Het is deze week op Radio 4 de Week Van De Filmmuziek. Hier bij Vrije Geluiden waren we net bezig met onze serie rond Het Strijkkwartet, maar het een sluit het ander natuurlijk niet uit. Strijkkwartetten als filmmuziek, zo heel vaak kom je het niet tegen, maar sóms toch wel. En natuurlijk sowieso als het onderwerp van de film… een strijkkwartet is.
At the movies
strijkkwartetten in de film
A Late Quartet is een mooie, licht romantische film over de psychologisch complexe wereld van een strijkkwartet. De film werd gemaakt in 2012 door Yaron Zilberman, met o.a. Philip Seymour Hoffman, Christopher Walken, Catherine Keener, Mark Ivanir en Imogen Poots. Volgens VPRO Cinema een geloofwaardige, goed gespeelde film, maar in de herkenbaarheid ook wel een beetje voorspelbaar. Het succesvolle strijkkwartet The Fugue staat vlak voor het 25-jarig jubileum wanneer bij oprichter Peter Mitchell (Walken) de ziekte van parkinson wordt geconstateerd. Het onvermijdelijke vertrek van Peter betekent het einde van de bestaande verhoudingen en het begin van veel onderlinge spanningen.
De nogal bizarre en ook niet zo heel goed ontvangen film The Lobster is als film misschien niet een hoogtepunt uit de cinematografische geschiedenis, maar er zit wél hele mooie strijkkwartetmuziek in. The Lobster speelt zich af in een dystopische toekomst waarin alleenstaanden worden gearresteerd en naar een of ander vreemd hotel worden gebracht om daar een huwelijkspartner te vinden. Lukt dat niet binnen 45 dagen, dan worden de arme drommels veranderd in beesten en losgelaten in het bos. Tja. Mooi camerawerk, bijna alles gefilmd met natuurlijk licht - dus zonder lampen - en dat geeft de film een extra mysterieus en angstaanjagend karakter. Waar de muziek ook zeker aan bijdraagt. Met composities voor strijkkwartet van Igor Stravinsky, Ludwig van Beethoven en Alexander Borodin bijvoorbeeld.
De film Death and the maiden (1994) van de befaamde cineast Roman Polanski is gebaseerd op het gelijknamige theaterstuk van Ariel Dorfman. Paulina Escobar is een politiek activiste, getrouwd met een jurist. Jaren eerder, toen het land zuchtte onder een militaire, fascistische dictatuur, werd Paulina twee weken lang verkracht door een arts. Haar huidige man Gerardo zit in een commissie die misdadigers uit die periode voor de rechtbank moet leiden. Op een nacht is er een elektriciteitspanne. Gerardo wordt naar huis gebracht door een arts, die Paulina als haar verkrachter herkent. De arts wordt gegijzeld en Paulina en haar man proberen de waarheid te ontdekken in een gruwelijk, in nevelen gehuld verleden. Centraal motief in de film klinkt in Schuberts Strijkkwartet in d-klein, Der Tod und das Mädchen, dat werd afgespeeld tijdens haar gevangenschap en verkrachting...
Je zou het misschien niet snel verwachten, maar ook voor een Walt Disney-film blijkt een stukje strijkkwartet heel bruikbaar als filmmuziek. Beethovens opus 18 en Haydns opus 33 klinken in de komische avonturenfilm George of the Jungle uit 1997, een film van Sam Weisman. George belandt na een vliegtuig-crash in de jungle, waar hij wordt opgevoed door een wijze aap. Tot zover niks aan de hand, maar dan wordt George ontdekt door de blonde Amerikaanse Ursula Stanhope, die door de jungle trekt op zoek naar avontuur. Het onvermijdelijke gebeurt: er bloeit een romance op tussen Ursula en de uiterst onhandige 'apenjongen' George...
Crimes and Misdemeanors is een film uit 1989 van Woody Allen. Oogarts Judah Rosenthal heeft een probleem. Zijn maitresse Dolores Paley wil dat hij zijn echtgenote verlaat en met háár trouwt, anders dreigt ze tegenover iedereen over hun geheime affaire uit de school te klappen. Als Judah een brief van Dolores aan zijn echtgenote onderschept is hij zo boos dat hij zijn louche broer Jack inschakelt, die wel wat vrienden heeft die raad weten met Dolores. Daar loopt dan nog een complicerend verhaal over een documentaire maker met huwelijksproblemen doorheen, wat zoals je je kan voorstellen een authentieke Woody Allen-ervaring oplevert. Veel muziek in de film, waaronder een strijkkwartet van Franz Schubert. Komt mooi bij de complexiteit der menselijke relaties.
De tekening 'Strijkkwartet' hieronder is gemaakt door Christine Brandenburg, altvioliste, dirigente van diverse (amateur)orkesten en tegelijk steeds meer tekenaar. Ze maakt (muziek)illustraties, ansichtkaarten en portretten in opdracht. Een indruk van haar werk vind je op haar website.
©
http://www.christinebrandenburg.com/muziek-tekeningen-christine-brandenburg/
Aad van Nieuwkerk
Filmmuziek hoeft echt altijd te schetteren met knallend koper, of bulderen met krachtig slagwerk. Er zijn fantastische, onvergetelijke filmscenes met uiterst subtiele, ragfijne klanken. Van een strijkkwartet bijvoorbeeld...