Maxim Februari in 5 minuten

Maxim Februari

Schrijver, jurist en filosoof Maxim Februari (Coevorden, 1963) is op 18 augustus de vierde Zomergast bij de VPRO. In zijn ideale televisieavond beelden uit de documentaire National Bird waarin drie klokkenluiders uit het Amerikaanse leger vertellen dat het geen toeval is dat er zoveel burgerslachtoffers vallen bij drone-aanvallen in het Midden-Oosten. Verder beelden uit de documentaire The Wolfpack over zes broers die hun hele jeugd niet buiten kwamen en een portret van de Amerikaanse concertpianist Sarah Davis Buechner, geboren als David Buechner.

De hele aflevering is niet meer terug te kijken vanwege rechtenbeperkingen. De losse gesprekken zijn hieronder wel nog beschikbaar.

De keuzefilm van Maxim Februari, die direct na VPRO Zomergasten wordt uitgezonden, is de Deense speelfilm Babette's Feast (Babettes Gæstebud, regie Gabriel Axel, 1987) over chef-kok Babette die vanuit Parijs komt te werken in een strenggelovige Deense plattelandsgemeente. De diep religieuze dorpelingen zien aanvankelijk niets in haar Bourgondische aanpak, maar laten zich schoorvoetend verleiden door de delicate gerechten. 

Februari is bekend als succesvol romanschrijver en is sinds 2010 als columnist verbonden aan NRC Handelsblad. Vorig jaar won Februari de J.L. Heldringprijs voor de beste journalistieke columnist van 2018. Uit het juryrapport: ‘Maxim Februari bespreekt de grote thema’s van deze tijd en altijd met concrete voorbeelden. Hij is een origineel schrijver en denker en een geweldig stilist, met niet zelden een fijnzinnig gevoel voor humor. Hij maakt nieuwsgierig, zet aan tot denken en is kritisch op een zeer unieke manier.’

snel naar:

'Een gesprek aangaan via beeld vind ik erg verleidelijk. Als je schrijft heb je het voordeel van de precisie: je kunt lang nadenken en zorgen dat je niets stoms zegt. Maar je hebt ook het nadeel van de indirectheid. Beeld gaat sneller. Je kunt echte mensen en echte situaties opvoeren, zonder daarbij zelf in de weg te zitten. Nou zit ik als Zomergast natuurlijk opnieuw vreselijk in de weg – maar ik zal proberen voorrang te geven aan de zintuiglijke ervaringen van het kijken. En er niet te veel stoms tussendoor te zeggen.'

- Maxim Februari

dataverering

Maxim Februari groeide op in Utrecht, studeerde kunstgeschiedenis, filosofie en rechten aan de Universiteit Utrecht, en promoveerde in de filosofie. In zijn columns schrijft Februari met grote regelmaat over de claim van bedrijven en overheden dat ze het leven volmaakt in de greep kunnen krijgen met data. We leven in tijden van ‘dataverering’, zegt Februari daarover.

oeuvre

Naast zijn werk als columnist geeft Februari advies over ethiek en veiligheid. En hij is romancier: In 1989 kwam zijn eerste roman uit, De zonen van het uitzicht, waarvoor hij de Multatuliprijs ontving. In 2007 verscheen De literaire kring, een vertelling over de wegkijkende elite in leesclubs. In 2017 verscheen Klont, een roman met een thematiek die dicht op de felle bedachtzaamheid van zijn NRC-columns zit: Klont gaat over de ‘dataficering’ van het leven, en over de voorliefde van het publiek voor onbetrouwbare sprekers. In 2008 ontving Februari de Frans Kellendonkprijs voor zijn literaire oeuvre.

transitie

In 2012 maakte Februari bekend in transitie te zijn. Hij schreef hier zelf over: ‘Je gaat in transitie, je vervangt oestrogeen door testosteron, het ene hormonale systeem door het andere: het is een medische ingreep van niks, maar de maatschappelijke gevolgen zijn groot. Het blijkt nog het lastigst om door de buitenwacht als meer dan transseksueel te worden gezien.’ Over het thema transseksualiteit publiceerde Februari in 2013 het veel vertaalde boek De Maakbare Man. 

fragmenten

uitgekozen door Maxim Februari

Zo zie je ’t nergens. Zo VPRO. Dankzij extra geld van enthousiaste kijkers maken wij Zomergasten waar. Geef om de VPRO. Doneer! →

De brief van de burgemeester

Marlou van den Berge, Paul de Bont Producties, NCRV, 2014

Enkele jaren terug ging het niet zo goed aan de Middenweg in het Groningse Finsterwolde. Om een eind te maken aan de burenruzies, vervuiling en vereenzaming besloot de burgemeester de inwoners een brief te sturen met de boodschap dat ze in dialoog met elkaar en met een expert de problemen moeten gaan aanpakken in een ‘Eigen Kracht-Conferentie’. In de documentaire van Marlou van den Berge zien we hoe die brief anders uitpakte dan bedoeld: de bewoners reageren met verbazing, want zo groot zijn de problemen volgens hen helemaal niet. In De brief van de burgemeester wordt nog heel ouderwets per brief gecommuniceerd, volgens Februari al bijna een nostalgisch fragment: in Nederland zijn steeds meer ‘slimme steden’, waar problemen in kaart worden gebracht door dataverzameling en mensen steeds onpersoonlijker worden aangestuurd.

