in your behavior, consisting of conveying to the public a distorted and wrongful image of BioSabor, legal actions will be taken before the competent jurisdictional organisms, expressly reserving any action or right that may correspond to BioSabor (including damages actions).

Dear sir, 

We received your letter of 4 April 2023 in good order. 

In our program ‘Spaanse tomaten met een luchtje’, we report on the research in Spain by a German journalist from the German public broadcaster RBB broadcasted on 23 February 2023.  Our colleagues from the public broadcaster RBB in Berlin conducted this research as part of the Lost in Europe project in which our own journalists participate.

We regard the research by our German colleagues about the tomato industry in Spain as a thorough journalistic investigation and we consider our program (which is a report of their research) as legitimate. We note that there are not just one but several sources. As far as migrant workers are concerned, we have kept those sources anonymous in the broadcast. We will continue to do so for reasons of source protection.

Furthermore, we have contacted BioSabor multiple times (on March 8th and March 29^th 2023) requesting a response to some of the findings in the program. Unfortunately, just like our German colleagues, we have not received any response from BioSabor. The fact that BioSabor received our emails is evident since you are addressing the VPRO to this email address.

We will publish the position of BioSabor, as set out in your letter on our program website: https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2023/spaanse-tomaten-met-een-luchtje.html.

Without prejudice to any of our rights. 

Dear Sirs and Madams,

We write to you on behalf of our client BioSabor and in response to Mr. Huub Jaspers’ email of 18 April, in connection with the Programme broadcast on the “NPO Radio 1” on 1 April 2023 with the title “Spaanse tomaten met een luchtje”.

We must insist that the Programme transmits an intentionally defamatory image of BioSabor, associating our client, a prestigious Spanish vegetable producer, with alleged (and false) illegal and unethical acts, such as the violation of workers' rights.

The fact that you state that you “report on the research in Spain by a German journalist from the German public broadcaster RBB broadcasted on 23 February 2023” does not in any way imply that you are not liable for the libellous statements made in your Programme. We emphasize that precisely that Report you mentioned also contains defamatory statements regarding BioSabor and Bio Cemosa.

The Programme explicitly refers that BioSabor workers would work more hours than are paid for, and that they would be paid below the legal minimum wage (the Programme states that they earn 4 euros per hour). It is also referred that adequate safety measures are not observed in the application of phytosanitary treatments, and that workers are intimidated and pressured by the employers.

Therefore, if you do not formally rectify those statements, which are completely false and defamatory, you will then have to prove the veracity of this information before the competent judicial courts.

Regarding the communications that have supposedly been sent to BioSabor, we should indicate that we are only aware of an e-mail dated 8 March sent to the generic mailbox info@biosabor.com.

With respect to this communication, we must also indicate that BioSabor only became aware of this email after the broadcast of your Programme, since it was stated that you had previously contacted BioSabor. After hearing this in your Programme, the appropriate verifications were made and an e-mail dated 8 March in a generic mailbox was confirmed. However, we must clarify that, if this communication had been read before the Programme, it then would have been answered in identical terms to those expressed in our letter dated 4 April 2023.

Regarding the other communications that you indicate in your email, BioSabor has no record of them. There is no record of any communication from RBB either. In fact, we have not heard from RBB to date.

Therefore, we consider that it is neither proportionate nor appropriate to just send an email to a generic mailbox for the purpose of verifying such sensitive and high-impact information (which is false), as the one you have published. Furthermore, in the absence of a response, a minimum standard of journalistic professionalism would have required you to make a greater effort to contact BioSabor. Specially if your own journalists have been involved in the project that has led to the dissemination of false and misleading information about BioSabor.

Finally, we must mention that we do not agree with the terms in which BioSabor's position has been published in your website. Once again, you are deliberately confusing the terms in order to mislead the audience. For example, BioSabor never referred to "Afrikaanse tomatenplukkers" nor does it speak on behalf of all migrant workers in the region of Almeria. In this respect, BioSabor assures that its employees have and have had proper working conditions, in accordance with current labour regulations. Since you have publicly stated the contrary, you have the obligation to prove it in case you do not rectify your position.

In view of the above, we formally request that you take the following actions within five (5) days, without any further extension:

1. remove all mentions, news or programmes that refer to or relate to BioSabor and/or Bio Cemosa; and
2. formally and publicly rectify the misleading information published.

In case you fail to comply with our request, we will be compelled to take appropriate legal actions before the competent jurisdictional organisms. We expressly reserve any action or right that may correspond to BioSabor (including damages actions).

Finally, we suggest that you provide your legal services with a copy of this communication and any related documents.

Geachte Mevr./Hr.

Na uw reportage te hebben beluisterd kom ik tot de conclusie dat u een volstrekt verkeerd beeld schetst van de situatie in onze kassen. Op bepaalde punten aantoonbaar onjuist en uitermate schadelijk voor alle mensen die werken en wonen in dit gebied en, uiteindelijk, voor de gehele sector in Europa. Het is onacceptabel dat een uitstekend bedrijf als BIOSABOR op grond van niet geferifiëerde ‘getuigenissen’ van één rancuneuze ex-werknemer wordt weggezet als bedrijf dat mensen uitbuit en drijft op een soort moderne slavernij.

Hierbij een aantal gegevens:

• De export van tomaat uit Almeria bedraagt ongeveer 60% van de totale export van tomaat uit Spanje.
• In de tuinbouw in Almería staan ongeveer 59.000 personen met contracten geregistreerd, waarvan 67% (bijna 40.000) afkomstig uit het buitenland. Van deze buitenlandse werknemers is 10% afkomstig uit andere EU Landen en 90% uit landen buiten de EU, voornamelijk uit Afrika. Deze mensen hebben dus allemaal recht op minimaal het minimumloon en alle gebruikelijke sociale voorzieningen (gezondheidszorg, uitkering bij werkloosheid scholing etc.). Deze gegevens zijn via de sociale verzekering (seguridad social) te vinden op internet.
• De tuinbouwsector wordt, zoals u aangeeft, gevormd door een enorm aantal kleine familiebedrijven, in totaal bijna 14.000. Eén derde van het werk wordt uitgevoerd door de tuinders en hun familieleden.
• Telers, familieleden en werknemers opgeteld, werken er ongeveer 93.000 mensen in de kassen, wat neerkomt op bijna 2,8 personen per hectare. Dat is ook precies de behoefte aan arbeid (in sommige teelten wat meer, in andere wat minder).
• Het is onvermijdelijk dat er in deze zeer gefragmenteerde industrie af en toe arbeidsconflicten ontstaan die uiteindelijk voor de rechter eindigen. Deze zal dan uitmaken of de werkgever al of niet gegronde redenen heeft om een werknemer te ontslaan. Ook het geval bij de door u genoemde tuinder die lid is van de Cooperatie BIOSABOR zal door de rechter worden beoordeeld.
• De vorm van uitbuiting die u schetst is volkomen illegaal en de contrôle daarop, door de overheid, is zeer streng. Indien in een kas, bij onaangekondigd bezoek, ongedocumenteerde arbeiders worden aangetroffen wordt een dermate hoge boete opgelegd dat de meeste tuinders hun bedrijf direct kunnen sluiten. Het verbaast mij dat u niet bij de Spaanse overheid heeft aangeklopt om uw suggestie omtrent massale illegale uitbuiting te controleren.

