De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) eist van vijf gemeenten opheldering over het gebruik van de ‘fraudescorekaart’, een verboden algoritme dat jarenlang risicoscores gaf aan mensen met een bijstandsuitkering. Ook moeten de gemeenten van de toezichthouder in kaart brengen hoe ze eventueel geleden schade door slachtoffers van het systeem gaan repareren.

Tot 2020 kregen in meer dan 160 gemeenten woonwagenbewoners, bouwvakkers en mensen met schulden meer punten van een fraude-algoritme dan mensen met een hogere opleiding die in een ‘chique’ buurt woonden of kunstenaars. Zij werden vervolgens strenger en vaker gecontroleerd. Dit onthulde Argos in samenwerking met NRC Handelsblad en Lighthouse Reports. De gemeenten Nieuwegein, Houten, IJsselstein, Lopik en Veenendaal bleven ondanks waarschuwingen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) doorgaan bleek uit de radio-uitzending, tot het onderzoeksprogramma er vragen over stelde. 

Vakbond FNV opende na de berichtgeving een meldpunt over de fraudescorekaart en deed in januari dit jaar aangifte bij de AP.  Bestuursvoorzitter Maureen van der Pligt is blij dat er eindelijk iets gebeurt richting gemeenten die burgers bij voorbaat als verdacht behandelen. ‘We hopen wel dat de Autoriteit Persoonsgegevens dit keer ook door gaat pakken en gaat handhaven’ 

Schade in kaart brengen

Het is voor het eerst dat de AP instanties vraagt om geleden schade in klaart te brengen zegt woordvoerder Casper Itz. De toezichthouder maakt de vergelijking met de toeslagenaffaire: ‘Je kunt wachten tot iemand een claim indient zoals bij de toeslagenaffaire. Nu willen we dat gemeenten actief de eventuele schade in kaart brengen en hoe ze die denken goed te maken’ 

Nadat de gemeenten aan de AP gerapporteerd hebben, besluit de AP of vervolgacties nodig zijn en zo ja, welke. De gemeenten krijgen twee maanden om te reageren.