Van het W2 Poppodium waar het ruige Vlaamse trio Dans Dans zich staat uit te leven, haast ik me naar het auditorium van het Stedelijk Museum. Het is prachtig weer en de kaart van November Music wijst de weg door de pittoreske historische binnenstad van Den Bosch.
Een festival in een festival
De KunstmuziekRoute wordt door November Music gepresenteerd als een muzikale ontdekkingstocht in de ‘prachtige Bossche binnenstad’. Er zijn uiteenlopende optredens, performances en kunstinstallaties te vinden op verschillende locaties in de stad. Het is een traditie geworden om met een polsbandje van musea naar andere bijzondere plekjes te hoppen om je te laten verrassen. De optredens duren doorgaans 20 minuten (in sommige gevallen langer), dus je valt je er geen buil aan mocht het toch niet jouw smaak zijn. Het aanbod is groot, en natuurlijk wil je zoveel mogelijk meemaken... Als je te laat komt, sta je voor een dichte deur en moet je óf van route veranderen óf later terugkomen voor de herhaling, een uur later.
Ah jammer... bij het Stedelijk Museum kom ik nèt niet op tijd. De voorstelling KUrKKU met vrouwenstem en live-elektronica is te delicaat om zomaar binnen te vallen. Ik moet m’n route aanpassen… Even slaat de paniek toe, want wat als ik weer te laat kom? Ik besluit om mijn keuze te laten vallen op een locatie die niet ver lopen is: Museum Slager. Waarom heb ik dan ook niet even een fiets gehuurd? Enfin, maakt niet uit, ik laat me nu gewoon écht verrassen…
Op de eerste editie van November Music in 1993 waren er niet meer dan vijf concerten. Nu 22 jaar later is het een enorm uitgebreid evenement geworden met verschillende onderdelen. De KunstmuziekRoute is er een van en je kunt bijna zeggen dat dat een op zichzelf staand festival is. Het is een jaar of tien geleden in het leven geroepen met de bedoeling om de stad als podium te gebruiken. De winst is naamsbekendheid. Het is laagdrempelig, want voor de prijs van één concert kun je zeker zes of zeven optredens van de 26 meepikken.
...De Chloorstraat waar Museum Slager te vinden is, is nagenoeg leeg. Gelukkig hangt er een blauwe vlag van November Music, anders was ik er zo voorbij gelopen. Er zijn al wat mensen in het museum waar een collectie schilderijen van de Bossche schildersfamilie Slager hangt. In het achterkamertje staan de harpen van Miriam Overlach al klaar. Mensen druppelen binnen en gaan onwennig op kartonnen doosjes zitten. Overlach prepareert de harp en nestelt zich naast een ouder echtpaar op een bankje. ‘Gaat best zo, toch?’ Ze speelt een werk van de jonge componist-in-focus Wilbert Bulsink. We moeten weer verzitten als ze op de andere harp een energiek stuk met elektronica speelt van Martin Schüttler. Voor het derde en laatste stuk heeft ze de hulp nodig van de Griekse componist Thanasis Deligiannis, die de zwijgende echtgenoot speelt in het stuk ‘Fidelité pour harpiste seule’ van Georges Aperghis. Blij en met de muziek naklinkend in mijn hoofd vervolg ik m’n route...
Voor wie niet goed is in het maken van keuzes zijn er routes bedacht: zuiderburen, vocale, improvisatie, performance, ensemble, solo en installatie, en dat is ieder jaar weer anders. Tussen half twaalf in de morgen tot half zeven ’s avonds is het mogelijk om deze routes te volgen, of je eigen route te bedenken. Grote namen ontbreken, behalve Claron McFadden en Tom Barman. Me dunkt is dit de beste manier om mensen naar optredens van artiesten en makers te krijgen die onbekend zijn.
...Bij het zoeken van het Artuarium (een voormalig mortuarium) krijg ik een sterk spoorzoekertjesgevoel. Het zit ergens verstopt achter het Groot Gasthuis. Van binnen is de tent gezellig versierd met roze papier met citaten uit recensies. Ik ben beland in Pand7090, een rariteitenkabinet van Nora Mulder, Koen Kaptijn en Bas Wiegers en Jacq Palinckx. Ze verwelkomen ons hartelijk en als we even later naar binnen mogen, moeten we op het tapijt in het midden staan. Om ons heen spelen de muzikanten op piano, gitaar, viool en trombone. Ze geven dingetjes door aan het publiek, die weer moeten worden doorgegeven aan de muzikanten. Iedereen kijkt verwonderd om zich heen, maar nadat we een polonaise moeten doen op stille percussie is het ijs echt gebroken. Wat een prachtige performance! Win ik en passant ook nog even de prijsvraag. Het is al laat, ik heb nog tijd voor één concert...
November Music is niet het enige festival met bijzondere locaties als podium. In Groningen is er de jaarlijkse ZomerJazzFietsTour, waar je in boerenschuren en eeuwenoude kerkjes terecht komt. Dat kleinschalige maakt het wel zo aantrekkelijk. Maar zowel in Groningen als in Den Bosch is er een logistiek probleem. Van te voren is het lastig inschatten of iets veel publiek trekt of juist niet. Het komt - gelukkig niet al te vaak - voor dat de capaciteit niet toereikend is. Op de KunstmuziekRoute krijg je dan wel twee keer een herkansing.
...In het Groot Gasthuis staan de attributen van zangeres Cora Schmeiser, geluidskunstenaar Anne Wellmer en beeldend kunstenaar Geerten ten Bosch al klaar voor Vox Saguinis. In deze voorstelling staat het stromen van ons bloed centraal. Vox Saguinis is ook de naam van de hymne van Hildergard von Bingen uit de Middeleeuwen. Die sfeer tekent de performance. In een smetteloos witte outfit zingt Cora Schmeiser liederen van onder meer Kate Moore en Boudewijn Tarenskeen. Wie mocht hebben gevreesd dat het een bloederige toestand zou worden kon opgelucht ademhalen, want alles blijft even schoon en mooi, behalve in een wat verwarrende scene waarin de zangeres als een marionet groente snijdt. Helaas is het dan alweer zes uur, te laat om nog een andere voorstelling te zien. En zoals elk jaar neem ik me voor om de volgende keer een logistiek logischer route uit te stippelen...
Hoewel de stad Den Bosch als podium fungeert voor de route, krijgt de gewone winkelende man waarschijnlijk niet veel mee van het festijn. Zelfs niet als de intocht van Sinterklaas of de elfde van de elfde samenvalt met de KunstmuziekRoute, wat al een keer is voorgekomen. Alleen in de Stadsbibliotheek vallen stadsgedruis en optreden samen. Saxofonist Tom Sanderman, die dit jaar in de bieb stond, werd soms overstemd door het lawaai van spelende kinderen. Niettemin: wat een prachtige kans om een nieuw publiek aan te trekken. En nieuw hoeft niet per se jong te zijn, maar voor de jonge hipsters is er PLUG (dit jaar de tweede editie) en de alternatieve popzangeres Julia Holter. Misschien is zo’n route juist wel leuk voor jongeren als er een app met een spelelement voor kan worden ontwikkeld. Maar aan de andere kant, de relatieve kleinschaligheid van sommige voorstellingen is óók aantrekkelijk: je voelt je bijzonder bevoorrecht als je met een klein clubje zulke mooie, uiteenlopende, genre-overschrijdende muziek kunt beleven.