Noorderlicht Radio
Aanraking De hersenen onderscheiden twee soorten aanraking. De ene vorm leidt meteen tot een fysieke reactie: je voelt een mug op je hand landen en uit een reflex geef je daar een klap op. Je hand komt precies op de goede plek terecht. Bij de andere vorm reageer je niet meteen, maar je onthoudt de plek waar het beestje geland is. De Utrechtse neuropsycholoog Helen Anema ontdekte tijdens haar promotieonderzoek dat dit twee verschillende vormen van tastzin zijn, die zetelen op twee verschillende plekken in de hersenen. Anema onderzocht patiënten bij wie door een hersenbloeding iets mis was met de tastzin. Zonder dat de proefpersonen het zagen, werd hun hand aangeraakt. Daarna moest de ene groep met de andere hand aanwijzen waar ze waren aangeraakt, de ‘actie-tastzin’. De andere groep moest dat op een schematische tekening van een hand aanwijzen, de ‘geheugen-tastzin’. Anema onderzocht patiënten bij wie door een hersenbloeding iets mis was met de tastzin. Zonder dat de proefpersonen het zagen, werd hun hand aangeraakt. Daarna moest de ene groep met de andere hand aanwijzen waar ze waren aangeraakt, de ‘actie-tastzin’. De andere groep moest dat op een tekening van een hand aanwijzen, de ‘geheugen-tastzin’. Twee patiënten bleken cruciaal. De ene kon de aangeraakte plek wel op z’n hand aanwijzen, maar niet op de tekening; de andere kon het wel op de tekening aanwijzen, maar niet op z’n hand. De eerste patiënt had een beschadiging aan de thalamus, het ‘schakelstation’ tussen lagere delen van de hersenen als ruggenmerg en middenhersenen, en de hogere hersendelen, de cortex. De andere patiënt heeft een beroerte gehad waar eenzijdig een groot deel van de hersenschors bij betrokken was. De twee soorten tastzin worden blijkbaar geregeld door verschillende netwerken in de hersenen. Welke netwerken dit precies zijn moet uitvoeriger worden onderzocht. Anema promoveert woensdag 12 november aan de Universiteit Utrecht. ----- Wetenschapsnieuws Knakkende antilopenknieën Ritmische kikkers ----- Leermeester en leerling De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen bestaat dit jaar tweehonderd jaar en ter gelegenheid daarvan is in het Trippenhuis in Amsterdam een fototentoonstelling ingericht onder de naam ‘Leermeesters en leerlingen’. De tentoonstelling bestaat uit een serie dubbelportretten van KNAW-leden en hun leermeester of leerling. Noorderlicht Radio zond afgelopen zomer bovendien een serie interviews uit met enkele van deze duo's. Juliette Walma van der Molen, lid van De Jonge Akademie (DJA) en onderzoeker media- en wetenschapseducatie, heeft onderzoek gedaan naar de ervaringen van Akademieleden met het leermeesterschap. (Presentatie: Remy van den Brand)