Het Spoor Terug
De Plek 6: 'De Zeven Steegjes' in Utrecht
Laatste deel van de zesdelige serie ´De Plek´ waarin gebieden nader worden beschouwd. In deze aflevering: de arbeidersbuurt 'De Zeven Steegjes' in Utrecht.
Vlak achter de statige panden aan het einde van de Utrechtse Oude Gracht liggen 'De Zeven Steegjes'. Kleine huisjes aan smalle straatjes. Het grootste deel van de buurt is in 1861 gebouwd door de 'Rooms Katholieke Armenkamer' en de pastoor heeft het er dan ook lang voor het zeggen gehad. Onlangs is de buurt in zijn geheel op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst, niet vanwege de bijzondere architectuur, maar als sociaal monument, opdat men ook in de toekomst nog kan zien hoe de arbeiders in de negentiende eeuw gehuisvest werden.
Interviews over het leven in de buurt met inwoners Jan de Kleijn, Willy Morren, Gijs Lit, Cor van Tintelen, Ben van Luyn, Ben van Ree en Reina Weijers.
Inleidende teksten:
Tekst 1
Vlak achter de statige panden aan het einde van de Utrechtse Oude Gracht liggen de Zeven Steegjes. Kleine huisjes aan smalle straatjes, waarvan de meeste niet voor autoverkeer toegankelijk zijn. Lang heeft het er naar uitgezien dat dit oude arbeidersbuurtje gesloopt zou worden, maar die plannen lijken nu van de baan. Onlangs is de buurt in zijn geheel op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst, niet vanwege de bijzondere architectuur, maar als sociaal monument, opdat men ook in de toekomst nog kan zien hoe de arbeiders in de negentiende eeuw gehuisvest werden.
Het grootste deel van de buurt is in 1861 gebouwd door de Rooms Katholieke Armenkamer en de pastoor heeft het er dan ook lang voor het zeggen gehad. De Kockstraat, de Brouwerstraat, de Boogstraat en de
Moutstraat vormen de kern van de buurt. Hun namen hebben de straatjes te danken aan bierbrouwerij De Boog, ook eigendom van het katholieke armenbestuur.
Jan de Kleijn is in 1915 geboren in het Korte Rozendaal, een klein steegje dat niet in handen is van het armenbestuur, maar eigendom van de Maatschappij tot Verbetering van Arbeiderswoningen.
Tekst 2
Willy Morren groeit in de jaren dertig op in het katholieke gedeelte van de buurt. De bewoners worden streng in de gaten gehouden door de kerk.
Tekst 3
De Fockstraat ligt aan de rand van het buurtje, en behoort niet tot het bezit van het armenbestuur. Het is een van de armoedigste straatjes. Op de hoek staan drie wc's, waar de hele straat gebruik van moet maken. Gijs Lit is er 74 jaar geleden geboren en woont er nog steeds. Van katholieke bemoeizucht hebben ze in de Fockstraat nooit last gehad.
Tekst 4
Dat katholieken en socialisten langs elkaar heen leven bevestigt ook Cor van Tintelen die tot het katholieke kamp behoort.
Tekst 5
De armoede is groot in de Zeven Steegjes. Volgens Gijs het zelfs zo groot, dat de crisis van de jaren dertig nauwelijks invloed op het leven in de steegjes heeft.
Tekst 6
Ondanks de armoede is de onderlinge solidariteit groot in de steegjes. Jan de Kleijn herinnert zich nog een mooi voorbeeld.
Tekst 7
De Zeven Steegjes, in de volksmond ook wel Het Rozendaal genoemd, staan in Utrecht bekend als een buurt waar regelmatig flinke vechtpartijen plaatsvinden. Volgens Cor van Tintelen is de voornaamste oorzaak hiervan de drank.
Tekst 8
Het uitbreken van de tweede wereldoorlog betekent voor de meeste steegjesbewoners in de eerste plaats: nog meer armoede. Gijs Lit.
Tekst 9
Zeven jaar na de bevrijding, in 1952, verkoopt het katholieke armenbestuur haar huizenbezit in de steegjes aan de gemeente Utrecht. Dat neemt niet weg dat de kerk de levenswandel van de bewoners nauwlettend in de gaten blijft houden. Willy Morren ondervindt dat aan den lijve als ze in 1957 gaat
trouwen.
Tekst 10
Een jaar nadat de gemeente eigenaar van de hele buurt is geworden krijgen de huisjes een opknapbeurt. Zo krijgen alle bewoners een eigen wc in huis en worden de zolders, waar dat nog niet gebeurd is, betimmerd. Toch is het oordeel van Willy Morren over de nieuwe huiseigenaar, niet gunstig.
Tekst 11
Sinds de renovatie van begin jaren zeventig is in de Utrechtse gemeenteraad regelmatig het plan geopperd, het buurtje maar te slopen. Aan het onderhoud van de huizen is sinds die tijd weinig meer gedaan. De verstandhouding tussen de bewoners en de Gemeentelijke Dienst Woningbeheer is dan ook tot een dieptepunt gedaald. Sommige bewoners
verlangen zelfs terug naar de tijd dat het katholieke armenbestuur het voor het zeggen had. Ben van Luyn is actief in het comité dat zich voor het behoud van de steegjes inzet. Hij woont al sinds 1949 in de buurt
Tekst 12
Ben van Ree woont nu twintig jaar in de steegjes en is secretaris van het buurtcomité. Dat comité heeft er indirect zelf voor gezorgd dat vorig jaar de plannen om de buurt te slopen de kop weer opstaken.
Tekst 13
Hoewel de huisjes klein zijn en weinig comfort bieden willen de meeste bewoners de buurt voor geen goud verlaten. Gijs Lit, die al zijn hele leven in de Fockstraat woont, moet er niet aan denken zijn laatste jaren ergens anders te moeten slijten.
Tekst l4
Jongere bewoners zijn al net zo verknocht aan de buurt. Reina Weijers is in 1953 de steegjes geboren. Ze is tot drie keer toe uit de buurt vertrokken, maar steeds weer terug gekomen.
Tekst 15
Jan de Kleijn woont al lang niet meer in de zeven steegjes. Hij is in 1941 uit Utrecht vertrokken. en woont sindsdien in het oosten van het land. Enkele jaren geleden ging hij zijn oude buurtje nog eens opzoeken. Nieuwsgierig wandelde hij naar het Korte Rozendaal, om te zien hoe zijn geboortehuis
erbij stond.