Fata Morgana in een Sneeuwwoestijn (Elfstedentocht 1963)
Geschiedenis24, 2005
Op vrijdag 18 januari 1963 werd de meest meedogenloze Elfstedentocht uit de geschiedenis verreden. Vrijwel elke Nederlander kent de naam van de winnaar: Reinier Paping. Het lijkt alsof het verhaal over de tocht van Paping tot de bekendste verhalen uit de Nederlandse sportgeschiedenis behoort. Het ijs was die 18e januari onberijdbaar, het vroor 18 graden, en er stond een gierende oosterstorm. Slechts 39 wedstrijden kwamen op tijd weer terug in Leeuwarden..
Maar wat weten we werkelijk van de Elfstedentocht van 1963? Feitelijk niet veel meer dan de paar tv-beelden die sinds 1963 vrijwel jaarlijks bij elke invallende vorst vertoond zijn en nog altijd vertoond worden: tv-verslaggever Arie Kleywegt, die bij het bruggetje van Bartlehiem achter Paping aanrent, en hem wanhopig een vraag stelt. Steevast gevolgd door het finishverslag, waarbij Paping uitgeput in een haag van mensen rijdt, achterna gezeten door een baanveger op klompen. Maar wat heeft er zich verder die dag in Friesland nog allemaal afgespeeld?
Op 20 januari 2003, veertig jaar na dato, zond de VPRO-radio een documentaire uit onder de titel ‘Fata Morgana in een Sneeuwwoestijn’. Voor deze documentaire gingen Marnix Koolhaas en Jurryt van de Vooren op zoek naar de verhalen die zich achter de rug van Paping hebben afgespeeld. Ze concentreerden zich daarbij op de verhalen van de slechts 69 toerrijders, die uit een veld van liefst 10.000 heelhuids en op tijd (vóór 24.00 uur) weer terug waren op de Groote Wielen in Leeuwarden.
Voor het crossmediale project “De Elfstedentocht gaat door”, bewerkte tv-documentairemaakster Renske Douwes Dekker de radiodocumentaire tot een beeldverhaal. Fata Morgana in een Sneeuwwoestijn. In “Fata Morgana in een Sneeuwwoestijn” vertellen drie van deze anonieme Elfstedenhelden over die ene dag uit hun leven: een dag waarvan ze zich nog elke minuut kunnen herinneren: Henk Gemser, George Schweigmann en Kees Bovée.
Samenstelling: Marnix Koolhaas en Jurryt van de Vooren, beeldtechniek Renske Douwes Dekker - geluidsvormgeving Leo Knikman