Certificering: U stelt dat de certificering niet betrouwbaar is omdat ‘de slager zijn eigen vlees keurt’. Inderdaad heeft COEXPHAL een enorme rol gespeeld bij het tot stand komen van certificeringssystemen en is nog steeds betrokken bij AGROCOLOR. Net als in andere brancheorganisaties is de certificering door de sector zelf opgezet om bepaalde productiemethoden te garanderen en om de bedrijven die daarvoor extra moeite doen te kunnen onderscheiden van anderen. De suggestie dat dit vanwege belangen- verstrengeling ongeloofwaardig is is absurd. Alle certificering worden continu onderworpen aan audits, uitgevoerd door onafhankelijke instellingen, evenals veelvuldig door de klanten (supermarktketens uit heel Europa). Overigens is deze certificering nooit van enig wettelijk belang als het gaat om het voorkomen van illegale praktijken. Het toezicht hierop berust bij de overheid; certificeringen kunnen hooguit extra garanties en maatregelen verlangen bovenop de wettelijke verplichtingen.

Pesticiden: Even lichtvaardig als andere verdachtmakingen in deze reportage wordt gesteld dat werknemers veelvuldig worden blootgesteld aan gevaarlijke bestrijdingsmiddelen. Dit is onzin. Hier zijn precies dezelfde regels van kracht als in Nederland, overtredingen worden zwaar gestraft. Ook hier moet iedereen die bestrijdingsmiddelen toepast een spuitlicentie hebben. Op alle bedrijven is uiteraard beschermende kleding aanwezig.

Belang van de tuinder: Afgezien van het legale / illegale aspect is het uitermate belangrijk om te beseffen dat het absoluut niet in het belang is van een tuinder om te werken met mensen die worden uitgebuit of ontevreden zijn. Hoe langer men dezelfde werknemers vast kan houden, hoe efficienter men werkt en hoe prettiger de samenwerking verloopt. Het is dan ook beslist niet waar dat overuren systematisch niet worden uitbetaald, voor veel arbeiders is dat een substantieel deel van hun loon. In de praktijk zie ik dat verreweg de meeste tuinders al vele jaren met dezelfde arbeiders werken, en er een hechte vertrouwensband is ontstaan. Ook is me, na 30 jaar in deze streek te hebben gewoond en gewerkt, opgevallen dat er in feite nooit sprake is van sociale onrust in de gemeenten waar iedereen samen woont.

Enkele decennia na het begin van de immigratie ziet men steeds meer dat Afrikaanse arbeiders zelf kassen huren of kopen, en zelfstandige telers worden.

Krotten: Het is een feit dat er veel mensen onder zeer slechte, of zelfs mensonterende, omstandigheden wonen, zoals uw reportage vermeldt. Ook voor de mensen uit Almería is dat niet prettig om te zien. De oorzaak daarvan is echter niet het werk of de ‘slavernij’ in de tuinbouw, doch het feit dat we ons hier bevinden aan de rand van Europa en vele mensen op gammele bootjes aankomen in de hoop een betere toekomst te vinden. Volgens de Europese regels hebben deze mensen géén recht op een verblijfsvergunning, en dus op werk en een geregeld inkomen, tot ze aantoonbaar drie jaar in een EU land hebben gewoond. Het allergrootste deel van de krotten wordt bewoond door deze mensen. Inderdaad hebben velen de hoop om in te kassen aan de slag te kunnen, maar dit gaat dus niet. Veel mensen trekken uiteindelijk verder in Europa. Echter, om onder primitieve omstandigheden te leven leent het klimaat van Andalucië zich beter dan het Nederlandse zeeklimaat. De door u beschreven krottenwijken komen dus voort uit een omvangrijk Europees probleem, dat niet zomaar door plaatselijke overheden kan worden opgelost.

Rechtvaardige lonen: Het lijdt geen twijfel dat het werk in de kassen zwaar kan zijn en dat het met een minimum loon slecht wordt betaald. De tuinbouw, overal in Europa, beschikt echter over weinig marge om dit te verbeteren.
We zien een goed voorbeeld bij de productie van tomaat in Spanje. In drie jaar tijd, vanaf 2018, is het wettelijk minimumloon in Spanje met ruim 20% gestegen, met de bedoeling om op een niveau te komen wat meer overeenkomt met andere EU landen. Bij tomaat bestaat 45% van de productiekosten uit arbeid. Dit betekent dat de gemiddelde kosten per geproduceerde kilo plotsklaps met bijna 10% zijn gestegen door de arbeid alléén, terwijl ook alle andere kosten (kunstmest, zaden, plastic...) sterk omhoog zijn gegaan. Deze kostenstijging is niet door de klanten terugbetaald. Gevolg: van de 11.000 Ha tomaat die in 2018 nog in Almería werd geteeld was in 2021 nog maar 8.000 Ha over.

Marokko: In uw uitzending komt u in de supermarkten tomaten tegen uit Marokko. Dat klopt. Vooral Marokko, waar de salarissen minder dan 20% van het minimumloon in Spanje bedragen, heeft sterk geprofiteerd van de achteruitgang in Spanje (en andere landen van Europa). Die import uit Marokko stijgt bijzonder snel, ten koste van de productie in Europa. Inmiddels is de export van tomaat uit Marokko de export vanuit Almeria ruimschoots gepasseerd. Helaas wordt deze tendens sterk bevorderd door uitzendingen zoals die van u, of van het Duitse RBB, waarin de arbeidsomstandigheden in Marokko niet aan de orde komen.

Vakbond: Zowel in de uitzending van Dhr. Wiese in Duitsland als in ARGOS wordt uitgebreid aandacht besteed aan de uitlatingen van een kleine vakbond, het SOC. Hoewel we op prijs stellen dat deze bond sommige misstanden signaleert, moeten we vaststellen dat het hier niet gaat om een bond met een representatief ledental. Zij zijn daardoor dus ook niet aanwezig bij de jaarlijke onderhandelingen omtrent de sectoriële collectieve arbeidsovereenkomsten. Helaas verlenen zij hun bestaansrecht aan het brengen van sensationele verhalen die gretig door buitenlandse media worden opgepikt, welke vervolgens weinig onderzoek verrichten naar de werkelijke gang van zaken. Voor zover ik kan nagaan zijn bij COEXPHAL, in tegenstelling tot wat wordt beweerd door Dhr. Wiese, géén verzoeken om een intervieuw van RBB of ARGOS binnengekomen. Ik heb dit ook nagevraagd bij de certificeringsorganisatie AGROCOLOR, en ook daar was géén verzoek bekend. Wij staan u graag te woord.

