'Wat, blijf je niet voor carnaval?!?', kreeg ik steevast te horen. 'Eh... nee, ik blijf helaas maar een weekje, het kan niet anders'. Carnaval in Recife en Olinda in Pernambuco moet je écht een keer hebben meegemaakt. Deze deelstaat ligt in het Noordoosten van Brazilie, een droog en achtergesteld gebied - Maurits van Nassau speelde er een tijdje de baas, en wordt nu nog als een held gezien. Het is cultureel een heel rijk gebied wat vooral tijdens de feestdagen te zien is. Maar het carrnavalvieren zit niet in m'n bloed. Bovendien waren er ter voorbereiding al heel wat drumbands op de been, dus heb ik wel weer even van de sfeer mogen proeven. Drukte, lawaai, zottigheid! Nee, ik kwam puur en alleen voor Porto Musical, een tweejaarlijkse muziekbeurs, een lokale offspring van de Womex (internationale muziekbeurs), die begin februari in de historische wijk van Recife plaatsvond. Jammergenoeg hebben ze een jaartje moeten overslaan wegens gebrek aan financiële middelen. De huidige politiek in Brazilië is niet gunstig voor "linkse hobby's" als muziek en cultuur. In tegenstelling tot de vorige keren waren er praktisch geen buitenlandse delegaties. Het programma van de showcases was iets uitgedund, maar zeker de moeite waard. De muzikale vruchten die ik er geplukt heb, staan hieronder op een rijtje al dan niet met interview.
Muzikale vruchten
in het historische hart van Recife
Juliano Holanda
Een van de conferenties van Porto Musical heette Morrer em Pernambuco naar een lied geschreven door Juliano Holanda. Het ging over hoe je als artiest kunt overleven in zo'n achtergesteld gebied als Pernambuco. Recife is geen metropool zoals Rio de Janeiro of São Paulo, maar klein en provinciaal. De jonge generatie heeft een formule gevonden om als artiest aan de bak te komen: Reverbo, waarbij de artiesten alles zelf doen (leve sociale media!) en samen optreden, ook al spelen ze in verschillende genres. Mooie bijkomstigheid is dat ze hun eigen fans meenemen. Juliano Holanda die al bijna 25 jaar in het vak zit wordt omarmd door deze groep. Nieuwsgierig naar zijn verhaal ben ik naar zijn huis gegaan. In de gangkast staan rijen cd's waar hij aan heeft meegewerkt als muzikant, componist, liedjesschrijver of producent. Hij werkt met woorden en metra net zoals in de traditionele poëzie van Pernambuco opgetekend in foldertjes. Deze worden aan een koord gehangen en heten daarom cordel. Juliano is iemand die niet graag in het spotlicht staat. Zijn eerste soloalbum uit 2013 A Arte de Ser Invisivel (de kunst van het onzichtbaar zijn) is met gastartiesten als Siba, Ceumar, Benjamin Taubkin en Tatiana Parra. Op zijn tweede plaat die later dit jaar uitkomt, gaat hij zelf zingen. Op zijn gitaar aan tafel laat hij een stukje van 'Morrer em Pernambuco horen'. Een echte oorwurm, ik waarschuw maar even.
het interview is ondertiteld, klik in YouTube op cc
Isadora Melo
Eigenlijk was ik een beetje teleurgesteld toen ik Isadora Melo zag optreden. Ik verheugde me op een verstild optreden vol saudades en nostalgia, zoals op haar debuutalbum Vestuária. Een beetje fado-achtig met een luchtige, akoestische bezetting van accordeon, mandoline en contrabas. Luister maar naar 'Partilha', prachtig! De auteur van dit lied, Juliano Holanda, legt in zijn interview hierboven uit hoe het metrum van de versregel werkt. Mais non, niet dat haar showcase op Porto Musical slecht was, het was gewoon anders. Dezelfde liedjes (en ook nieuw werk), dezelfde stem, maar met een andere bezetting: drums, bas en mandoline. Dus een iets steviger geluid met een stevig ritme. In het interview geeft ze een uiteenzetting van haar muzikale ontwikkeling. En ze heeft gelijk, 'ik ben niet statisch, ik mag veranderen als ik daar behoefte aan heb'. Als je drie jaar hetzelfde speelt, krijg je op een gegeven moment behoefte aan iets anders. Zeker als je geleerd hebt om bijvoorbeeld je lichaam als expressiemiddel te gebruiken - ze is ook actrice - dan wil je dat gewoon op het podium toepassen. Heel leuk om te zien hoe zelfbewust deze jonge zangeres is.
