De man met de nasale, trage, dragende stem. Die doorbrak bij het grote publiek met Buren. De man die vertelt via de camera op zijn schouder en enscenering heeft afgezworen. ‘Er zit geen verschil tussen het leven en de film’, zegt filmmaker Frans Bromet (1944) in een van zijn films. En exact dat is wat Frans Bromet al ruim vijftig jaar laat zien in zijn werk

Het is 22 oktober 2015. Op een koud en winderig Westergasterrein in Amsterdam staat Frans Bromet, gehuld in gele wollen houtje-touwtje jas. Naast hem zijn vroegere leerling Stef Biemans, met wie hij een nieuw programma heeft gemaakt. Het is de dag van de première van hun nieuwe VPRO Jeugd programma Hé Frans, Hé Stef.‘Ik ga alleen nog maar jeugdprogramma’s maken, zei ik naderhand thuis’, lacht de inmiddels 71-jarige Bromet toe.

Het zou zijn immense en diverse oeuvre een bijzondere twist geven. Een overzicht van een van de spraakmakendste gezichten en stemmen van de VPRO.

Frans Bromet en Stef Biemans tijdens Cinekid 2015

Jonge honden: 1,2,3, Rhapsody

We blikken terug naar 1965. Het is het jaar waarin Bromet zijn filmdebuut maakt. Samen met een groep vrienden en mede-studenten (René Daalder, Rem Koolhaas, Samuel Meyering en Jan de Bont) van de Filmacademie richtte hij de 1,2,3,groep op. Een groep jonge honden die een ander geluid in de film willen laten horen. Ze willen zich afzetten tegen de nouvelle vague film, een stroming waarin de visie van de regisseur centraal staat. In plaats daarvan maken ze met de film 1,2,3 Rhapsodie een zogenaamd 'gesamtkunstwerk': een film waarin elk lid van de crew beurtelings een rol vervult.   

Betrokken reportage

Begin jaren zeventig laat Bromet in de documentaire Noord 20-29 zijn alombekende manier van filmen zien: de betrokken reportage. Een manier van filmen die de realiteit laat zien zoals deze is, waar hij interviewt vanachter de camera en niets in scene zet. Een stijl die ook terug te zien is in het werk van Ed van der Elsken en een voorbeeld vormde voor Bromet. De documentaire gaat over het verschil tussen de oorspronkelijke bewoners van een dijk in Noord- Ilpendam en de nieuwkomers. Het is kenmerkend voor Bromet dat hij zijn verhalen praktisch in zijn eigen omgeving vindt en niet landsgrenzen over moet voor het vinden van bijzondere, opmerkelijke of ontroerende verhalen. Ook zijn eigen familie, fascinaties en gevoelens dienen als onderwerpen voor een film.

Familiefilm

Zo ook in Het Drielandenpunt, uit 1974. Zijn Joodse vader weigerde sinds 1931 de grens met Duitsland over te gaan, iets dat moest veranderen volgens de cineast. In de (familie)film volgt hij zijn ouders en zijn oom en tante tijdens 4 mei, waar zij in de buurt van het Drielandenpunt de oorlog willen herdenken. Bromet probeert zijn vader in de film over te halen om de stap over de grens te zetten, iets dat vooral een groot mentaal gevecht is. De film is persoonlijk, menselijk en soms bijzonder dichtbij: aspecten die altijd terug keren in het werk van Bromet.

Persoonlijke drijfveren

In 1980 maakt hij de film Een Tip van de Sluier. Opnieuw is het een film die wordt gedreven door gevoelens van Bromet zelf. De film vormt een sociaal documentair drama, dat gaat over Bromet zijn angst voor een echtscheiding. Om dat vorm te geven volgt hij de gescheiden vrouw Hiske in haar zoektocht naar zichzelf, waar hij niet schuwt om zelf te hard oordelen over gescheiden vrouwen. Het komt hem op veel kritiek te staan vanuit feministisch Nederland, zo ook te zien in de korte reportage Bromet versus de Vrouwen. Een jonge Bromet met sigaret op de lip, die rondscheurt in een blauwe Saab en midden in de nacht zijn vrouw belt om te zeggen dat hij gauw thuis is.

Buren (1991-1999)

Bromet’s grootste succes en doorbraak krijgt hij in de jaren negentig door de serie Buren. De drama’s tussen buren in Nederland, vormen een prima toneel voor Bromet om dramatiek te kunnen laten zien in documentaire vorm. Het slaat aan: de serie is populair, en voor het eerst maakt een groot publiek kennis met de stem van Bromet en zijn betrokken manier van filmen, waarin ook Bromet zijn manier van interviewen duidelijk wordt. Een scherp,oor, gevoel voor details en continue aandacht voor de persoon voor de camera zorgt er voor dat diezelfde camera vaak helemaal vergeten wordt.

Familie

In de jaren daarna produceert Bromet talloze films en documentaires, onder andere over de Nederlandse politiek, de economie, familie, de liefde, de dood en de maatschappij an sich. Familie is belangrijk voor hem, wat niet alleen te zien is in zijn werk. Samen met zijn dochters beheert hij zijn eigen televisie en documentaire productiehuis in Ilpendam.

In 2012 maakt Bromet de documentaire Alles van Waarde, waarin hij de confrontatie op zoekt met zijn politiek geëngageerde dochter Laura. Zijn opwinding en woede over de schaalvergroting in de samenleving, wordt hierin afgewisseld met zijn band met zijn dochter. Een bijzonder persoonlijk, maatschappelijk relevant en ontroerend document waarin hij zichzelf als maker ook kwetsbaar op stelt.

Anno 2015: Hé Frans, Hé Stef

Terug naar 2015. Voor de ingang van het kinderfilm en documentaire festival Cinekid staan de 71-jarige Frans Bromet en zijn oud-leerling Stef Biemans. Het idee om samen een programma te maken was er al een geruime tijd, maar vond nooit écht plaats, vertelt Bromet. Tot nu.

Het werken met kinderen bleek verfrissend, anders en ontzettend leuk. ‘Ik vind het ontzettend jammer dat het afgelopen is’, geeft Bromet toe. Wie de serie kijkt ziet een Bromet zowel vóór als achter de camera, gehuld in knalgele jas, doen waar hij een absolute meester in is. Verhalen vertellen.