Luchtje: Eén conclusie uit uw reportage die ik van harte onderschrijf is dat de tomaten die in Almeria worden geproduceerd uitstekend zijn van kwaliteit en smaak. Indien u naast de geur van tomaat nog een ander ‘luchtje’ heeft waargenomen heeft u dat er, vrees ik, zelf bij verzonnen.

Geachte heer,

Dank voor uw bericht van 12 april.

Ik moet u meteen op een aantal essentiële punten weerspreken: wij hebben grondig onderzoek verricht voor onze uitzending van 1 april 2023, we hebben steeds meerdere bronnen voor de punten waarover wij berichten (die we om redenen van bronbescherming anoniem moeten houden) en we hebben Coexphal uiteraard ook om een reactie gevraagd.

Dat laatste hebben wij gedaan in een uitvoerige mail, die we zeer ruim vóór de uitzending (reeds op 8 maart) aan de afdeling pers/marketing van Coexphal hebben gestuurd, waarin we een aantal vragen stellen en alle belangrijke bevindingen van ons onderzoek op een rij zetten. In deze mail vragen we Coexphal expliciet om een reactie op al deze punten/vragen en noemen we ook duidelijk de deadline (15 maart). De Duitse televisiecollega’s hadden hetzelfde overigens enkele weken eerder ook al gedaan. Totdat we uw mail ontvingen (vier weken na de deadline) hebben wij vanuit Coexphal geen enkele reactie ontvangen.

Uw mail geeft een reactie op enkele van de punten die we aan Coexphal hebben voorgelegd, maar bij lange na niet op al deze punten. Staat u mij derhalve toe de tot nog toe onbeantwoorde vragen opnieuw op een rij te zetten:

1. Hoeveel telers zijn momenteel door Agrocolor gecertificeerd?
2. Hoeveel telers kregen de afgelopen tien jaar (2013 tot 2023) een afwijzing of sancties, omdat ze niet voldeden aan de vereisten van de Global G.A.P./GRASP-certificering?
3. Klopt het dat de manager van Coexphal, Luis Miguel Fernández Sierra, voorheen manager van Agrocolor was, en daarvoor ‘quality technician’ bij Coexphal?
4. Klopt dat het Agrocolor in hetzelfde gebouw zit als Coexphal?
5. Klopt het dat Coexphal deels eigenaar is van Agrocolor?
6. Wekt dit (de onder 3, 4 en 5 genoemde punten) in uw ogen niet de schijn van belangenverstrengeling?
7. Kunnen door de onder 3, 4 en 5 genoemde punten belangenconflicten (‘conflicts of interest’) ontstaan?
8. Gaat Coexphal iets doen om de in de Duitse tv-uitzending en in de Argos-radiouitzending naar voren gebrachte beschuldigingen te onderzoeken?

Daarnaast heb ik, als u mij toestaat, nog enkele aanvullende vragen naar aanleiding van uw bericht van 12 april:

9. Wat is uw functie of betrokkenheid bij Coexphal? (U stuurde uw mail op briefpapier van Coexphal, maar vermelde uw functie niet.)
10. Hoeveel van de bij Coexphal aangesloten telers zijn Nederlander of afkomstig uit Nederland?
11. Hoeveel Euro’s aan EU-landbouwsubsidie hebben de bij Coexphal aangesloten telers de afgelopen vijf jaar ontvangen?
12. Welke supermarktketens uit Nederland of Duitsland hebben naar aanleiding van de uitzendingen van Argos en/of de ARD/RBB bij Coexphal en/of BioSabor en/of Agrocolor aan de bel getrokken en/of een nader onderzoek geëist?

Voordat uw mail arriveerde, ontvingen wij een brief van een door BioSabor gemachtigd advocatenkantoor uit Madrid. Deze brief hebben wij beantwoord. Ook hebben wij (op 18 april) een artikel met een samenvatting van de belangrijkste punten van de advocatenbrief op onze website gepubliceerd.

Voor een reactie op de door u naar voren gebrachte punten verwijs ik, voor zover ik dat hierboven nog niet heb gedaan, naar dit artikel:

https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/lost-in-europe/2023/spaanse-advocaat-reageert-namens-biosabor-op-de-uitzending.html

Geachte heer, 

Dank voor uw reaktie. Naar nu bleek was uw mail van 8 maart inderdaad ondergesneeuwd bij onze persafdeling, mijn excuses daarvoor. Men kon zich niet herinneren dat er verder was geïnformeerd, er zijn voor zover wij weten géén telefoontjes van u binnen gekomen. AGROCOLOR heeft géén mail ontvangen. Kunt u aangeven via welk e-mail adres u hen heeft benaderd? Voor specifieke vragen over hun werkwijze kunt u direct terecht bij de manager. 

Ik zal hieronder trachten uw vragen zo goed mogelijk te beantwoorden, doch zie aan de manier waarop die worden gesteld dat u een zéér negatieve insteek hebt, alsof u een soort misdadig complot heeft blootgelegd. Ik zal uitleggen waarom dit een absurd idee is. 

Eerst over COEXPHAL en mijzelf. COEXPHAL is een non-profit associatie van producerende en exporterende tuinbouwbedrijven, voornamelijk cooperaties en veilingen.Wij zijn een serviceorganisatie met diverse taken. COEXPHAL heeft géén invloed op de commerciële activiteiten van de leden, noch op hun contacten met afnemers (supermarktketens). In onze organisatie zijn afdelingen die zijn gespecialiseerd uiteenlopende zaken als: arbeidsveiligheid; gezondheid van werknemers; scholing via uiteenlopende cursussen voor ieder die met de tuinbouw te maken heeft; juridische ondersteuning voor de aangesloten bedrijven. Voorts heeft COEXPHAL een laboratorium, gericht op 1) detectie van residuen van bestrijdingsmiddelen op groenten en fruit, 2) microbiologische vervuiling en 3) plantenziektenkundig onderzoek. 

In dit laboratorium is ook de afdeling gevestigd waaraan ik leiding geef, afd. Productietechnieken. Ik ben bioloog, werk vooral aan biologische plaagbestrijding, doch ook steeds meer aan andere aspecten die te maken hebben met de duurzaamheid van ons productiesysteem. Met biologische bestrijding hebben we zéér veel bereikt. In 85% van de kassen is biologische bestrijding van plagen, d.m.v. natuurlijke vijanden (roofmijten, sluipwespen, lieveheersbeestjes etc.), nu de basis van het systeem. De belangrijkste plagen worden dus door beestjes gecontroleerd en niet door chemische bestrijdingsmiddelen. Dat is de reden waarom er sinds 2007 géén ontoelaatbare residuen meer op onze tuinbouwproducten zijn aangetroffen en een groot percentage volledig vrij is daarvan. Het heeft ook mogelijk gemaakt dat inmiddels zo’n 15% van het areaal is gecertificeerd voor biologische (ecologische) productie. Ik werk inmiddels 30 jaar in Almería, eerst 10 jaar voor een Nederlands bedrijf dat is gespecialiseerd in biologische bestrijding, en sinds 2003 bij COEXPHAL. Ik ken dus veel bedrijven goed, en heel veel telers persoonlijk. Daarnaast ben ik automatisch een soort contactpersoon tussen Nederland en Almería, de twee grote spelers als het aankomt op kastuinbouw. Het is ook daarom dat ik door uw uitzending was gealarmeerd. Bovendien treft het mij bijzonder omdat ik de VPRO altijd boven de andere omroepen vond uitsteken en me nauw verwant voel met haar kijk op de wereld...

