Ongehoord
Winterdepressies in Scandinavië
In Ongehoord gaat Rudi van Meurs in het noorden van Scandinavië op zoek naar winterdepressies. In de duisternis, de stilte veranderen mensen. Ze worden trager, somber en weemoedig. Ze vluchten in drank, gekte en godsdienstwaanzin. Het aantal manisch-depressieve mensen in Lapland en Norrbotten is 50 % hoger dan in de rest van Zweden. Het aantal zelfmoorden is hoog, zegt een jonge Nederlandse arts in Haparanda. Sinds kort worden depressieve mensen behandelt met lichttherapie.
In Overkalix woont Bengt Pohjanen, een inmiddels beroemde schrijver in Zweden. Hij is de eerste schrijver uit Norrbotten die toegelaten is tot de Zweedse schrijversbond en daarmee toegang kreeg tot de salons in Stockholm. Net als de schrijver Strindberg verzet hij zich tegen de establishment. Een paar jaar geleden nog maar, bestonden Norbotten en Lapland voor de hoofdstad niet. Niemand wist iets over de mensen. Pohjanen's vader was anarchist en paardensmokkelaar, zijn moeder belijdend lid van de laestadianer, een variant van de Nederlandse SGP, Zwedens eigen Amish. Hij schrijft over die tegenstellingen, zoals heel noord Zweden een gebied is van paradoxen. Met innige relaties met Rusland en het oude communisme en kerken waarin mensen opgezweept worden en in tongen gaan spreken. Een vreemd, geheimzinnig land waarin de mensen zich tijdens de Poolnacht net als beren het liefst zouden terugtrekken in holen. Het decor van 'The best Intentions' waarin dominee Hendrik, de vader van Ingmar Bergmann, de kant koos van stakende arbeiders en de inspeciënt van de fabriek zelfmoord pleegt.
Aan de oever van de Tore wachtten een halve eeuw geleden duizend mensen op een boot die uit de hemel zou neerdalen om hen naar Palestina te brengen. Vijftig mensen wachten nog altijd.
Aansluitend interview met Gerrit Jan Zwier, schrijver van "Een vlek op de toendra", reisnotities over Lapland.