Terug naar boven ↑

Roberta

William A. Seiter, RKO Radio Pictures, Warner Brothers, 1935

Fred Astaire en Ginger Rogers vormden een populair film- en dansduo in de jaren 30. In de musical Roberta erft de weinig succesvolle muzikant Huck Haines een kledingwinkel van zijn tante. Daar ontmoet hij de zangeres Tanka Scharwenka, die hem helpt om nieuw werk te vinden. In dit fragment voert het duo een spectaculaire tapdans uit, met choreografie van Astaire zelf. Voor Maxim Februari gaat dit fragment over jaloezie van de schrijver op de danser. Waar literatuur altijd óver iets gaat, is dans op zichzelf een directe kunstvorm. Met stijlmiddelen kan je wel die directheid nastreven; dans is voor Maxim dan ook een inspiratiebron om iets nieuws te leren over schrijven.

Terug naar boven ↑

Crossing the Concourse

Nicole Bengiveno, Yana Paskova, The New York Times Company, 2009

Maxim Februari schreef in 2013 het boek De maakbare man: notities over transseksualiteit, waarin hij schrijft over zijn eigen transitie. Ondanks dat het al ruim zes jaar geleden is dat zijn transitie compleet is wordt hij bij veel mediaoptredens in zijn professie nog regelmatig gevraagd om hierover te vertellen. Maxim Februari laat daarom een fragment zien van de New York Times over pianiste Sara Davis Buechner, die geboren als David Buechner een zeer succesvolle carrière had. Na haar transitie stortte die volledig in, maar ze bleef hoop putten uit pianospelen. Maxim gebruikt dit fragment om te bespreken welke gevolgen een transitie kan hebben.

Terug naar boven ↑

The Wolfpack

Crystal Moselle, Periscoop Films, 2015

In de documentaire The Wolfpack worden zes broers gevolgd die in afzondering van de buitenwereld opgroeiden in een appartement in de New Yorkse Lower East Side. Door hun overbeschermende vader kwamen ze slechts enkele keren per jaar buiten en leerden ze de wereld kennen door duizenden speelfilms te kijken en na te spelen. In dit fragment zien we de broers scripts uitwerken en een scène naspelen in zelfgemaakte outfits. Maxim Februari wil hiermee aantonen dat kunst als coping-mechanisme kan fungeren; een dergelijke jeugd had ook makkelijk in een familiedrama kunnen aflopen. Ook ziet Maxim parallellen met de manier waarop overheden soms omgaan met burgers: ze opsluiten om ze te bevrijden.

Terug naar boven ↑

Big Bang Big Boom

blublu.org, 2010

De Italiaanse straatkunstenaar Blu ging viraal met zijn 10 minuten durende video Big Bang Big Boom. We zien een animatie van muurschilderingen en objecten die in elkaar overgaan en het verhaal van de evolutie vertellen: van de oerknal tot aan wat er na het tijdperk van de homo sapiens kan gebeuren. Maxim Februari laat deze video zien om stil te staan bij de toekomst van de mens. Worden we overvleugeld door onze eigen techniek of slaat de natuur terug?

Terug naar boven ↑

Extras

Ricky Gervais & Stephen Merchant, BBC, 2005

In de satirische serie Extras van Ricky Gervais krijgen we een (fictief) kijkje achter de schermen van grote filmproducties, waarbij de figuranten in de spotlight staan. In dit fragment speelt Kate Winslet een non in een Holocaustfilm, die zodra de camera uit staat verandert in haar egoïstische zelf die de rol alleen maar heeft aangenomen zodat ze een Oscar kan winnen. Het is volgens Maxim Februari een menselijk trekje om heel geëngageerd te praten over verschrikkelijke zaken, met als enkel doel om er zelf beter door te lijken. Oscars voor films over de Holocaust hebben wat hem betreft een vergelijkbare functie.

Terug naar boven ↑

National Bird

Sonia Kennebeck, Ten Forward Films, 2016

Bij hedendaagse oorlogsvoering kijk je de vijand niet meer in de ogen maar worden onbemande drones met raketten bestuurd vanuit de andere kant van de wereld. In de documentaire National Bird komen drie klokkenluiders aan het woord die vertellen over de impact van deze technologie. Zo vertelt klokkenluider en beeldanalist Heather Linebaugh in dit fragment hoe ze op de slechte camerabeelden nauwelijks kon zien op wie er geschoten ging worden en dat de kans om een onschuldig burger te treffen groot is. De claim dat we met drones ‘schone oorlogen’ kunnen voeren is onzin. Maxim Februari schrijft veel over wapensystemen en hij laat dit fragment zien om te illustreren dat we flink overschatten hoeveel we kunnen begrijpen van technologie die ‘oordeelt’ over leven en dood. We vergaren veel data en baseren daar belangrijke beslissingen op, maar vergeten dat die data slechts een afbeelding van de werkelijkheid zijn.