Uw vragen: 

Certificering. 

1. U heeft een verkeerd beeld omtrent de mogelijkheden en beperkingen van een private certificering. Zoals ik ook al schreef in mijn brief van 18 april kan een certificering nooit de plaats innemen van de overheid als het gaat om het naleven van de wet. Wat u beschrijft zijn illegale of soms zelfs criminele toestanden, en slechts de overheid (arbeidsinspectie) kan aangeven wat er aan overtredingen is geconstateerd en wat voor sancties zijn opgelegd. Ik vind het weinig zorgvuldig van uw kant dat er blijkbaar niet bij de overheid is gecontroleerd of de aantijgingen van enkele anonieme bronnen kloppen en of er werkelijk op grote schaal sprake is van uitbuiting. Er wordt slechts gezegd dat de contrôle door de overheid weinig voorstelt en dat er te weinig mensen beschikbaar voor zijn. Dat laatste is wellicht gedeeltelijk juist, doch het is een feit dat er wel degelijk een belangrijk aantal contrôles plaats vindt en dat er ook strenge sancties worden opgelegd. Dit wordt door de tuinders bijzonder serieus genomen, men wenst niet het risico te nemen dat men op illegale arbeidspraktijken kan worden betrapt. Ik moet dus concluderen dat u niet over harde data beschikt die uw ernstige beschuldigingen ondersteunen. 
2. AGROCOLOR certificeert de bedrijven van hun klanten. Dat kunnen individuele tuinders zijn, maar in de praktijk van Almeria zijn dat meestal tuindersgroeperingen, ofwel cooperaties of veilingen. Hoewel ik géén gedetalleerde gegevens heb, dat moet u vragen aan Global GAP, vermoed ik dat vrijwel alle commercialiserende bedrijven inmiddels zijn gecertificeerd voor GLOBAL-GAP, zij het door AGROCOLOR of door andere certificerende instanties. 
3. GLOBAR GAP is een certificering van Good Agricultural Practices van de productie, oorspronkelijk vooral gericht op voedselveiligheid. Daarnaast zijn er de Add-on’s, zoals GRASP, die niet afzonderlijk worden gecertificeerd, doch waarvan de naleving wordt geverifieerd. Naast GRASP zijn er meer, zoals ‘SPRING’ dat is gericht op een verantwoordelijk gebruik van water.
4. De certificeringsinstanties, zoals AGROCOLOR, bezoeken tuinbouwbedrijven (in Almeria meestal leden van de cooperatie die de diensten van de certificeringsorganisatie heeft gecontracteerd). Daar wordt gekeken of hun personeelsadministratie klopt (incl. urenadministratie), en of aan andere arbeidsvoorwaarden wordt voldaan (of het sanitair in orde is etc.). Met individuele werknemers, of groepen werknemers, wordt bij de bedrijfsbezoeken een afzonderlijk gesprek gevoerd, waarbij wordt nagegaan of alles wel klopt. 
5. Indien door de certificeringsorganisatie onregelmatigheden worden geconstateerd wordt deze informatie doorgegeven aan de klant en aan Global GAP. Deze organisatie beschikt over een publiek toegankelijke database, maar de specifieke informatie per bedrijf is confidentieel. De betreffende bedrijven delen deze informatie met hun klanten (de supermarkten). Nadere informatie over dit proces kunt u navragen bij GLOBAL-GAP of AGROCOLOR. 
6. Certificeringsinstanties worden continu gecontroleerd door de officiële overheidsorganisatie die hen heeft geaccrediteerd, evenals door GLOBAL-GAP en vervolgens ook door de supermarkten. 

Belangenconflicten

Op uw vragen 3, 4 en 5 kan ik simpelweg antwoorden dat het klopt. Dat is absoluut géén geheim, het is voor iedereen volstrekt helder en duidelijk gecommuniceerd op o.a. onze websites. Zoals eerder genoemd, COEXPHAL heeft al bijna 30 jaar geleden het initiatief genomen om een certificering op te zetten, juist om een onderscheid mogelijk te maken tussen bedrijven die extra stappen zetten en anderen die dat niet doen. Van het begin af aan is hierin nauw samen gewerkt met de afnemers (supermarkten), uiteindelijk vorm gegeven in GLOBAL GAP en een oneindig aantal add-on’s en andere certificeringen. COEXPHAL, samen met de overheid van Andalucië en de cooperatieve bank Cajamar, heeft voor de certificering 25 jaar geleden een apart en onafhankelijk bedrijf opgezet, AGROCOLOR, omdat deze activiteit niet binnen het kader van een non-profit bedrijvenassociatie passen. COEXPHAL heeft géén meerderheid van de aandelen. Omdat COEXPHAL gedeeltelijk eigenaar is, kan AGROCOLOR nooit de activiteiten van COEXPHAL certificeren, maar wel die van de leden van COEXPHAL. AGROCOLOR heeft inmiddels duizenden klanten, waarvan maar een klein percentage in Almeria, en opereert in allerlei landen van de wereld. De onafhankelijkheid wordt in Spanje gegarandeerd door de accreditaties van het Nationale Accreditatieorganisme ENAC (zie: https://www.agrocolor.es/acreditacion/). 

Vragen 7 en 8: Het feit dat de sector zelf het voortouw neemt bij de certificering en de naleving van de normen is ook in Nederland een normale zaak. Medici worden gecontroleert door het medisch tuchtcollege; garagehouders op grond van het keurmerk dat is opgezet door de BOnd Van Automobielhandelaren en Garagehouders (BOVAG). En op de journalistiek wordt toegezien door...: De raad voor de journalistiek, die wordt gevormd door de journalistieke wereld. In al deze gevallen worden waarborgen en contrôlemechanismes ingebouwd die de onafhankelijkheid moeten garanderen, net als bij AGROCOLOR. 

Gaat Coexphal iets doen om de in de Duitse tv-uitzending en in de Argos-radiouitzending naar voren gebrachte beschuldigingen te onderzoeken?

