De hevig besnorde filosoof Friedrich Nietzsche is de auteur van de soundbite die je als muziekliefhebber graag in kruissteekjes boven je buro hangt: ohne Musik wäre das Leben ein Irrtum - zonder muziek zou het leven een vergissing zijn. En dé muziek, dat was voor Nietzsche in zijn onstuimige jonge jaren toch vooral: de opera’s van Richard Wagner. ‘Zonder uw muziek zou het leven niet de moeite waard zijn!’ schreef de toen 28 jaar jonge filosoof aan Wagner. NB1: Nietzsche koesterde een Geheime Verliefheid voor Cosima, de gemalin van de muzikale geweldenaar uit Bayreuth. NB2: Nietzsche moest later níets meer van Wagner  hebben, vooral niet toen diens Parsifal een wel èrg christelijke wending bleek te nemen. Tja, Nietzsche had niet voor niets God dood verklaard.

Als amateur speelde Nietzsche heel behoorlijk piano, en hij componeerde daarnaast een bescheiden collectie pianomuziek en liederen. Het mooiste stukje - wat mij betreft - is het miniatuurtje ‘Das Fragment an sich’. Aan het einde van het stukje - dat nauwelijks anderhalve minuut duurt - staat een ‘Da Capo’, herhalen vanaf het begin. Er staat alleen nergens een ‘Fine’-teken… met andere woorden: het stukje moet eeuwig herhaald worden. En precies dat raakt één van de kernbegrippen uit de filosofie van Nietzsche: de eeuwige terugkeer van hetzelfde. Alles wat er is, was er al eerder, en zal ooit weer precies zo terugkomen. Niet één keer, maar tot in de oneindigheid. Nou denk je misschien aan dat stukje van Erik Satie, ‘Vexations’, dat 840 keer herhaald moet worden. Da’s ook een hele opgaaf - als je dat wilt spelen dan ben je een klein etmaal bezig. Maar laten we eerlijk zijn: wat is nou een etmaal op de eeuwigheid? En trouwens: deze gril van Nietzsche was eerder! Satie’s kwellingen werden gecomponeerd in 1893, en Nietzsche componeerde zijn Fragment an sich dik twintig jaar eerder, op 16 oktober 1871. Puh! Die eeuwige herhaling van hetzelfde gaan wij niet meer meemaken, maar in de tussentijd is het zeker aardig om te horen wat een van de invloedrijkste filosofen uit de geschiedenis in zijn vrije tijd achter de piano uitspookte.