Industry

Melchior Huurdeman ,

een stalen cello zo groot als een voetbalveld: Michael Gordon's rauwe klankvisioen

Volgende week gaat in Utrecht de jaarlijkse Gaudeamus Muziekweek van start. De nieuwste muziek van jonge muziekpioniers uit de hele wereld. Waar kijken we naar uit? Industry, voor elektronisch vervormde cello, van Michael Gordon.

Bij de titel Industry, moest ik gelijk denken aan De IJzergieterij van de opstandige Russische componist Alexandr Mosolov. Waarom weet ik ook niet precies, maar ach, zo gingen mijn gedachten bij de woorden Gaudeamus Muziekweek al net zo automatisch naar Walter Maas, de kleurrijke oprichter van Stichting Gaudeamus.
De IJzergieterij is een bombastisch orkestwerk uit het begin van de vorige eeuw, waar je letterlijk de machines hoort dreunen. Werkende machines werden vertaald naar muziek. Bij het beluisteren van Industry van de Amerikaanse componist Michael Gordon zijn er op het eerste gehoor maar weinig overeenkomsten te bespeuren. Het stuk voor elektronica en cello solo uit 1993 duurt pakweg 10 minuten en waar je bij Mosolov al vanaf het begin met de blaren op je gezicht zit, bouwt Gordon zijn stuk heel behoedzaam op, via een handig gekozen thema van drie noten. Kort door de bocht zou je kunnen zeggen dat Gordon met wat effectieve glissando’s gaandeweg tot een vergelijkende orgie van fabrieksgeweld komt als Mosolov.

Gordon maakt dankbaar gebruik van een distortionapparaat om zijn doel te bereiken - invloeden uit de popmuziek zijn hem niet vreemd dankzij een achtergrond als rockmuzikant in de New Yorkse underground. Gordon, mede-oprichter van het collectief Bang on a Can, heeft als componist een solide manier gevonden om die werelden met elkaar te verweven.
Nieuwsgierig geworden naar de verdere achtergronden van Industry stuitte ik op een quote van Michael Gordon en ziedaar: Mosolov was niet zo gek ver weg, toevallig.
Gordon: 'After the Russian Revolution, there was a period where Russian composers tried to make pieces that sounded like factory sounds. When I wrote Industry in 1993, I was thinking about the Industrial Revolution, technology, how instruments are tools and how industry has crept up on us and is all of a sudden overwhelming. I had this vision of a 100-foot cello made out of steel suspended from the sky, a cello the size of a football field, and, in the piece, the cello becomes a hugely distorted sound. The fact that the piece is difficult to play is an understatement.'
De jonge Australische cellist Alistair Sung zal tijdens zijn concert in de Gaudeamus Muziekweek spelen op een cello van vertrouwde afmetingen en gaat op zoek naar de scheidslijn tussen mens en technologie. Want ook Sung vindt dat technologie gereedschap zou moeten zijn waarmee we ons menselijk bestaan gemakkelijker maken, maar dat in de laatste decennia onze behoeftes steeds complexer zijn geworden en onze persoonlijke gegevens meer en meer gebruikt worden als commerciële data. Zo raakt de scheidslijn tussen mensen en technologie op drift.

ON/OFF: cello, elektronica, solo, mens en machine.
Donderdag 7 september 2017, 17.00, KuuB, Utrecht.
Alistair Sung - cello. Werken van Anna Thorvaldsdottir, Daniel Wohl, Alistair Sung, Michael Gordon, Caroline Shaw.

Dit is de eerste tip in een serie van 10 die Vrije Geluiden de komende week op deze website publiceert. Alle informatie over de Gaudeamus Muziekweek is te vinden op hun website.