Dat gaan we niet. Behalve enkele niet te verifiëren anonieme beschudigingen zijn er géén feiten die kunnen worden gecheckt. BIOSABOR heeft uitgelegd wat er aan de hand is in het specifiek genoemde geval, de rechter zal hierover oordelen. COEXPHAL is zich er zéér van bewust dat er, bij 14.000 tuinders met 59.000 gecontracteerde werknemers altijd conflicten spelen. We ontkennen absoluut niet niet dat daarbij de werkgever schuld kan hebben, en we zien tegelijkertijd ook dat er altijd mensen zijn die, om wat voor reden dan ook, afgeven op hun omgeving en/of werkgever. Het heeft géén zin om in een welles-nietes dialoog te raken op grond van vage en niet te verifieren beschuldigingen, zoals “we worden betaald voor 40 uur maar moeten 70 uur per week werken” of “wij krijgen géén beschermende kleding als er met gif wordt gespoten”. Nogmaals, dit soort dingen moet de arbeidsinspectie of de rechter uitzoeken. U moet zich realiseren dat een zeer gefragmenteerde sector zoals de onze zich niet kan verdedigen tegen dit soort aantijgingen.

COEXPHAL als werkgeversorganisatie is nauw betrokken bij de jaarlijkse CAO onderhandelingen voor het personeel in de kassen en het personeel in de sorteerstations. Daarbij is het altijd zoeken naar een evenwicht tussen wat men de werknemers gunt en wat er financieel mogelijk is. Ik wil nogmaals wijzen op het voorbeeld dat ik heb genoemd m.b.t. tomaat, waarbij een plotselinge kostenstijging direct heeft geleid tot een vermindering in areaal van een ruime 25%. Dat is in het belang van niemand in Spanje of in Nederland, en al helemaal niet van al die mensen die voor hun bestaan afhankelijk zijn van het werk in de kassen en géén alternatief hebben. Het is wel in het belang van producerende landen buiten Europa, waar géén contröle op de arbeidsomstandigheden mogelijk is. 

Hoeveel van de bij Coexphal aangesloten telers zijn Nederlander of afkomstig uit Nederland?

Zoals eerder aangegeven, Coexphal is een associatie van bedrijven en niet van telers. De bedrijven zijn allemaal Spaans.

Hoeveel Euro’s aan EU-landbouwsubsidie hebben de bij Coexphal aangesloten telers de afgelopen vijf jaar ontvangen?

Net als in Nederland krijgen de erkende ‘produce organisations’ (bijna altijd cooperaties, waar in Almería ongeveer 60% van de tuinders is aangesloten) een vaste jaarlijkse subsidie van 4,1% van hun omzet. Dit zijn de GMO (‘Gemeenschappelijke Markt Organisatie’) subsidies, die uitsluitend kunnen worden aangewend voor bepaalde categoriën van uitgaven, bijvoorbeeld m.b.t. duurzaamheid, milieumaatregelen of onderzoek. De overige 40% van de tuinders krijgt deze subsidies niet. 

Welke supermarktketens uit Nederland of Duitsland hebben naar aanleiding van de uitzendingen van Argos en/of de ARD/RBB bij Coexphal en/of BioSabor en/of Agrocolor aan de bel getrokken en/of een nader onderzoek geëist? 

COEXPHAL is door geen enkele supermarkt benaderd. Over het algemeen zijn deze zéér goed op de hoogte van de situatie hier en zitten ze strak op de procedures middels hun audits. Ook AGROCOLOR heeft hier géén vragen over gekregen. Van GLOBAL-GAP of BIOSABOR ik niet of ze zijn benaderd door supermarkten, zoals ik eerder heb aangegeven kan COEXPHAL zich niet met de relatie van onze leden met hun klanten bemoeien. 

Tot slot nog een meer persoonlijke beschouwing. Het is bijzonder bevredigend om in Almeria zo’n belangrijke economische sector te zien, verantwoordelijk voor 40% van het bruto product van de provincie, die niet wordt gestuurd door grote multinationals maar juist stoelt op een gigantisch aantal kleine familiebedrijfjes. De organisatie in cooperaties werkt hier als nergens anders ter wereld. Met z’n zwakke en z’n sterke punten, houdt de sector toch maar al die tuinders en werknemers op de been en worden alle supermarkten in Europa voorzien van de meest gezonde producten, op een duurzame manier geproduceerd. Indien u op dit laatste punt dieper in wilt gaan ben ik daar graag toe bereid. Dit sociale model, en de verdeling van de gegenereerde rijkdom, spreekt mij enorm aan. Evenzeer past het bij het sociale beeld dat de VPRO altijd bij mij heeft opgeroepen. Ik hoop dat ik mij daar niet in heb vergist. 

Ik heb de inhoud van de brief die ik u op 12 april heb gestuurd grondig doorgesproken met onze manager en onze voorlichters, dus u kunt deze zonder probleem beschouwen als officiële reactie van COEXPHAL. Dat geldt ook voor deze mail. Hierbij ontvangt u nogmaals de brief, dit maal ook ondertekend door Luis Miguel Fernández. Ik verzoek u om onze reacties te delen met uw publiek en om uw standpunt t.o.v. de genoemde bedrijven te corrigeren. 

Geachte heer,

Hartelijk dank voor uw reactie van 26 april.

De certificeringsinstantie Agrocolor heeft hetzelfde e-mailadres en kennelijk ook dezelfde persafdeling als de koepelorganisatie van de kwekers Coexphal: prensa@coexphal.es. Aan dit e-mailadres hebben wij meer dan drie weken vóór onze uitzending onze vragen en bevindingen - betreffende onder meer de certificering en het toezicht daarop - gedetailleerd schriftelijk voorgelegd. Ondanks de duidelijk vermelde deadline, kregen we geen reactie. 

Voor de rest verwijs ik opnieuw naar de getuigenissen die de Duitse televisiecollega’s recentelijk verzameld hebben bij hun bezoek aan Almeria. Er zijn hierbij indringende beelden gemaakt van de leefomstandigheden van een deel van de migrantenwerkers in en rond het kassengebied.

Aanwijzingen dat de leef- en arbeidsomstandigheden voor migrantenwerkers in Almeria in de praktijk heel anders zijn dan ‘op papier’ zijn overigens ook te vinden in tal van mediaberichten, die de afgelopen jaren in diverse landen zijn verschenen (onder meer in Zwitserland en Engeland en ook in eerdere tv-reportages in Duitsland en Nederland). Ook bijvoorbeeld in een BBC-reportage worden de arbeidsomstandigheden in de kassen in Almeria voor een deel van de werkers gekwalificeerd als slavenarbeid. 

Hoewel ik uit het onderzoek van de Duitse televisiecollega’s heb vernomen dat migrantenwerkers hebben aangeven bang te zijn voor de consequenties als ze hun noden naar voren brengen, hebben een aantal van hen ook officiële klachten ingediend. Die gaan bijvoorbeeld over het niet uitbetalen van overuren.

Deze officiële klachten en ook de internationale mediaberichten zouden bij Coexphal bekend moeten zijn. Supermarktketens in zowel Nederland als Duitsland hebben aangeven dat zij de signalen zeer serieus nemen en met de kwekers in Almeria in gesprek zijn gegaan.

