Als de overheid faalt #1: De toestand in fabrieken en werkplaatsen
In de 8-delige serie 'Als de overheid faalt' onderzoeken Jos Palm en Michal Citroen hoe de parlementaire enquête in het verleden wanbeleid aan de kaak stelde. In de eerste aflevering staan we stil bij het fenomeen van de enquête, en keren we terug naar 1887. Wat nu vanzelfsprekend lijkt, gebeurde toen voor het eerst: het middel werd ingezet om een misstand bloot te leggen.
De ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 september 1874 en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’, zoals ze officieel heette, onderzocht de arbeidsomstandigheden in Nederland. Als initiatief van vooruitstrevende liberalen werd de enquête na veel mitsen en maren geaccepteerd door behoudende kamerleden. Want ook zij begrepen wel dat er iets helemaal mis was met ‘de toestand der werkende klasse’.
En dat was nog zacht uitgedrukt: arbeidsdagen van dikwijls achttien uur waren geen uitzondering en de wet tegen kinderarbeid werd vaak op slinkse wijze ontdoken. De fabrieksarbeid was moordend ongezond.
Met journalist Kustaw Bessems en historici Dennis Bos en Dirk Jan Wolffram bespreken we wat de enquête aan het licht kreeg, en of dat daadwerkelijk voor verbetering zorgde.
