De strijd tegen warme woningen: de kopers zitten koel, de huurders zitten heet

Marianne (71) en Chanila (33) wonen allebei in nieuwbouwcomplexen. Hun huizen hebben energielabel A en zijn volledig geïsoleerd, zelfs op de koudste dagen hoeven ze nauwelijks te stoken. Ze wonen allebei op de vierde verdieping, hebben veel grote ramen, en daarmee dus ook een prachtig uitzicht. Het klinkt als het perfecte huis, en dat is het ook, vinden Marianne en Chanila. Tenminste, zolang het winter is. Want ook wanneer de temperatuur buiten stijgt en Marianne en Chanila binnen verkoeling zoeken, houden hun woningen de warmte nog vast.

‘In de zomer is en blijft het in ons huis zo 30 tot 35 graden’, vertelt Chanila. Zij woont samen met haar vriend in een sociale huurwoning in IJmuiden. ‘Wij hadden dit jaar nog het geluk dat we in juni op vakantie waren, daarmee overbrugden we een deel van de warme periode. Maar de rest van de zomers hebben we ook vaak genoeg ons huis moeten ontvluchten omdat het gewoon te warm is.’

Voor Marianne geldt hetzelfde. Zij woont ook in een sociale huurwoning, maar dan in een modern seniorencomplex op de Westerkaap in Amsterdam. Haar huis hangt vol Ajaxdecoratie en door de grote ramen heeft ze uitzicht op de grachten. Bij haar kan het tot wel 40 graden worden in huis. En omdat haar woning op een hoek zit, kan zij haar ramen niet tegenover elkaar openzetten om de warme lucht uit huis te krijgen. ‘Gelukkig kan ik er nog best goed tegen, maar dan moet ik wel stil op mijn bank blijven zitten. Andere bewoners zie ik vooral naar buiten vluchten, die gaan dan met elkaar op de kade zitten hier voor de deur,’ vertelt Marianne.

Maar écht stilzitten doet Marianne niet: al vijf jaar is ze namens Huurders Ymere Amsterdam, de belangenbehartiger van alle huurders van Ymere, in gesprek met de woningcorporatie om het hitteprobleem op te lossen. En het lijkt het erop dat haar inzet vruchten afwerpt: ze heeft groen licht gekregen voor de plaatsing van zonweringen. ‘Dat heeft ontzettend veel moeite gekost. Oververhitting van een woning wordt niet als probleem gezien door Ymere: het zou allemaal wel meevallen’.

Ondertussen hebben de koopwoningen in hetzelfde complex al sinds de oplevering, vijftien jaar geleden, wél screens aan de gevel. Die bewoners hebben zelfs kortgeleden toestemming gekregen om ook nog knikarm-zonneschermen te plaatsen. ‘Dat impliceert al dat die maatregelen hier nodig zijn en het daadwerkelijk een probleem is,’ vervolgt Marianne, ‘En dit is ook nog eens een seniorencomplex, zulke temperaturen zijn ontzettend gevaarlijk voor mensen op onze leeftijd. Ik heb bijvoorbeeld overal in huis flessen water staan als het warm is, maar niet alle ouderen denken eraan om genoeg te drinken.’

Ook in IJmuiden ziet Chanila dat de hitte een gevaarlijk probleem is onder ouderen. ‘De gemiddelde leeftijd hier is 70+, en wanneer het warm is zie ik ze hierbuiten op de galerij zitten voor verkoeling.’ Waar zij met haar vriend naar het strand kan, of een ritje in de auto kan maken voor de airco, zitten ouderen bijna gevangen in hun warme woningen.

'Een tijdje terug is mijn onderbuurvrouw overleden, en ik was gelijk bang dat het door de hitte kwam. Ze hebben haar gelukkig binnen een dag gevonden en warmte bleek niet de oorzaak, maar terwijl ik dit zo vertel besef ik hoe bizar het is dat ik daar direct aan moet denken.’

Wanneer een woningcorporatie niet meewerkt aan hitteoplossingen, staan huurders snel in hun hemd. Chanila: ‘We hebben al zoveel geprobeerd. We hadden bij onze schuine ramen raamdecoratie aangebracht tegen de zon. De zon buiten houden scheelt al superveel. Maar de montagelijm van die plisségordijnen kon de hitte niet aan, waardoor die er binnen de kortste keren weer vanaf vielen. En dat terwijl het absoluut geen goedkope gordijnen waren!’

Ook via het balkon krijgt Chanila het niet voor elkaar om de zon buiten te houden: ze heeft al drie verschillende parasols gehad. Vanwege de harde wind in IJmuiden waait een parasol snel weg en is ook een luifel geen optie. Net als bij Marianne mag Chanila niks monteren aan de buitenkant van de ramen, terwijl koopcomplexen dat wél mogen.