Wij zullen uw bericht van 26 april, evenals uw eerste reactie van 12 april, (geheel onverplicht) publiceren op onze website.

Geachte Hr, 

Ik kan slechts concluderen dat u niet veel moeite heeft gedaan om COEXPHAL of AGROCOLOR te bereiken, een herhalingsmailtje of een telefoontje kan wonderen doen. Onze persafdeling is maar klein, bijzonder druk en probeert zo goed mogelijk alle contacten met de perst te coordineren, maar soms blijft er wel eens iets liggen. 

U stelt dat er ‘tal van mediaberichten’ te vinden zijn over de arbeidsomstandigheden in Almería. Inderdaad bestaat er bij de internationale media een sterke tendens om elkaars reportages te copiëren, vooral als het gaat om iets sensationeels. Indien u deze berichten bekijkt zal het u opvallen dat het allemaal is gebaseerd op dezelfde bronnen, en niet veel verder komt dan individuele getuigenissen die moeilijk zijn te toetsen. Natuurlijk gaan er dingen mis maar, zoals ik eerder heb aangegeven, een sector die wordt gevormd door 14.000 kleine bedrijfjes (individuele tuinders) kan niet verdedigen tegen dit soort aantijgingen. Met name aan de cooperatie BIOSABOR zou een excuus op zijn plaats zijn, u heeft de naam van dit uitstekende bedrijf zware schade toegebracht. 

Dank voor het publiceren van onze reakties. Mocht u nog eens vragen hebben of opheldering wensen, dan kunt u ons bellen. 

8 maart 2023: 

Dear Sir / Madam,

Together with colleagues from the German public broadcaster RBB (ARD) our investigative team is currently working on the production of tomatoes. Our German colleague Jan Wiese has filmed the working and living conditions of migrant workers in the Almería region. 

We would like to ask you some questions in this regard and request a response by 15 March 2023. 

According to the information mr. Wiese has collected, the BioSabor S.A.T. cooperative based in the Almería region is confronted with a series of accusations from affected workers and a trade union. 

Workers at the producers BIO CAPEL and BIO CEMOSA, which belong to BioSabor S.A.T., are supposed to:  

• Be forced to pesticide operations without appropriate protective clothing. 
• Have been paid below the minimum wage.
• Have been forced to work unpaid overtime.
• Have been threatened with dismissal or been dismissed by the management of the company in   case of complaints.

These alleged violations of fundamental labour rights are said to be systematically.

• Moreover many workers live in slums under inhumane conditions.
• In addition, labourers without employment contracts and refugees without residence permits were allegedly used to harvest tomatoes, especially on weekends.

Similar allegations (exploitation, discrimination) against the company BioSabor S.A.T. already appeared in media five years ago. 

Tomatoes of BioSabor are currently sold in Dutch supermarkets.

Our question to you is:

• What is your reaction on these allegations?
• If the allegations are true, which measures do you take to remedy these problems?

Thank you very much for your attention.

We hope you will send us your reaction no later than 15 March.

29 maart 2023: 

Dear Sir/ Madam,

May I remind you of the questions I asked you in my mail of 8 March (see below) and kindly request you to answer them before Thursday 30 March 18.00 hours.

Dear Sir / Madam,

Together with colleagues from the German public broadcaster RBB (ARD) our investigative team is currently working on the production of tomatoes. Our German colleague Jan Wiese has filmed the working and living conditions of migrant workers in the Almería region. 

We would like to ask you some questions in this regard and request a response by 15 March 2023.

1. How many farmers and cooperatives are currently GlobalG.A.P.-certified by Agrocolor? How many of them with the GRASP add-on?
2. How many of the GlobalG.A.P./GRASP certified checks or inspections were carried out with notification, how many were unnotified (form 1^st January 2022 to 1^st  February 2023)?
3. How many farmers with GAP/GRASP certification in the Almeriá region were sanctioned or had their certificate withdrawn for non-compliance between 2013 and 2023?
4. The current manager of the farmers' association Coexphal, Luis Miguel Fernández Sierra, is said to have previously been manager of your certification institute; and before that a "quality technician" at Coexphal. 
   1. Is this true and if so, how do you assess this change?  
   2. Do you see any conflict of interest in this change?
5. According to our information, Coexphal and Agrocolor are located in the same building (Ctra. de Ronda, 11, Bajo, 04004 Almería). Furthermore, Coexphal and Agrocolor are said to operate a joint press department, which can be reached at the same e-mail address prensa@coexphal.es. 
   1. Is this true?
   2. How great do you consider the risk of a conflict of interest in such a mix? 
6. According to your website, the farmers' association Coexphal is part owner of AGROCOLOR S.L.
   1. Is this true?
   2. If so, what are the ownership shares?
   3. If so, how do you assess the possibility of conflicts of interest?

According to our information, the BioSabor S.A.T. cooperative based in the Almería region is confronted with a series of accusations from affected workers and a trade union. Workers at the producers BIO CAPEL and BIO CEMOSA, which belong to BioSabor S.A.T., are supposed to:  

• Be forced to pesticide operations without appropriate protective clothing. 
• Have been paid below the minimum wage.
• Have been forced to work unpaid overtime.
• Have been threatened with dismissal or been dismissed by the management of the company in case of complaints.
• Living in slums under inhumane conditions.

In addition, labourers without employment contracts and refugees without residence permits were allegedly used to harvest tomatoes, especially on weekends.        

Such and similar allegations (exploitation, discrimination) against the company BioSabor S.A.T. already appeared in the media five years ago. 

Workers of Bio Mayca, a producer belonging to the Unica cooperative, also complain about the use of pesticides without the necessary protective clothing and a climate of fear, according to which anyone who insists on their labour rights is immediately dismissed. 

Tomatoes from the aforementioned cooperatives are sold in Dutch supermarkets.

• 7. Agrocolor is said to have certified the cooperatives BioSabor and Unica Group S.C.A as well as the producers Bio Capel, Bio Cemosa and Bio Mayca with GLOBAL G.A.P. including GRASP add-on: 
  • A) Does this apply?
  • B) If so, when? 
  • C) Are you aware of the allegations described?
  • D) If so, how do you assess these allegations?
  • E) How often and when did you inspect the companies mentioned? How many of these inspections were announced, how many unannounced?
  • F) How do you explain the awarding of these certificates to BioSabor and Unica and the associated producers in view of the massive criticism of the working and social conditions and the environmental damage in the region?

We are looking forward to your reply and thank you in advance. 

Bij Jumbo kiezen we zoveel mogelijk voor Nederlandse versproducten en een groot deel van onze aardappelen, groenten en fruit komt dan ook van eigen bodem. In 2022 kwamen in de periode maart/april tot en met medio oktober onze verse tomaten volledig uit Nederland. In de daaropvolgende winterperiode (2022/2023) hebben we tot op heden ongeveer 90% van de verse tomaten geïmporteerd, waaronder uit Spanje. Dit percentage is hoger dan het voorgaande winterseizoen. Door de hoge energieprijzen was er een veel minder groot aanbod van Nederlandse tomaten. 

