Deze week gaan we het hebben over die harmonie. Veel mensen associëren Japan met zen-tuinen en delicate sushi. Maar is Japan wel zo’n perfect harmonieus land als iedereen denkt? Paulien bezoekt in deze aflevering onder andere een theeceremonie geleid door een 96-jarige man die kamikazepiloot was tijdens de oorlog.
Japan heeft een nieuwe keizer, en met elke nieuwe keizer begint een nieuwe jaartelling. De naam van het nieuwe tijdperk is Rei-Wa, en dat betekent zoiets als vreugdevolle harmonie.
zelftest: harmonieus of rouwdouwer?
uit het dagboek van Paulien:
©
Paulien Cornelisse
In 2019 trad de oude keizer af, en kwam er een nieuwe keizer. Bij een nieuwe keizer hoort een nieuwe tijdperk-naam, en dit nieuwe tijdperk heet ‘rei-wa’. Dat is bijna onvertaalbaar, omdat het uit een oeroud Japans gedicht komt, maar we houden het maar even op ‘vreugdevolle harmonie’. Dit is dus wat de Japanners zich wensen voor deze tijd. Bij elke nieuwe keizer begint er ook een nieuwe jaartelling, we zitten nu dus in rei-wa 2. In de tekening staat ook ‘sho-wa’, dat is het tijdperk waarin ik geboren ben (sho-wa 52).
Zoals je ziet delen rei-wa en sho-wa een karakter. Dat komt doordat ‘wa’ een belangrijk begrip is. Het betekent ongeveer ‘harmonie’, en veel in de Japanse cultuur is erop gericht dat de harmonie wordt bewaard.
Dit levert een prettig leven op. Stel je een bomvol treinstation voor, waar je alleen het geluid van voeten op de vloer hoort. Het zou niet harmonieus zijn om keihard te gaan praten en lachen.
Er zijn ook nadelen aan het altijd maar nastreven van harmonie. Burgerlijk verzet wordt vaak ervaren als ‘verstorend’, en daardoor heeft de betonlobby bijvoorbeeld erg veel voet aan de grond gekregen in Japan. De ene na de andere prachtige rivierbedding wordt gladgestreken met beton. Het Japan dat ik leerde kennen van de negentiendeeeuwse houtsnedes, verdwijnt op deze manier.
tetrapods
Hier probeerde ik ‘tetrapods’ te tekenen, een soort betonnen kolossen die overal langs de kust worden neergegooid. Ze zouden als golfbrekers werken, alleen blijken ze nauwelijks iets tegen te houden, en liggen ze ook op plekken waar geen gevaar is.
Een tetrapod, letterlijk ‘vierpoot’, is moeilijk om te tekenen, kun je zien aan mijn struggle.
©
Paulien Cornelisse
tetrapods
octopi
Omdat Japan een vulkanisch land is, heb je overal hete bronnen. Op een gegeven moment waren we aan het filmen in een prachtig dorpje waar zo veel heet water in de grond zat, dat de stoom opkringelde uit de putdeksels.
In dit mooie dorp kwamen we ineens een tetrapodfabriek tegen. De ene na de andere gigantische mal werd volgegoten, waarna ze werden opgestapeld om vervoerd te worden. Al die betonnen kolossen zouden binnenkort ergens een uitzicht verpesten. Ik werd hier -misschien begrijpelijk- niet echt blij van, en besloot in plaats van een vierpoot (een tetrapod) een achtpoot te maken: een octopus.
In de negentiende-eeuwse kunst in Japan zie je trouwens veel octopussen (octopi?), soms ook afgebeeld terwijl ze vrouwen aan het bevredigen zijn. Daarnaast tref je deze dieren vaak op de menukaart. Maar dit is een vrolijke aseksuele octopus, die niet opgegeten wordt.
Meer octopi, minder tetrapods!
©
Paulien Cornelisse
kookcursus
©
Paulien Cornelisse
n het kader van de allesoverheersende harmonie in Japan ging ik ook op kookcursus in Kyoto. De plaatselijke kookstijl komt nu eigenlijk heel modern over: alleen spullen uit de buurt gebruiken, alleen koken met wat op dat moment rijp is. De Kyotezen van duizend jaar geleden waren eigenlijk al hipsters! Maar dan zonder baard.
Op weg naar de lieve vrouw die mij ging leren koken, tekende ik even een paar belangrijke groenten. De daikon kennen jullie misschien wel (die grote witte). De aubergine heet in het Japans nasu. De wortel heet ninjin (een vrolijk woord, vind ik). De lotuswortel (met van die kleine gaatjes erin) heet renkon (dat klinkt als een actiefilm), en het grote groene blad heet shiso. Dat krijg je in Nederland soms wel eens bij een sushirestaurant. Ik ben er dol op. Het smaakt een beetje naar zeep, en dat is voor sommige mensen juist een turn-off.
zentuin
In het kader van de harmonie, de ‘wa’, ging ik ook kijken bij een zentuin. Hier zie je mijn poging de aangeharkte lijnen te tekenen. Het mediterende figuurtje denkt aan ‘het niets’, en dat niets schrijf je met het bizar ingewikkelde karakter ‘mu’. Dit wordt ook gebruikt in de Japanse winkelketen Muji. Muji heet voluit ‘musjirushi ryouhin’, en dat betekent: merkloze kwaliteitsprodcuten. En ‘mu’ heeft in deze samenstelling de functie van ‘-loos’.
©
Paulien Cornelisse