In 2015 stapt president Obama samen met internetpionier Steve Case en Airbnb-oprichter Brian Chesky op het vliegtuig richting Kenia. Dat hoofdstad Nairobi dat jaar het decor is voor de Global Entrepeneurship Summit, zegt veel over de frisse wind die hier sinds enkele jaren waait.
De Afrikaanse tech-industrie groeit gestaag, met Silicon Savannah als epicentrum.
Na de presidentsverkiezingen van december 2007 tussen de op dat moment zittende president Kibaki en de liberale kandidaat Odinga, breken er in delen van het land hevige protesten uit.
Kibaki's winst zou zijn gemanipuleerd en Odinga roept zijn aanhang op de straat op te gaan. In eerste instantie nog vreedzaam, totdat de bom barst na de inauguratie van Kibaki op 30 december 2007. De politiemacht drukt de protesten resoluut de kop in, met vele slachtoffers tot gevolg. Al snel zet Odinga's achterban zijn zinnen op de Kikuyustam, waar president Kibaki toe behoort.
In enkele weken tijd raken honderdduizenden mensen ontheemd en vinden honderden Kenianen de dood. Wanneer voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan een maand na de verkiezingen in Kenia arriveert en de twee partijen toch om tafel weet te krijgen, wordt er binnen enkele dagen een verzoeningsakkoord gesmeed, waarin Kibaki en Odinga de macht verdelen. Voor het eerst in haar geschiedenis kent Kenia een coalitieregering.
De inkt van het akkoord is nog niet droog of de nieuwe regering komt in de lente van 2008 al met een concreet toekomstplan: Kenya Vision 2030. Het zal het land al binnen enkele jaren moeten transformeren tot een welvarende economie. Eén van de tien pijlers: een bloeiende tech-industrie.
Sinds de onafhankelijkheid van Kenia in 1964 gaat er geen verkiezing voorbij zonder geweld. Met dat in het achterhoofd steken vier slimme koppen uit Nairobi enkele maanden voor die verkiezingen van 2007 de hoofden bij elkaar. Of daar met behulp van technologie iets aan gedaan kan worden, vraagt het viertal zich hardop af.
Na drie dagen brainstormen en programmeren is daar Ushahidi ('getuige' in Swahili), een app en website waarop Kenianen melding kunnen doen van lokale ongeregeldheden tijdens de verkiezingen. Duizenden Kenianen maken gebruik van deze manier van crowd sourcen, waardoor de krachtige demografische gegevens vanaf dat moment voor iedereen beschikbaar en zichtbaar zijn.
Op dat moment hebben negen van de tien Kenianen een mobiele telefoon. Sinds 2003 betalen miljoenen van hen kleine bedragen via hun mobiele telefoon met de betaalservice M-Pesa, zonder tussenkomst van een bank. Mede door het inslaande succes van Ushahidi tijdens de presidentsverkiezingen van 2007 gaat er bij veel Afrikaanse techneuten dan ook een lampje branden.
Sommigen wijten het aan het rustige politieke vaarwater waar Kenia dan in verkeert, anderen noemen het een samenkomst van toevalligheden en enkele visionaire individuen; binnen enkele jaren ontvouwt hoofdstad Nairobi zicht tot een ware tech-hub. Vanuit heel Oost-Afrika nestelen jonge ontwerpers, programmeurs, beginnende ondernemers en investeerders zich in het gebied, dat voor de buitenwereld al gauw wordt omgedoopt tot het pakkende Silicon Savannah.
Silicon Savannah
Leer hieronder meer over de vier, volgens ons, interessantste start-ups uit de koker van Silicon Savannah.
Met een oppervlakte waar Nederland vijftien keer in past, is Kenia een land met een lastig te ontwikkelen infrastructuur. Een start-up die daar slim op inspeelt is M-Kopa, dat sinds 2011 al aan meer dan een half miljoen huizen in Kenia, Tanzania en Oeganda betaalbare zonne-energiesystemen levert.