In heel 2022 was het aandeel verse tomaten dat we uit Spanje hebben geïmporteerd ongeveer 20%. Onze leveranciers voor verse tomaten kopen deze in bij de volgende coöperaties in Spanje: Coagrisan, Agroponiente, Costa de Almaria, Casi en BioSabor. (ETI/Smeta en GRASP gecertificeerd). In 2022 zijn er eenmalig tomaten geleverd vanuit de coöperatie Nijarstar. 

Op onze verpakkingen vermelden wij altijd het land van oorsprong en daarmee volgen wij de wet- en regelgeving. Daarnaast zijn producten voorzien van een traceercode, zodat wij altijd de herkomst kunnen achterhalen. 

Produceren met respect voor mens, dier en milieu is van groot belang voor Jumbo, net zoals het voorkomen van risico’s op het gebied van mensenrechten en milieu. Jumbo is medeverantwoordelijk voor de arbeids- en leefomstandigheden van medewerkers in de toeleveringsketen. Onze leveranciers moeten zich verbinden aan onze Code of Conduct en MVO-voorwaarden ten aanzien van mensenrechten, dierenwelzijn en duurzaamheid. Daarin zijn ook de vereiste certificeringen vastgelegd.  Zo zijn onze verse AGF-producten Global G.A.P. gecertificeerd. Vanuit deze certificering, worden er audits uitgevoerd door een onafhankelijke partij. Ook is Jumbo vanaf de start aangesloten bij het SIFAV (Sustainable Initiative Fruit and Vegetables) 2025 convenant en heeft zich daarmee gecommitteerd aan het realiseren van de ambities in het SIFAV-programma.

Het overkoepelende mensenrechtenbeleid van Jumbo is gebaseerd op de United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGPs) en de OESO-richtlijnen. Dit beleid is hier terug te vinden. Aan de hand van het due diligence principe werken we aan het steeds transparanter maken van onze toeleveringsketens, het identificeren van (potentiële) risico's en het aanpakken van de geconstateerde problemen. 

Naar aanleiding van jullie concrete vraag over BioSabor willen wij jullie verzoeken om eventuele bevindingen die kunnen wijzen op misstanden in onze tomatenketen met ons te delen. Dit stelt ons in staat om zo snel mogelijk een onderzoek te starten.

Na onze bevindingen met Jumbo gedeeld te hebben, kwam de supermarkt met de volgende reactie:

We zijn hier uiteraard erg van geschrokken en de leef- en arbeidsomstandigheden die in de reportage worden geschetst zijn absoluut niet in lijn met onze Code of Conduct en MVO-voorwaarden. Daarom gaan we dit nader onderzoeken en gaan we allereerst in gesprek met onze leverancier. We gaan daarom niet in op het verzoek voor een interview.

Ten aanzien van de vraag over het toezicht op de Global G.A.P. certificering, willen we graag meegeven dat onze leveranciers verplicht zijn een geldig certificaat en de bijbehorende auditrapporten aan ons aan te leveren. De audits moeten altijd uitgevoerd worden door een daarvoor geaccrediteerde organisatie. Deze organisatie wordt ingehuurd door de gecertificeerde partij. Wij laten de aangeleverde certificaten en rapporten controleren door een onafhankelijke organisatie.

We realiseren ons dat certificering en audits geen doel op zich zijn, en dat het nodig is om meer inzicht te hebben in de omstandigheden en potentiële risico’s in onze ketens. Zeker in landen waar goede arbeidsomstandigheden minder vanzelfsprekend zijn. Daarom doen we jaarlijks voor drie hoogrisicoproducten een verdiepend onderzoek in de keten om deze verder inzichtelijk te maken en de risico’s in kaart te brengen en aan te pakken. Vanwege de complexiteit en het internationale karakter van de verschillende ketens werken we hiervoor samen met leveranciers, maatschappelijk organisaties, (lokale) overheden en andere retailers.

We zullen daarom ook de mogelijkheid onderzoeken om binnen het IMVO-convenant en samen met de andere supermarktketens de Spaanse tomatenketen breder aan te pakken. Dit in het verlengde van het gezamenlijke actieplan dat is opgesteld om bij te dragen aan verbetering van arbeidsomstandigheden in de Italiaanse tomatenketen. Voor meer inhoudelijke vragen over het impact assessment dat hiervoor is uitgevoerd en het daaropvolgende actieplan verwijs ik graag door naar het CBL. Zij kunnen hier meer informatie over geven namens de supermarktketens.

Het is onze verantwoordelijkheid om in het productieproces van de producten van ons eigen merk de mensenrechten (en arbeidsrechten) te beschermen. We baseren ons hierbij op internationaal erkende verdragen zoals de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, The United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights en richtlijnen vanuit de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Meer informatie over onze aanpak om mensenrechtenschendingen in onze ketens te identificeren en maatregelen te nemen lees je in ons position paper over mensenrechten. Daarnaast hebben wij begin 2023 ons 'Human Rights Progress Report' gepubliceerd waarin wij rapporteren over onze voortgang op ons mensenrechtenbeleid.

Over het specifieke onderwerp tomatenteelt kan ik aangeven dat wij de beschreven beschuldigingen serieus nemen. Er vinden al gesprekken plaats met onze leverancier over dit onderwerp. Als onderdeel van onze corporate due diligence hebben we ons ertoe verbonden de werk- en levensomstandigheden op de verschillende niveaus van onze toeleveringsketen te respecteren en waar nodig te verbeteren.

We werken er hard aan om de negatieve effecten in onze toeleveringsketens te minimaliseren, rechtenschendingen effectief te verhelpen en onze invloed aan te wenden voor positieve verandering. We eisen dat onze producenten gecertificeerd zijn volgens de internationaal erkende Global G.A.P. GRASP of een vergelijkbare norm, die veiligheid op het werk, gezondheidsbescherming en sociale zorgen van werknemers omvat.

Onze leverancier, als een producentenorganisatie, is Global G.A.P. gecertificeerd inclusief de aanvullende module GRASP (Risk Assessment on Social Practice). Onze due diligence omvat ook het onderzoeken van mogelijke gevallen van schendingen van het arbeidsrecht en het samen met onze zakenpartners nemen van concrete maatregelen om klachten op de lange termijn op te lossen. In dit kader willen we nogmaals benadrukken dat we de beschuldigingen serieus nemen en de feiten van de zaak tot in detail onderzoeken.

