Het Spoor Terug
Arbeiderslevens 4: Martin Swart
Vierde deel van een zesdelige serie documentaires over arbeiderslevens in Nederland.
Centraal staan het leven en arbeidsverleden van de Amsterdammer Martin Swart als schoenlapper, zeevaarder en havenarbeider vanaf de jaren dertig tot de jaren zestig. Gespreksonderwerpen zijn het werk in de schoenfabriek, zijn ervaringen op de wilde vaart, zijn werk in de haven, zijn deelname aan stakingen, zijn lidmaatschap van de Communistische Partij en de armoede.
Beschrijving
0'00" Muziekfragment uit een liedje van Liesbeth List over de Amsterdamse haven. Martin Swart spreekt over de honger die hij in zijn jeugd kende. Inleiding presentator over de jeugd van Martin Swart.
na 1'21" Martin Swart verhaalt over de spelletjes die hij deed in zijn jeugd en over de honger en armoede in het gezin Swart. Gelukkig kreeg hij een warme maaltijd op school. Hij spreekt over zijn dagindeling als kind.
na 6'12" Swart zegt als 12-jarige als schoenlapper bij een schoenfabriek te zijn begonnen. Hij vertelt hoe hij bij Maatschappij Nederland terechtkwam en spreekt over de vijf gelukkige jaren die hij op zee doorbracht. Hij herinnert zich de onderlinge kameraadschap nog goed. Muziekfragment uit 'Het lied van de zeeman'. Pres. met tekst over het groeiende sociale bewustzijn van Swart in deze periode.
na 13'24" Swart vertelt na deze vijf jaar de Bijbel te hebben ingeruild voor het gedachtegoed van Marx. Dat leverde bij zijn thuiskomst wel wat problemen op. Hij probeerde zijn ouders van zijn gelijk te overtuigen, zonder succes. Pres. vertelt over zijn snelle opmars binnen de Communistische Partij aan het einde van de 30-er jaren.
na 17'30" Volgens Swart zag alleen de Communistische Partij het gevaar van het opkomend fascisme. Hij verdedigt Stalin's zuiveringen, echter niet de moorden in de Sovjet-Unie. Muziekfragment uit een opera.
Tekst over het werk van Swart bij een drankenhandel toen de oorlog uitbrak.
na 21'04" Swart wilde volgens zichzelf aan de moffen geen drank verkopen. Hij werd in 1942 opgepakt en kwam in een concentratiekamp terecht. De Russen bevrijdden het kamp en hij belandde in de Sovjet-Unie. Koormuziek. Tekst over zijn terugkeer in Amsterdam en zijn werk en ontslag bij een meelfabriek nadat hij een staking had geleid.
na 25'31" Swart vertelt over zijn ontslag en over de zwarte lijst waarop hij terechtkwam. Hij mocht niet meer bij de meelfabriek terugkomen.
Tekst over het werk dat hij bij een kruidenier kreeg.
na 27'28" Swart zegt levensmiddelen uit de kruidenierszaak te hebben gestolen, omdat hij uitgebuit werd. Na zijn ontslag kreeg hij geen uitkering en wilde de arbeidsbeurs niet voor hem bemiddelen. Zijn vrouw werkte wel en zorgde er voor dat er eten op tafel kwam. Swart zocht overdag werk en kwam uiteindelijk in de haven terecht. De eigenaar wilde hem alleen aannemen als hij niet als stakingsleider zou optreden. Hij deed zwaar werk, maar de goede onderlinge kameraadschap vergoedde veel. De eerste grote havenstaking waar Swart bij betrokken was, werd in 1949 gehouden.
Tekst over Swart die in 1964 ploegbaas werd.
na 40'46" Swart vindt dat hij als ploegbaas meer voor "zijn jongens" kon doen. Hij wilde bijvoorbeeld dat niet twee, maar alle elf jongens van zijn ploeg loonsverhoging kregen. Er bestond geen kans dat Swart voor de kant van de kapitalist zou kiezen. Hij zegt zijn arbeiders tegen de bootbazen te hebben verdedigd. Pres. met tekst over de modernisering in de haven.
na 46'26" Swart vertelt over het grote aantal uitzendkrachten en WAO-ers dat in de haven werd ingezet waardoor 'echte' havenarbeiders werden gepasseerd. De Ondernemingsraad hield daar streng toezicht op. Swart is het met int. eens als deze zegt dat de lonen stegen maar het werk zwaarder werd.
Tekst over de vele stakingen in Swarts leven.
na 49'51" Swart doet verslag van een conflict over de verhoging van de koffieprijs van 10 naar 40 cent. Hij vertelt over de eerlijkheid en de kameraadschap in de haven. Hij stelt dat je alleen maar rijk kon worden als je het eerste miljoen bij elkaar steelt.
Muziek: Franstalig liedje 'La mer'.
na 58'11" Einde.