De standaard accu's die meekomen zijn in eerste instantie uitgerust met een drietal led-lampen, een mobiele oplader en een solarradio. Digitale televisie op zonne-energie is optioneel.
Kopers halen voor enkele tientallen dollars een M-Kopasysteem in huis en betalen vervolgens via de mobiele geldservice M-Pesa een jaar lang een klein dagelijks bedrag, waarna het systeem na dat jaar van hen is.
Volgens persbureau Reuters verkocht het bedrijf al meer dan zesduizend televisie-systemen en is het inmiddels bezig de productie te verhogen om de vraag bij te blijven.
Kopers kunnen hierdoor zelf bepalen wat zij voor een bepaald product overhebben, wat maakt dat boeren lang niet altijd de beste deal krijgen. De start-up M-Farm, opgericht door een drietal vrouwen, brengt daar verandering in.
In 2012 kent het platform tweeduizend gebruikers, een jaar later zijn dit er al zevenduizend. Het werkt als een soort online landbouwmarktplaats en zorgt er via een app of sms voor dat boeren van de meest actuele marktprijzen op de hoogte zijn.
Ook maakt het platform het mogelijk voor boeren om samen met anderen in de buurt een bepaald product te verkopen. Kleine boeren die anders onzichtbaar blijven door hun grotere buurman, doen hierdoor opeens zichtbaar mee op de markt.
Uit een onderzoek met zeshonderd boeren in centraal Kenia bleek dat boeren door het gebruik van M-Farm door lagere kosten, scherpere prijzen, betere marges en het plotselinge ontstaan van een ware markt, hun verkoop konden verdubbelen.
Dat is wat BRCK is. Bedacht en ontworpen in Nairobi, met als doel een constante internetverbinding mogelijk te maken in gebieden waar stroomuitval aan de orde van de dag is.
Zelf omschrijven de bedenkers het als ‘back-upgenerator voor het internet’. Vooral handig in afgelegen gebieden, daar het met gemak twintig computers kan verbinden met internet en het door z’n bouw goed bestand is tegen Afrikaanse stof en droogte.
Sinds 2013 wist het bedrijf al meer dan 2500 apparaten in 54 landen te leveren. Met de komst van BRCK voelen de Facebook's en Google's van deze wereld hun kansen op het Afrikaanse continent dan ook aanzienlijk slinken.
Volgens de Afrikaanse Ontwikkelingsbank telt Afrika 410 miljoen schoolkinderen, waarvan de overgrote meerderheid geen toegang heeft tot internet. Verwacht wordt dan ook dat het 'BRCK Education'-programma dat het bedrijf in 2015 lanceerde, hier een radicale verandering in zal gaan brengen.
Een Keniaanse boer doet veel van zijn kennis op via zijn ouders, die het op hun beurt weer van hun ouders hebben. Deze traditie resulteert in uiteenlopende kennis. Tel daar een jarenlang gebrek aan landbouwonderwijs bij op en je komt al gauw uit bij inefficiënte werkmethodes.
Met het doel om die agrarische sector structureel te verbeteren komt de Keniaanse Su Kahumbu in 2010 met haar iCow-concept. Een platform dat plattelandsboeren in eerste instantie alleen via sms'jes tips en technieken geeft over fokprocessen, diervoeding en een zo efficiënt mogelijke melkproductie.
Inmiddels is het ook een rijkelijk gevulde database op het gebied van gewassen, bodems, ongedierte en ziekte. Mede door die ontwikkeling noemt Forbes Magazine het al Africa's greatest agricultural app.
De applicatie won in 2010 meteen de eerste prijs in de Apps4Africa-competitie en wordt gezien als een revolutionaire innovatie voor de kleine boer in Afrika. De oprichters van iCow zijn momenteel bezig een soortgelijke applicatie te maken voor de varkensfokkerij.