Terug naar boven ↑

The Swan

Charles 'Lil Buck' Riley, Nel Shelby, The Vail Valley Foundation, 2011

In 1905 danste de Russische ballerina Anna Pavlova De stervende zwaan, gechoreografeerd door Michel Fokine. Het stuk heeft daarna vele uitvoeringen gehad door andere dansers en Charles ‘Lil Buck’ Riley ging in 2011 viral op YouTube met een geheel eigen interpretatie van de dans. Maxim Februari laat dit fragment zien vanwege de schoonheid van de dans, net als bij het tapdansen van Fred Astaire en Ginger Rogers, maar ook omdat de verbeelding van het sterven volgens hem zo mooi wordt uitgevoerd door Lil Buck. Maxim verloor zijn partner in 2015 na een lang ziektebed.

Terug naar boven ↑

Babettes gæstebud

Gabriel Axel, Astrablu Media, 1987

De Oscarwinnende Deense film Babette’s Feast (Babettes Gæstebud) speelt zich af in de negentiende eeuw in een streng gelovig Lutheraans dorp. Babette, gespeeld door Stéphane Audran, vluchtte weg uit Frankrijk om in Denemarken als kok bij twee domineesdochters te werken. Als ze jaren later de loterij wint besluit ze een feestmaal te organiseren voor het dorp. In dit fragment zien we dat allerlei delicatessen worden aangevoerd, terwijl de dorpelingen het verbijsterd en hoofdschuddend gadeslaan: ‘als dat maar goed gaat’. Schoonheid, pracht en feest zijn belangrijke thema’s voor Maxim Februari en deze film illustreert dat goed. Hij waardeert erg hoe je zoveel geld, tijd en energie kan steken in dat ene vluchtige maar betoverende moment dat je er voor terug krijgt.

Terug naar boven ↑

The South Bank Show: Larry Adler Plays Gershwin

ITV Archive, 1994

Mondharmonicaspeler Larry Adler nodigde in 1994 allerlei popmusici uit om nummers van George Gershwin te zingen voor een cd-opname. In dit fragment zien we producer George Martin, voormalig producer van The Beatles, de repetities begeleiden. Sinead O’Connor heeft moeite om een noot te halen in het nummer My Man’s Gone Now uit de opera Porgy And Bess. Na enkele pogingen lukt het haar ineens wel en klinkt haar zang moeiteloos en perfect. Maxim Februari laat met dit fragment zien dat er verschillende vormen van intelligentie en esthetisch talent zijn: Sinéad O’Connor is niet de beste zanger, maar zingt wel het mooist. Haar leerproces laat zien hoe je op een nuttige manier fouten kan en mag maken.

Terug naar boven ↑

La Grande Bellezza

Paolo Sorrentino, Cinemien, 2013

De Italiaanse film La Grande Bellezza uit 2013 werd overladen met prijzen. Ooit schreef hoofdpersoon Jep Gamberdella een succesvolle roman waarna de roem naar zijn hoofd steeg en hij zich in het Romeinse nachtleven stortte. In het fragment dat Maxim Februari laat zien gaat Jep ‘s avonds mee met een rijke vrouw, heeft seks en verlaat vervolgens, weinig onder de indruk, weer stilletjes haar kamer. We zien hem daarna mijmerend langs de Tiber lopen, treurend over de gemiste kansen in zijn leven. Voor Maxim gaat de film over hoe belangrijk het feestelijke is in je leven. De film draait ook om schoonheid van steden, wat voor Maxim aanleiding is om het te hebben over de schoonheid van Europa die langzaam lijkt te vervallen. De muziek die je hoort is The Lamb van John Tavener.

Terug naar boven ↑

Fay Presto - Illusions of Grandeur

Sally George, BBC, 1994

Maxim Februari sluit zijn Zomergastenavond af met een kort fragment over illusionist Fay Presto. We zien haar onderweg naar een chique restaurant met haar nichtje aan haar arm, die ze vermaakt met haar trucjes. Zo laat ze een bloem uit een willekeurig vaasje tussen haar handen zweven. De betoverde blik van het meisje na het zien van een goocheltruc is hem het meest bijgebleven. Die blik, dat is wat kunst met je kan doen.

Terug naar boven ↑

de aflevering als podcast

Het hele gesprek met Maxim Februari is beschikbaar als podcast. De fragmenten zijn hierdoor niet meer te zien, daarom beschrijven we ze in een voice-over. De gesprekken zijn verder onaangepast.

Abonneer je om niets te missen via ►iTunes, ►RSS-feed, ►Stitcher of luister via deze pagina. Luister hier naar de podcasts van andere afleveringen.