het interview is ondertiteld, klik in YouTube op cc
Amaro Freitas
Hij doet me heel erg denken aan Cory Henry vanwege het gemak hoe hij zijn ideeën omzet op zijn keyboard en zijn gospel-achtergrond. Amaro Freitas uit Pernambuco is zowat opgegroeid in de kerk waar hij op toetsen leerde spelen door zijn vader. Toen hij op z'n 16e een DVD in handen kreeg van ene Chick Corea stond z'n wereld op z'n kop. Wat! Kun je ook zó muziek maken, zonder zang? Als een bezetene is hij gaan studeren in zijn kamertje op een minikeyboard. Hij heeft theorielessen gevolgd en ervoor gekozen om verder te gaan als professionele jazzpianist. Om geld te verdienen voor zijn opleiding heeft hij opgetreden als barpianist - soms kon hij het niet laten om te improviseren -, en hij heeft gespeeld bij katholieke bands en een commercieel sertaneja-duo (kwelerige Braziliaanse country). Alles om maar binnen te kunnen komen op de muzikale markt. Dat is hem gelukt met het prachtige debuutplaat Sangue Negro. Het zijn eigen composities en improvisaties waarbij bebop en improvisatie hand in hand gaan met lokale ritmes als maracatu, baião, frevo en samba. Zeer verrassend!
het interview is ondertiteld, klik in YouTube op cc
Mestre Galo Preto
Mestre Galo Preto heeft op z'n tachtigste een debuutalbum uitgebracht. Zijn bijnaam Galo Preto kreeg hij op z'n achtste, omdat-ie als een haan zo hard kraaide. Toen hij twaalf was moest hij de kost verdienen en is hij aardappels gaan verkopen. Hij had daarbij een prachtige rijm bedacht om de aandacht te trekken. De schrijver Ascenso Ferreira hoorde dat en heeft hem bij de lokale radio aanbevolen. Dat was het prille begin van een instabiele carrière. In de jaren zeventig was hij overal te zien. Hij heeft samengewerkt met toonaangevende artiesten als Jackson do Pandeiro, Luiz Gonzaga, Arlindo dos Oito Baixos en Jacinto Silva. Hij heeft paar jaar onterecht in de gevangenis gezeten. Na zijn terugkomst in 2007 is er een documentaire over hem gemaakt. Zijn muziek is gebaseerd op coco, een ritme typisch uit het Noordoosten, met sterke Afrikaanse wortels. Preto Galo improviseert met woorden. Eigenlijk is hij gewoon een rapper uit de oudheid. Op het podium wordt hij vergezeld door een swingende ritmesectie en een koor van vrouwenstemmen die antwoord geven op zijn zang. In het filmpje hiernaast zie je hem met z'n stramme ledematen ook nog een dansje doen.
Som na Rural
Zet ergens een jeep met een soundsystem, baken een ruimte af met neonlicht, zorg voor een zwart-wit geblokt vloertje, en klaar is je pop-up podium. Dit meesterlijke idee komt van Roger de Renor die alle dorpen en steden in het Noordoosten van Brazilië afreist om optredens te organiseren met plaatselijke beroemdheden. Som na rural betekent lekkerlijk: geluid op het platteland. De Renor stond met z'n sound jeep drie dagen op Porto Musical tussen de conferenties en de showcases in. De eerste gast was Zeca do Rolete (foto onder aan de pagina) uit Olinda met ongepolijste, aanstekelijke coco (ritme uit de streek). De tweede gast was MC Ririca uit Pernambuco en de laatse gast was de mysterieuze rapper Edgar uit São Paulo. Op een eenvoudig basisritme rapte hij. Ik kon het niet goed volgen maar zijn dictie en woorden maakten veel indruk. Misschien kwam dat ook wel door het groenharige masker dat hij droeg. In de loop van het optreden liet hij steeds meer zien van zijn gezicht. De groep Metá Metá uit São Paulo die op de Porto Musical conferenties en workshops leidden, zagen in hem een veelbelovende artiest. Hij gaf nog tijdens het optreden van Nômade Orquestra een sterk gastoptreden, met een ander masker.
Tássia Reis
Met haar opvallende verschijning maakte Tássia Reis diepe indruk, een bos haar waar Sideshow Bob van de Simpsons jaloers op kan zijn, en een nietsverhullende lange jurk. Ze heeft een krachtige uitstraling, maar dat is niet vanzelfsprekend. Voor zwarte vrouwen is er weinig plek in de Braziliaanse media. Dit en haar strijd tegen machismo klinken door in haar teksten. Haar muziek kun je scharen onder de noemer r&b en soul, maar ze is veel breder en boeiender. De in Jacareí (São Paulo) geboren artiest heeft een achtergrond in de hiphop. Vanuit de streetdance rolde ze in de muziek. Omdat ze geen voldoening kreeg van rap en hiphop, besloot ze zelf muziek te maken. Er zitten elementen in van rap maar ze heeft veel meer te maken met samba, soul en MPB (Braziliaanse popmuziek). Je kunt ook zeggen dat de soul, hiphop, r&b uit de VS op een smakelijke manier zijn verbraziliaanst. Met Meu RapJazz is ze in 2014 doorgebroken. Ze heeft inmiddels twee albums op haar naam staan en is bezig met het derde album. Een naam om te onthouden!
het interview is ondertiteld, klik in YouTube op cc
Charlie Crooijmans
De muziek mag van haar zowel in de diepte als in de breedte gaan - zo breed als de aarde rond is, het liefst contrastrijk of anders een beetje luchtig.