Albert Heijn koopt groenten en fruit zo dichtbij als mogelijk en zo ver weg als nodig. In onze keuzes spelen onder andere kwaliteit, duurzaamheid, voedselveiligheid en kostprijs een rol. Zo ver als nodig gaat bijvoorbeeld over een product dat niet in Nederland geteeld wordt zoals sinaasappelen of indien het qua kostprijs te duur wordt voor onze klanten. Door de ontwikkeling in nieuwe teelttechnieken kunnen we in de winter tegenwoordig in Nederland onder andere tomaten en aardbeien telen. Dit vergt wel de juiste ledverlichting en ook warmte. Door de gestegen energiekosten was het nodig om een aantal producten de afgelopen winter te importeren omdat de kosten dermate hoog waren dat producten voor klanten niet betaalbaar meer zouden zijn. Op aanvraag en goed overleg met onze telers waarmee we samenwerken in Beter voor Natuur & Boer kochten we deze winter een deel van onze tomaten in Spanje. In januari/februari 2023 hebben wij 2052 ton tomaten uit Spanje geïmporteerd, in januari/februari 2022 was dat 1632 ton. De coöperaties Murgiverde en Eurosol leveren ons de tomaten. Wij kopen geen tomaten die geproduceerd zijn door kwekers die aangesloten zijn bij de coöperatie BioSabor. 

Het aanbod van groenten en fruit uit Spanje is door de relatief lage temperaturen in dat de afgelopen weken land wel kleiner dan normaal. De koude weeromstandigheden hebben invloed op de groei van verschillende producten. Het aanbod uit Spanje verschilt op dit moment per dag. We hopen dat de leveringen vanuit Spanje weer snel volledig zullen zijn. In veel gevallen zijn er alternatieven beschikbaar voor onze klanten. Te denken valt aan producten uit de diepvries of uit de koelschappen. Bijvoorbeeld de bloemkoolroosjes met probeerkorting zijn uit de diepvries. Net zo gezond en lekker. En geoogst op het moment dat ze in het seizoen waren. Ook nog eens voordelig. We bieden sowieso onze klanten groenten van het seizoen; lekker en het voordeligst. 

Via een code op de verpakking of omverpakking is voor Albert Heijn traceerbaar van welke leverancier het product afkomstig is. 

Steeds meer consumenten willen weten wat er op hun bord ligt, waar producten vandaan komen en hoe ze worden gemaakt. We verkopen bij Albert Heijn ruim 11.000 eigenmerkproducten en meer dan 46.000 producten in totaal. Producten die vaak in Nederland, maar ook op veel verschillende plekken op de wereld worden geproduceerd zoals terug te vinden op deze wereldkaart. Dit brengt voor ons een verantwoordelijkheid met zich mee. Verantwoordelijkheid ten aanzien van de mensen die werkzaam zijn in de keten, het welzijn van dieren en het milieu.

We willen dat klanten met een gerust hart boodschappen kunnen doen. Daarom worden leveranciers van eigenmerkproducten volgens sociale en milieustandaarden gecertificeerd; dat zien wij als een belangrijke basis. Daarnaast hanteren we, als onderdeel van onze inkoopvoorwaarden, gedragsregels voor onze leveranciers. Deze zijn samengebracht in de zogeheten Standards of Engagement. Voor meer informatie over ons mensenrechten- en duurzaamheidsbeleid verwijs ik je naar onze due diligence policy. 

Wat ik je verder nog wil meegeven is dat wij zoveel mogelijk met vaste leveranciers samenwerken met een lange termijn focus. Met onze telers worden programma’s voor levering afgesproken. 

Alle inkopen worden vastgelegd in een contract met leveranciers/teeltbedrijven. Hierin is opgenomen een code of conduct (Standards of Engagement) waarin de afspraken rond genoemde aspecten zijn vastgelegd. Wij zijn verbonden aan het SIFAV 2025 convenant. Hiermee verbinden wij ons om onze producten duurzaam in te kopen, zowel op gebied van sociale duurzaamheid als op gebied van verantwoord omgaan met milieu. Spanje is volgens VN-richtlijnen een midden risico land op gebied van arbeidsomstandigheden en mensenrechten. Volgens de regels in SIFAV-verband moeten teeltbedrijven in Spanje minimaal voldoen aan de GRASP-module add-on van GlobalGAP en sociale vereisten/audit voor telers uit Spanje als onderdeel van dit beleid. Dit wordt door ons vereist aan Spaanse leveranciers/teeltbedrijven, en jaarlijks ge-audit door onafhankelijk daarvoor opgeleide auditoren. En wij bezoeken onze leveranciers regelmatig.

We hebben in 2022 meer tomaten geïmporteerd dan in 2020 of 2021. Dit komt door de energiecrisis, waardoor er geen/te weinig aanbod was vanuit Nederland. Wij kopen onze tomaten in Spanje rechtstreeks in bij Eurocastell of via de Nederlandse bedrijven Fortuna Frutos en TNI. PLUS, Coop, Fortuna Frutos en TNI kopen geen tomaten bij BioSabor.

Wij zetten ons zowel met de totale branche als individueel in om arbeidsomstandigheden overal ter wereld te verbeteren. Zo draagt PLUS de grootste Fairtrade premie af van alle Nederlandse supermarkten en zijn we dit jaar als eerste supermarkt gestart met de verkoop van uitsluitend Fairtrade snoeptomaten. 

Wij voelen dan ook zeker een verantwoordelijkheid om bij te dragen aan betere arbeidsomstandigheden. Hier geven we branche-breed invulling aan binnen CBL verband. Ook binnen onze inkoopvereniging Superunie is er actief aandacht voor ketenverantwoordelijkheid. PLUS heeft hiertoe de aanpak ‘Vooruit in ketenverantwoordelijkheid’ opgezet. Met deze aanpak werken we aan meer transparantie en blijven we ons inspannen om samen met partners onze ketens te verduurzamen. Vanuit deze aanpak hebben we recent een risicocheck uitgevoerd op circa 1000 producten die PLUS zelf inkoopt. Vervolgstap is nu het starten van een High Risk Impact Assessment om een hoog risico keten verder te onderzoeken. 

Het is belangrijk dat alle partijen die in de keten een rol vervullen verantwoordelijkheid nemen en pro-actief zijn. Net als dat nationale en Europese overheden een belangrijke rol vervullen in de regelgeving en controle daarop. Wij voelen een verantwoordelijkheid voor de arbeidsomstandigheden in de keten en vinden het cruciaal dat producenten zich houden aan de wet- en regelgeving. Misstanden kunnen alleen voorkomen worden als alle schakels hun verantwoordelijkheid nemen. Dit geldt ook voor producenten, controlerende instanties en overheden. 

Vanuit onze inkooporganisatie Superunie vragen we iedere leverancier van producten van eigen merken, versproducten en AGF waarvan de productielocatie in een risicoland gevestigd is om transparantie te geven en arbeidsomstandigheden te respecteren. De leverancier is dan verplicht een geldig social compliance auditrapport aan te leveren. Dit is een continu proces. Spanje (Almeria) is geen risicoland maar is als medium-risk gekwalificeerd, voor producten uit dit gebied is onder het SIFAV-convenant nu ook gestart met het uitvragen van auditrapporten.