En zelfs wanneer het donker is in huis – ‘En dat wil ik eigenlijk ook niet: zo ongezellig!’ – probeert Chanila van alles om in ieder geval zichzelf te kunnen koelen: voetenbadjes, koelblokken, ventilators… ‘Bij temperaturen van 30 graden in huis laat ik al snel bijvoorbeeld het huishouden zitten. Wij zijn gelukkig maar met z’n tweetjes in dit huis, maar ik kan me voorstellen dat dat met kinderen eigenlijk ook geen optie is. Ik las ook dat het kan helpen om je laken in de vriezer te doen voor je gaat slapen. Dat helpt een beetje om in te kunnen slapen, maar uiteindelijk word je toch weer wakker van de warmte. We hebben nu een mobiele airco, een flinke investering, maar dat helpt wel heel erg om de slaapkamer koel te krijgen.’

Dé oplossing? Nee, zo blijkt, want airco’s maken veel lawaai, wat slapen lastig maakt. Bovendien verbruiken ze enorm veel energie. ‘Nu hebben we zonnepanelen op het dak liggen waardoor dat voor ons wat minder een probleem is. Maar een ideale oplossing is het niet. We moeten ook elke keer een constructie bouwen met een snelbinder om die buis uit het raam te krijgen zonder dat het raam volledig openstaat.’

Bij Marianne in Amsterdam is het niet veel makkelijker. Ze laat zien hoe ze ‘s avonds tegelijkertijd haar naar binnen openslaande ramen open, én gordijnen probeert dicht te doen. ‘Iemand zei: dan gooi je ze er toch gewoon overheen? Maar ik kan daar helemaal niet bij’, zegt ze terwijl de gordijnen boven haar hoofd tegen het raamkozijn wapperen. ‘De plafonds zijn hier hoog en ik kan vanwege mijn ziekte mijn armen niet goed boven mijn hoofd krijgen.’ En overdag klappen de deuren dicht als ze het raam open heeft staan om door te tochten. ‘Een deurstopper was niet sterk genoeg’, Marianne wijst op een zelfgemaakte kartonnen koker tussen de deur en de muur zodat die openblijft.

Om nog enigszins te kunnen spuien zou ze haar voordeur nog kunnen openzetten. Die zit aan een dichte gang, waardoor ook de nooddeur nog open moet om de lucht te laten stromen. Maar behalve dat dit onveilig is - voor je het weet staat er iemand in je woonkamer - kan het gebouw niet tegen de opgebouwde luchtdruk: ‘Als de voordeur juist dicht is en die nooddeur staat open, krijg je de deur niet meer open óf je valt juist letterlijk met de deur in huis. Doordat het dan vacuüm zuigt zijn er zelfs scheuren in de randen van de woonkamer gekomen.’

Het contact met Ymere resulteerde in verschillende pogingen om het huis koeler te krijgen. Zo kwamen ze met speciale lamellen, metallic screens en raamvastzetters zodat het raam op een kier kan blijven. Maar Ymere mag zelf ook niet zomaar alles in huis: zij moeten dit eerst kortsluiten met de VvE en dat hebben ze volgens Marianne niet gedaan.

‘Het is natuurlijk heel fijn dat ze met oplossingen komen, maar ik wil straks geen problemen omdat er bijvoorbeeld in mijn kozijn is geboord. De communicatie gaat enorm slecht’.

Zelfs nu er goedkeuring is voor screens lijkt het einde van de strijd nog niet nabij: ‘Er is veel onduidelijkheid wie er verantwoordelijk is voor de kosten. Er is sprake geweest van een ZAV (Zelf Aangebrachte Voorziening, red.), maar dat betekent dat wij huurders zelf de kosten voor bijvoorbeeld een hoogwerker en het onderhoud moeten betalen. Dat is echt niet realistisch. Wij zijn direct voor dat plan gaan liggen, ik probeer de huurders hier te beschermen. Een eerder voorgestelde huurverhoging van €40 is geen optie, want de meesten hebben alleen een AOW om rond te komen.'

Bij Chanila in IJmuiden lijkt een oplossing vanuit de verhuurder ook nog ver weg. Daar ontkent Woningbedrijf Velsen zelfs dat er in haar woning, en in die van haar buren, sprake is van hittestress. ‘Ik hoop dan ook dat we met de metingen van Thermo-staat kunnen aantonen dat het écht te warm wordt hier. Als het woningbedrijf dan nog geen stappen onderneemt, start ik een rechtszaak bij de Huurcommissie.’