Music Freedom Day

Vandaag is het Music Freedom Day. Elk jaar worden over de hele wereld initiatieven ontplooid om de vrijheid van expressie te vieren en om te protesteren tegen alle bedreigingen en onderdrukking van musici, of dat nu in dictaturen is of elders.

Freemuse heeft de taak om censuur en onderdrukking te signaliseren en te rapporteren. Deze in Denemarken gevesigde organisatie is de initiatiefnemer van de Music Freedom Day ter ondersteuning van vervolgde muzikanten. Dit jaar is deze dag ook opgedragen aan de slachtoffers van de terroristische aanval in de Bataclan in Parijs, in november jongstleden.

Het is voor ons niet gemakkelijk voor te stellen, maar er worden nog altijd muzikanten vervolgd. Een van de meest recente berichten die Freemuse heeft gepubliceerd gaat bijvoorbeeld over drie Iraanse artiesten die gearresteerd zijn. Ze worden beschuldigd van het verspreiden van underground muziek via hun productiehuis BargMusic. Een van hen, setarspeler Mehdi Rajabian, heeft een boete en drie jaar gevangenschap boven zijn hoofd hangen. Het ziet er naar uit dat hij zijn geliefde snaarinstrument moet verkopen.

I have put my own instrument (Sehtar) for sale to be able to pay the penalty that is part of the sentence that Iranian authorities have issued for me. My instrument is all I have. So, I put this instrument, which has made me cry and laugh, on sale. It isn’t just an instrument. It is a broken sword that belongs to a defeated soldier of the battle of Chaldiran which I call: “The History of Iran as Told by Sehtar”. Yes, we would cry too, when we are tired of everything.

Freemuse heeft speciaal voor deze dag een lijst samengesteld met gecensureerde of verboden (veelal bekende) liedjes.
Op de site wordt uitgelegd waarom.

De Staat - Louis Andriessen

Music Freedom Day vraagt aandacht voor de vrijheid om kunst te creëren en de vrijheid om in cultuur te participeren, zonder angst, en zonder beperkingen. Bij Vrije Geluiden vinden we dat zo belangrijk dat we de komende tijd regelmatig willen inzoomen op dit thema. Bijvoorbeeld door de vraag te stellen: Waarom vinden dictaturen muziek eigenlijk zo gevaarlijk? Waarom moet muziek verboden worden? Precies dat is het thema van een beroemde compositie van Louis Andriessen: De Staat, uit 1976.

Andriessen schreef 'De Staat' als een bijdrage in het debat over de verhouding tussen muziek en politiek. In het stuk worden passages dialoog van Plato gebruikt, uit zijn hoofdwerk Politeia, De Staat. Volgens Plato moet de staatsregering toezicht houden op culturele aangelegenheden, want de geest van de burgers moet op een juiste manier gevormd worden. Enkel de juiste ideeën worden toegelaten; verkeerde ideeën zijn verboden. Kunstenaars en ambachtslieden zijn verplicht de juiste strekking te volgen. Als iemand in gebreke blijft, wordt hij uit de maatschappij verstoten en naar een ander land gestuurd.

Kunst wordt in De Staat voorgesteld als een groot gevaar voor de ziel. Een kunstenaar richt zich immers niet tot het verstand, maar tot de emoties en de begeerten. Zo moeten acteurs in de huid kruipen van de meest uiteenlopende karakters. De personages laten zich meeslepen door pijn, verdriet, wanhoop, woede, genot, seksuele verlangens en alle kinderlijke hartstochten van de massa. In De Staat neemt Plato dus stelling tegen het moreel verwerpelijke van de kunst. Hij wil zelfs zo ver gaan dat kunst in de ideale maatschappij verboden wordt.

Ook de muziek ontsnapt niet aan het strenge oordeel van Plato. Sommige toonladders hebben namelijk, volgens Plato, een ondermijnende invloed op het moreel van de soldaten. De Dorische toonladder zou een mens evenwichtig maken en de Phrygische toonladder bracht dapperheid teweeg. Alle andere toonladders werden door Plato afgewezen als Dionysisch en hadden volgens hem een verslappend effect op de mens. Met name de Mixolydische toonladder, gebruikt voor klaagzangen, was volgens Plato volkomen verwerpelijk.

Louis Andriessen doet in zijn De Staat juist precies wat Plato bestrijdt. Het stuk begint weliswaar met harmonieën die volgens Plato een gunstige invloed hebben op de geest, maar naarmate het stuk vordert nemen de Dionysische toonladders het over en valt de rigiditeit van Plato's dictatuur in duigen.

De Staat van Andriessen is een aanklacht tegen de staat met haar rigide vormen en structuren. Anderzijds: Plato had het mis. De uitvoering van Andriessens muziekstuk heeft niet geleid tot het vallen van enige regering, of het opheffen van het leger…

Louis Andriessen - De Staat from Lost Highway on Vimeo.